Кіпу: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Artsiom91Bot (размовы | уклад) др →Спасылкі: шаблон з дапамогай AWB |
Artsiom91Bot (размовы | уклад) др шаблон з дапамогай AWB |
||
Радок 19: | Радок 19: | ||
{{Пісьменнасці}} |
{{Пісьменнасці}} |
||
{{Інкі|nocat=1}} |
{{Інкі|nocat=1}} |
||
{{Канкіста Перу і ранні каланіяльны перыяд|nocat=1}} |
|||
{{Андскія культуры}} |
{{Андскія культуры}} |
||
{{Дакалумбавы культуры}} |
{{Дакалумбавы культуры}} |
Версія ад 13:40, 16 кастрычніка 2021
Сістэмы злічэння ў культуры | |
---|---|
Інда-арабская сістэма злічэння | |
Арабская Індыйская Тамільская Бірманская |
Кхмерская Лаоская Мангольская Тайская |
Усходнеазіяцкія сістэма злічэння | |
Кітайская Японская Сучжоу Карэйская |
В'етнамская Лічыльныя палачкі |
Алфавітныя сістэмы злічэння | |
Абджадыя Армянская Арыябхата Кірылічная |
Грэчаская Эфіопская Яўрэйская Катапаядзі |
Іншыя сістэмы | |
Вавілонская Егіпецкая Этруская Рымская |
Аттычная Кіпу Майская |
Пазіцыйныя сістэмы злічэння | |
Дзесятковая сістэма злічэння (10) | |
2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 16, 20, 60 | |
Нега-пазіцыйная сістэма злічэння | |
Сіметрычная сістэма злічэння | |
Змешаныя сістэмы злічэння | |
Сістэма злічэння Фібаначчы | |
Непазіцыйныя сістэма злічэння | |
Адзінкавая (унарная) сістэма злічэння | |
Спіс сістэм злічэння |
Кі́пу (ісп.: quipu ад кечуа: khipu — «вузел», «завязвать вузлы», «лічыць») — старажытная мнеманічная і лічэбная сістэма інкаў і іх папярэднікаў у Андах, своеасаблівая пісьменнасць. Прадстаўляе сабой складаныя вяровачныя спляценні і вузялкі, вырабленыя з поўсці паўднёваамерыканскіх вярблюдавых (альпакі і ламы) альбо з бавоўны. У кіпу можа быць ад некалькіх нітак да 2000. Яна выкарыстоўвалася для перадачы паведамленняў пасыльнымі часкі па спецыяльна пракладзеных імперскіх дарогах, а таксама ў самых розных аспектах грамадскага жыцця (у якасці календара, тапаграфічнай сістэмы, для ўліку падаткаў, фіксацыі законаў і інш.). Кіпу ўпершыню ў гісторыі чалавецтва выкарыстоўвалася для прымянення такога спосабу вядзення бухгалтарскага ўліку як двайны запіс.[1]
У музеях свету захоўваецца 751 кіпу, самыя вялікія калекцыі знаходзяцца ў музеях Берліна і Мюнхена, меншыя — у музеях Перу.
Большая частка інфармацыі, зафіксаваная ў кіпу (2/3 расшыфраваных выпадкаў), — лічбавая, у дзесяцічнай сістэме злічэння. Сістэма кадзіравання ўключала прымяненне ключа галоўнага шнура, кадзіраванне колерам, кадзіраванне вузламі, фармат «утварэння серый», улік «фактару пазіцыі».
Зноскі
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кіпу
- Вузялкі на памяць.
- Часопіс «Archaeology». Conversations: String Theorist (Volume 58 Number 6, November/December 2005) . Архівавана з першакрыніцы 18 жніўня 2011.
- Прыклад як робяцца вузлы ў стос . Архівавана з першакрыніцы 18 жніўня 2011.
- Unraveling Khipu’s Secrets . Архівавана з першакрыніцы 18 жніўня 2011.
- Андскія культуры
- Дакалумбавы культуры
- Бухгалтарскі ўлік
- Двайковая арыфметыка
- Дасягненні Інкаў
- Гісторыя матэматыкі
- Гісторыя Перу
- Календары
- Кіпу
- Матэматычныя інструменты
- Механічныя злічальныя машыны
- Навука Інкаў
- Нерасшыфраваныя пісьменнасці
- Памяць
- Пісьменнасці карэнных народаў Амерыкі
- Сістэмы злічэння
- Тэкстыль
- Эканоміка Інкаў
- Вузельчыкавыя сістэмы запісу
- Вузлы