1925 год у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва

Міхаіл Эндэ. Вокладка каталога першай Усебеларускай мастацкай выстаўкі

1925 год быў адзначаны шэрагам падзей, якія пакінулі прыкметны след у гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва.

Падзеі

• Віцебскім акруговым таварыствам краязнаўства, куды таксама ўваходзілі мастакі Іван Гаўрыс, Яфім Мінін, Міхаіл Эндэ, былі выдадзены брашуры «Крашаніна» Івана Фурмана і «Беларуская архітэктура» Міколы Каспяровіча.
• З лютага па чэрвень у Віцебску выходзіў беларускі тэатральна-мастацкі ілюстраваны часопіс «Трыбуна мастацтва». Усяго выйшла 14 нумароў. Матэрыялы друкаваліся на беларускай і рускай мовах. У праграму выдання ўваходзіла грамадскае абмеркаванне праблем мастацкай творчасці, пошуку жывой сувязі мастацтва і літаратурна-мастацкай крытыкі з народнымі масамі, распрацоўка эстэтычных прынцыпаў беларускага мастацтва, выяўленне ў ім нацыянальнага стылю, развіццё мастацкай самадзейнасці.
• У Інбелкульце створана мастацкая секцыя. 12 лютага быў зацверджаны яе прэзідыум: старшыня Язэп Дыла, намеснік Мікола Красінскі, сакратар Мікола Шчакаціхін.Секцыя складалася з трох падсекцый: тэатральная (старшыня Мікола Красінскі, намеснік старшыні І. А. Міровіч, сакратар М.К. Ільінскі), музычная (старшыня - оперны спявак В. Сэлях, намеснік Я. В. Прохараў, сакратар Ю. М. Дрэйзін), вобразных мастацтваў (старшыня Мікола Шчакаціхін, намеснік І. І. Цвікевіч , сакратар М. Філіповіч). 27 лютага адбыўся першы сход мастацкай секцыі, у склад якой увайшлі 7 членаў Інбелкульта і 28 пазаштатных супрацацоўнікаў з іншых мастацкіх устаноў. Мастацкай секцыяй была падгатавана Першая Усебеларуская выстаўка, членамі яе аргкамітэта былі Язэп Дыла і Мікола Шчакаціхін.
• 6 снежня — Першая Усебеларуская выстаўка, прысвечаная юбілею рэвалюцыі 1905 года і 400-годдзю беларускага кнігадрукавання. У выстаўцы ўзялі ўдзел мастакі Мінска, Віцебска, Гомеля, Магілёва. З 1115 твораў, што экспанаваліся, амаль палова была выканана ў розных графічных тэхніках. Сярод графічных твораў экспанавалася 8 экслібрысаў. У складзе выстаўкі быў невялікі раздзел прыкладнога мастацтва і раздзел старажытнага мастацтва. Экспазіцыя была размешчана ў Мінску, у будынку Камуністычнага універсітэта па вул. Універсітэцкай, 27 (цяпер — вул. Кірава, 21). У памяшканні БДМ (будынак царкоўна-археалагічнага музея, потым — Дом мастацтваў) экспанаваліся ўзоры старажытнага мастацтва: крыж Еўфрасінні Полацкай, копіі фрэсак полацкіх цэркваў, кніжныя выданні і інш. Таксама дэманстраваўся абраз XVII стагоддзя «Ушэсце Гасподне», які належыць беларускай школе іканапісу, вывезены этнаграфічнай экспедыцыяй 1921 года са Стэфанаўскай царквы XVII стагоддзя ў Слуцку (зараз знаходзіцца ў зборах Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі). Сярод удзельнікаў выстаўкі — Леў Зевін, Аркадзь Астаповіч, Павел Гуткоўскі, Анатоль Тычына, Меер Аксельрод, Алексантэры Ахола-Вало, Генадзь Змудзінскі, Міхаіл Эндэ, Саламон Юдовін і інш.

• Першая Усебеларуская выстаўка
• 
  Міхась Філіповіч. «Веснавое свята». Палатно, алей.
• 
  Міхась Філіповіч. «На Купалле». Паміж 1921—1922. Кардон, алей. 71 х 84 см.
• 
  Абрам Бразер Партрэт Іегуды Пэна, 1921. Палатно, алей. 55 х 41,5 см.
• 
  Уладзімір Кудрэвіч «Раніца вясны», 1924. Палатно, алей. 101 х 79,5 см.
• 
  Гаўрыла Віер «Юны мастак», 1923. Фанера, алей. 49,9 х 48,3 см.
• 
  Леў Альпяровіч «Жанчына каля мора», 1905. Палатно, алей.
• 
  Майсей Сляпян «Плябанскі млын у Мінску». Фанера, палатно, алей. 46,5 × 34,5 см.
• 
  Леў Альпяровіч «Партрэт дзяўчынкі», 1910-е. Папера, вугаль.
• 
  Аркадзь Астаповіч «Вуліца ў вёсцы», 1920-я. Папера, аловак, акварэль, туш, пяро, 26,5 х 20,5 см.
• 
  Абрам Бразер «Галава яўрэйскага хлопчыка». 1920-я. Папера, туш, пяро. 19 х 17 см.
• 
  Валянцін Волкаў «Веліж». 1923. Папера, аловак, гуаш. 22 х 32,5 см.
• 
  Генадзь Змудзінскі «Нямецкая кавалерыя, якую праследуе агонь нашых кулямётаў». 1916. Папера, акварэль, тушь. 27,5 х 55 см.
• 
  Абрам Бразер, скульптурны партрэт Францыска Скарыны, гіпс. 1925
• 
  «Ушэсце Гасподне». XVII ст., дошка, яечная тэмпера, 140 х 106 см.

З’явіліся

• Свята-Узвіжанская царква, Амелянец — помнік драўлянай архітэктуры

Нарадзіліся

• 26 мая — Герман Пранішнікаў (пам. 1993), беларускі мастак
• 14 жніўня — Віктар Пратасеня (пам. 2001), беларускі савецкі жывапісец. Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі (1981)
• 18 жніўня — Леанід Дубар (пам. 1978), беларускі жывапісец і графік
• 25 кастрычніка — Абрам Рабкін (пам. 2013), савецкі мастак родам з Бабруйску
• 21 лістапада — Сямён Герус (пам. 1998), беларускі мастак-графік
• 25 лістапада — Анатоль Дзям'янаў (пам. 1972), беларускі скульптар і педагог
• Мікалай Кандрацьеў (пам. 2001) — беларускі скульптар

Галерэя жывапісу

• 
  Міхаіл Станюта. Партрэт мастака Міхася Філіповіча. НММ РБ
• 
  Іегуда Пэн. «Сапожнік-камсамолец, які чытае газету». НММ РБ
• 
  Ілля Чашнік «Чырвоны круг на чорной паверхні». Палатно, алей
• 
  Ілля Чашнік «Кампазіцыя». Палатно, алей. Прыватны збор, Нарвегія

Галерэя графікі

• 
  Аркадзь Астаповіч. «Зіма». Папера, лінагравюра. Нацыянальны гістарычны музей Беларусі
• 
  Марыя Лебедзева. Экслібрыс А. М. Макаравай. 1925. Папера, клішэ. 6,9 х 5,5 см. НММ РБ
• 
  Жанчына з граблямі ў беларускім нацыянальным строі. Праект да роспісу Беларускага музея. Невядомы мастак (Беларускі мастацкі тэхнікум). Кардон, акварэль, гуаш. НММ РБ
• 
  Мужчына з ражком у беларускім нацыянальным строі. Праект да роспісу Беларускага музея. Невядомы мастак (Беларускі мастацкі тэхнікум). Кардон, акварэль, гуаш. НММ РБ

• 
  Генадзь Змудзінскі «Араты»
• 
  Міхась Філіповіч. «Сінагога на школьным двары». Папера, туш, акварэль. Нацыянальны гістарычны музей Беларусі
• 
  Узоры дываноў па матывах слуцкіх паясоў. Невядомы мастак. Папера, акварэль, гуаш. 67×46 см. НММ РБ