Кіпу: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
др Bot: Migrating 41 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q185292 (translate me) |
||
Радок 40: | Радок 40: | ||
[[Катэгорыя:Вузлы]] |
[[Катэгорыя:Вузлы]] |
||
{{Link FA|ru}} |
{{Link FA|ru}} |
||
[[ar:كويبو]] |
|||
[[ay:Qhipu]] |
|||
[[be-x-old:Кіпу]] |
|||
[[bg:Кипу]] |
|||
[[ca:Quipu]] |
|||
[[cs:Kipu]] |
|||
[[da:Quipu]] |
|||
[[de:Quipu]] |
|||
[[en:Quipu]] |
|||
[[eo:Kipuo]] |
|||
[[es:Quipu]] |
|||
[[et:Kipu]] |
|||
[[eu:Kipu]] |
|||
[[fa:کیپو]] |
|||
[[fi:Quipu]] |
|||
[[fr:Quipu]] |
|||
[[he:קיפו]] |
|||
[[hu:Kipu]] |
|||
[[id:Quipu]] |
|||
[[is:Hnútaletur]] |
|||
[[it:Quipu]] |
|||
[[ja:キープ (インカ)]] |
|||
[[ka:კიპუ]] |
|||
[[ko:키푸]] |
|||
[[lt:Kipu]] |
|||
[[mk:Кипу]] |
|||
[[ms:Quipu]] |
|||
[[nl:Khipu]] |
|||
[[nn:Quipu]] |
|||
[[no:Quipu]] |
|||
[[pl:Kipu]] |
|||
[[pt:Quipo]] |
|||
[[qu:Khipu q'aytu]] |
|||
[[ro:Quipu]] |
|||
[[ru:Кипу]] |
|||
[[sk:Kipu]] |
|||
[[sv:Quipu]] |
|||
[[th:กีปู]] |
|||
[[tr:Quipu]] |
|||
[[uk:Кіпу]] |
|||
[[zh:奇普]] |
Версія ад 12:43, 9 сакавіка 2013
Сістэмы злічэння ў культуры | |
---|---|
Інда-арабская сістэма злічэння | |
Арабская Індыйская Тамільская Бірманская |
Кхмерская Лаоская Мангольская Тайская |
Усходнеазіяцкія сістэма злічэння | |
Кітайская Японская Сучжоу Карэйская |
В'етнамская Лічыльныя палачкі |
Алфавітныя сістэмы злічэння | |
Абджадыя Армянская Арыябхата Кірылічная |
Грэчаская Эфіопская Яўрэйская Катапаядзі |
Іншыя сістэмы | |
Вавілонская Егіпецкая Этруская Рымская |
Аттычная Кіпу Майская |
Пазіцыйныя сістэмы злічэння | |
Дзесятковая сістэма злічэння (10) | |
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 16, 20, 60 | |
Нега-пазіцыйная сістэма злічэння | |
Сіметрычная сістэма злічэння | |
Змешаныя сістэмы злічэння | |
Сістэма злічэння Фібаначчы | |
Непазіцыйныя сістэма злічэння | |
Адзінкавая (унарная) сістэма злічэння | |
Спіс сістэм злічэння |
Кі́пу (ісп.: quipu ад кечуа: khipu — «вузел», «завязвать вузлы», «лічыць») — старажытная мнеманічная і лічэбная сістэма інкаў і іх папярэднікаў у Андах, своеасаблівая пісьменасць. Прадстаўляе сабой складаныя вяровачныя спляценні і вузялкі, вырабленыя з поўсці паўднёваамерыканскіх вярблюдавых (альпакі і ламы) альбо з бавоўны. У кіпу можа быць ад некалькіх нітак да 2000. Яна выкарыстоўвалася для перадачы паведамленняў пасыльнымі часкі па спецыяльна пракладзеных імперскіх дарогах, а таксама ў самых розных аспектах грамадскага жыцця (у якасці календара, тапаграфічнай сістэмы, для ўліку падаткаў, фіксацыі законаў і інш.). Кіпу ўпершыню ў гісторыі чалавецтва выкарыстоўвалася для прымянення такога спосабу вядзення бухгалтарскага ўліку як двайны запіс.
У музеях свету захоўваецца 751 кіпу, самыя вялікія калекцыі знаходзяцца ў музеях Берліна і Мюнхена, меншыя — у музеях Перу.
Большая частка інфармацыі, зафіксаваная ў кіпу (2/3 расшыфраваных выпадкаў), — лічбавая, у дзесяцічнай сістэме злічэння. Сістэма кадзіравання ўключала прымяненне ключа галоўнага шнура, кадзіраванне колерам, кадзіраванне вузламі, фармат "утварэння серый", улік "фактару пазіцыі".
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кіпу
- Вузялкі на памяць.
- Часопіс «Archaeology». Conversations: String Theorist (Volume 58 Number 6, November/December 2005) . Архівавана з першакрыніцы 18 жніўня 2011.
- Прыклад як робяцца вузлы ў стос . Архівавана з першакрыніцы 18 жніўня 2011.
- Unraveling Khipu’s Secrets . Архівавана з першакрыніцы 18 жніўня 2011.
- Андскія культуры
- Дакалумбавы культуры
- Бухгалтарскі ўлік
- Двайковая арыфметыка
- Дасягненні інкаў
- Гісторыя матэматыкі
- Гісторыя Перу
- Календары
- Стос
- Матэматычныя інструменты
- Механічныя злічальныя машыны
- Навука інкаў
- Нерасшыфраваныя пісьменнасці
- Памяць
- Пісьменнасці карэнных народаў Амерыкі
- Сістэмы злічэння
- Тэкстыль
- Эканоміка інкаў
- Вузельчыкавыя сістэмы запісу
- Вузлы