Руска-турэцкая вайна (1877—1878)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
 | |
|---|---|
Руска-турэцкая вайна 1877—1878 гадоў (турэцкая назва: 93 Harbi, 93 вайна) — вайна паміж Расійскай імперыяй і саюзнымі ёй балканскімі дзяржавамі з аднаго боку, і Асманскай імперыяй — з іншага. Была выклікана ўздымам нацыянальнай самасвядомасці на Балканах. Жорсткасць, з якой было задушана Красавіцкае паўстанне ў Балгарыі, выклікала спагаду да становішча хрысціян Асманскай імперыі ў Еўропе і асабліва ў Расіі. Спробы мірнымі сродкамі палепшыць становішча хрысціян былі сарваны зацятым нежаданнем турак ісці на саступкі Еўропе, і ў красавіку 1877 года Расія абвясціла Турцыі вайну.
Падчас баявых дзеянняў рускай арміі атрымалася, выкарыстоўваючы пасіўнасць турак, правесці паспяховае фарсіраванне Дуная, захапіць Шыпкінскі перавал і, пасля пяцімесяцовай аблогі, прымусіць лепшую турэцкую армію Асман-пашы да капітуляцыі ў Плеўне. Наступны рэйд праз Балканы, падчас якога руская армія разбіла апошнія турэцкія часці, што засланялі дарогу на Канстанцінопаль, прывёў да выхаду Асманскай імперыі з вайны. На Берлінскім кангрэсе, які адбыўся ўлетку 1878 года, быў падпісаны Берлінскі трактат, што зафіксаваў вяртанне Расіі паўднёвай часткі Бесарабіі і далучэнне Карса, Ардагана і Батума. Аднаўлялася дзяржаўнасць Балгарыі (заваявана Асманскай імперыяй у 1396 годзе) як васальнае Княства Балгарыя; павялічваліся тэрыторыі Сербіі, Чарнагорыі і Румыніі, а турэцкая Боснія і Герцагавіна акупавалася Аўстра-Венгрыяй.
Зноскі
- ↑ Паказана колькасць салдатаў, якія прынялі ўдзел у баявых дзеяннях. Усяго на 1 студзеня 1877 года лікавы склад рускай рэгулярнай арміі дасягаў 1 005 828 чалавек.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Генов Ц. Русско-турецкая война 1877—1878 гг. и подвиг освободителей — София: София Пресс, 1979
- Мерников А. Г., Спектор А. А. Всемирная история войн. — Минск: 2005.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Руска-турэцкая вайна (1877—1878)- Руска-турэцкая вайна (1877—1878) Партал «Расійская імперыя»
- Руско-турската освободителна война (1877—1878) Архівавана 6 сакавіка 2010. (балг.)
| |
|---|---|
| 1800— 1809 | Напалеонаўскія войны • Апельсінавая • Першая берберыйская вайна • 2-я англа-маратхская • Руска-персідская • Першае сербскае паўстанне • 3-й кааліцыі • Егіпецкая рэвалюцыя 1805—1811 гг. • 4-й кааліцыі • Руска-турэцкая • Англа-турэцкая • Англа-дацкая • Англа-руская • Фінская • Іспана-французская • 5-й кааліцыі • Балівійская вайна за незалежнасць |
| 1810— 1819 | Англа-дацкая • За незалежнасць (калумбійская • мексіканская • аргентынская • венесуэльская) • Асмана-саудаўская • 1812 года • Англа-амерыканская • 6-й кааліцыі • Шведска-нарвежская • Сто дзён • Другая берберыйская вайна • Англа-непальская • 2-е сербскае паўстанне • Іспанскае ўварванне ў Новую Грэнаду • Каўказская • 3-я англа-маратхская |
| 1820— 1829 | Егіпецкае ўварванне ў Судан • Грамадзянская ў Іспаніі • Вайна за незалежнасць Грэцыі • Турэцка-персідская • 1-я англа-бірманская • Франка-іспанская • Вялікая Яванская • Аргенціна-бразільская • Венесуэльская рэвалюцыя • Чорная • Руска-персідская • Руска-турэцкая • Вайна Перу і Вялікай Калумбіі • Мігелісцкія (двух братоў) |
| 1830— 1839 | Франка-алжырская • Ліпеньская рэвалюцыя • Бельгійская рэвалюцыя • Бельгійска-галандская • Лістападаўскае паўстанне • Турэцка-егіпецкая • Чорнага ястраба • 2-я семінольская вайна • Вайна Фарапус • За незалежнасць Тэхаса • Афганска-персідская • Канадскае паўстанне • 2-я егіпецкая • Арустукская вайна • Англа-афганская • Хівінскі паход • Вайна антырэнты |
| 1840— 1849 | |
| 1850— 1859 | |
| 1860— 1869 | Грамадзянская ў Калумбіі • Грамадзянская ў ЗША • Франка-мексіканская • Дунганскае паўстанне • Студзеньскае паўстанне • Баі за Сіманасекі • Сацумска-брытанская • Супакаенне Араўканіі • Дацкая • Парагвайская (Патройнага саюза) • Англа-бутанская вайна • Іспана-паўднёваамерыканская (1-я ціхаакіянская) • Аўстра-пруская • Вайна Чырвонага Воблака • Англа-эфіопская • Вайна Басін • Дзесяцігадовая |
| 1870— 1879 | Заваяванне Аргенцінай Чака • Франка-пруская • Эфіопска-егіпецкая • Заваяванне пустыні • Англа-зулуская • Хивинский паход • Вялікая вайна сіу • Баснійска-турэцкая • 1-я сербска-турэцкая • 2-я сербска-турэцкая • Чарнагорска-турэцкая • Руска-турэцкая • Грамадзянская ў Перу • 2-я англа-афганская • 2-я ціхаакіянская • Малая вайна • |
| 1880— 1889 | |
| 1890— 1899 | 1-я франка-дагамейская • Бельгійска-арабская • 2-я франка-дагамейская • Франка-сіямская • Япона-кітайская • 1-я італа-эфіопская • Англа-занзібарская • Вайна Канудус • Філіпінская рэвалюцыя • 1-я грэка-турэцкая • За незалежнасць Кубы • Іспана-амерыканская • Англа-бурская • Іхэтуаньскае (баксёрскае) паўстанне • Філіпіна-амерыканская • Нацыянальна-вызваленчае паўстанне ў Самалі • Тысячадзённая • Грамадзянская вайна ў Венесуэле • Заваяванне Францыяй Чада |
Дыпламатыя вялікіх дзяржаў у 1871—1913 гадах | |
|---|---|
| Вялікія дзяржавы | |
| Дагаворы і пагадненні |
|
| Крызісы і канфлікты | |
| Ваенныя канфлікты |
|
| Дыпламаты і палітыкі | |
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Нарматыўны кантроль |