Пліса (прыток Нёмана)

Пліса
Запруда на Плісе ва Уселюбе. Фота 1900 года
Характарыстыка
Даўжыня	25 км
Басейн	121 км²
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	за 1 км на поўдзень ад вёскі Забалаць
• Вышыня	194 м
• Каардынаты	53°40′22″ пн. ш. 25°50′14″ у. д.
Вусце	Нёман
• Месцазнаходжанне	за 0,6 км на захад ад вёскі Мікалаева Іўеўскага раёна
• Вышыня	126,6 м
• Каардынаты	53°50′07″ пн. ш. 25°53′27″ у. д.
Ухіл ракі	3,2 м/км
Размяшчэнне
Водная сістэма	Нёман → Балтыйскае мора
Краіна	Беларусь
Рэгіён	Гродзенская вобласць
Раён	Навагрудскі раён
выток вусце
— выток, — вусце

Пліса́ — рака ў Навагрудскім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі, левы прыток ракі Нёман.

Назва

Паводле Тапарова і Трубачова, паходжанне няяснае. Магчыма, звязанае са ст.-пруск. Plissingis (-ing- — суфікс) або з лужіцкай ракой Pleise.

Назву Пліса маюць рэкі — прытокі бярэзінскага Бабра, Бярэзіны, рака на Падзесенні на ўсходзе ад Чарнігава, азёры паабапал Глыбокага (на правабярэжжы дзвінскай ракі Дзісны).

Сваёй структурай назва Пліса блізкая да балцкай назвы дзвінскай ракі Дрыса, у якім корань Dris- так жа сама дакладна не вытлумачваецца. Іх адносяць да групы гідронімаў з канчаткам -(с)са: Іса, Ліса, Уса, Эса, Дрыса, Пліса, Неса, Труса, Таса, Рэса, Выса, Васа (на Падзвінні, Панёманні, Павісленні, Павоччы).

Балцкае паходжанне вызначаецца і калі корань пашыраецца з дапамогай вядомых балцкіх гідранімічных пашыральнікаў: Іса — *Ісла (< Іслач < Is-l-, ak-), Уса — Усія (Us-ij-), Неса — Несла, Нясета (Nes-, -l-, -et-), Дрыса — Дрысела (Dris-, -el-), Рэса — Рэсята́ (Res-, -et-).

Гідраграфія

Даўжыня ракі 25 км, плошча вадазбору 121 км², сярэдні нахіл воднай паверхні 3,2 м/км.

Пачынаецца за 1 км на поўдзень ад вёскі Забалаць і за 8 км ад Навагрудка. Генеральны кірунак цячэння — поўнач і паўночны ўсход.

Працякае ў межах Навагрудскага ўзвышша. Рэчышча ў верхнім цячэнні на працягу 9 км каналізавана. Упадае ў Нёман за 0,6 км на захад ад вёскі Мікалаева Іўеўскага раёна. Рэчышча ў верхнім цячэнні на працягу 9 км каналізаванае.

Найвялікшы населены пункт на рацэ — аграгарадок Уселюб (593 чалавекі на 2008 год). Акрамя яго, рака працякае каля вёсак Шкелічы, Марцулі, Зенявічы, а таксама Пліса 1 і Пліса 2. Ва Уселюбе на рацэ плаціна і запруда ў былой шляхецкай сядзібы О’Руркаў.

Асноўныя прытокі — Беніца, Ляхаўка (справа) і Лешчанка (злева).

Упадае ў Нёман каля вёскі Мікалаева. Шырыня ракі ў ніжнім цячэнні каля 10 метраў, хуткасць цячэння — 0,2 м/с.

Літаратура

• Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — 599 с., іл. — 10 000 экз.

Спасылкі

• Общая характеристика речной сети Гродненской области (в разрезе районов) // Справочник «Водные объекты Республики Беларусь» Архівавана 23 верасня 2015. (руск.)