Парычы: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
вікіфікацыя, стылявыя змены, дапаўненне |
|||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{НП-Беларусь |
{{НП-Беларусь |
||
|статус = гарадскі пасёлак |
|статус = [[гарадскі пасёлак]] |
||
⚫ | |беларуская назва = Парычы <br/><small>лацінкай: Paryčy<ref name=P>[http://www.pravo.by/pdf/2007-159/2007-159(027-028).pdf Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь.] {{ref-ru}}</ref><small/> |
||
|беларуская назва = Парычы |
|||
|арыгінальная назва = |
|||
⚫ | | |
||
|краіна = Беларусь |
|краіна = Беларусь |
||
|падначаленне = цэнтр пасялковага Савета |
|падначаленне = [[адміністрацыйны цэнтр|цэнтр]] [[Пасялковы савет|пасялковага Савета]] |
||
|герб = |
|герб = |
||
|сцяг = |
|сцяг = |
||
Радок 65: | Радок 65: | ||
|add3 = |
|add3 = |
||
}} |
}} |
||
{{вызн|1=Парычы}} — гарадскі пасёлак у [[ |
{{вызн|1=Парычы}} — гарадскі [[пасёлак]] у Светлагорскім [[Раёны Беларусі|раёне]] [[Гомель]]скай [[Вобласць, адміністрацыйная адзінка|вобласці]] Беларусі, адміністрацыйны цэнтр тэрыторыі пасялковага Савета. |
||
(2008). |
|||
У Парыцкі пасялковы Савет уваходзяць: г. п. Парычы, [[Вёска|вёскі]] |
У Парыцкі пасялковы Савет уваходзяць: г. п. Парычы, [[Вёска|вёскі]] Высокі Полк, Вярхлессе, Ельнічкі, Казлоўка, Кастрычнік, Кнышэвічы, Ліпнікі, Майсееўка, Пагонцы, Прудок, Пясчаная Рудня, Селішчы, Скалка, Судавіца. |
||
{{змест злева}} |
{{змест злева}} |
||
== Гісторыя == |
|||
Вядомыя з [[1639]] г. як сяло, цэнтр дзяржаўнага маёнтка у [[Бабруйск]]ім старастве Рэчыцкага павета Менскага ваяводства [[ВКЛ]], [[Рэч Паспалітая]] ({{lang-pl|Parycze}}). |
|||
== [[Геаграфія Беларусі|Геаграфічныя звесткі]] == |
|||
З [[1793]] г., пасля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай]] — у [[Расійская Імперыя|Расійскай Імперыі]]; мястэчка, цэнтр воласці Бабруйскага павета Мінскай губерні. |
|||
Знаходзіцца на [[Раўніна|раўніне]] Гомельскае [[Палессе]], сярэдняя [[тэмпература]] [[паветра]] [[Студзень|студзеня]] −6,6 ºС, [[Ліпень|ліпеня]] 18,4 ºС, ападкаў 602 [[Міліметр|мм]]/год. Прыстань і паромная пераправа на [[Рака Бярэзіна|р. Бярэзіна]] (басейн [[Дняпро|Дняпра]]). У 33 [[км]] ад [[горад|г.]] [[Светлагорск]]а, 31 км ад [[Чыгуначная станцыя|чыгуначнай станцыі]] Светлагорск на лініі [[Жлобін]] — [[Калінкавічы]]; на [[Аўтамабільныя дарогі Беларусі|аўтамабільнай дарозе]] [[Бабруйск]] — Калінкавічы<ref>Гомельская [[Вобласць, геаграфія|область]]. [[Геаграфія Беларусі|Общегеографический]] атлас. [[Мінск|Мн.]], [[2005]], с. 1. ISBN 985-6625-22-Х. {{ref-ru}}</ref>. |
|||
== [[Гісторыя Беларусі|Гісторыя]] == |
|||
Вядомыя з [[1639]] г. як [[сяло]], цэнтр дзяржаўнага «двара» (маёнтка) у [[Бабруйскае староства|Бабруйскім старостве]] [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], [[Рэч Паспалітая]] ({{lang-pl|Parycze}})<ref>[[Канстанцін Іванавіч Кернажыцкі|КЕРНАЖЫЦКІ, К.]] [[Валочная памера|Аграрная рэформа]] ў Бабруйскім старостве і [[Эканоміка|эканамічнае]] становішча яго [[насельніцтва]] з [[17 стагоддзе|17]] да паловы [[19 стагоддзе|19 ст.]] [[Мінск|Мн.]], [[1931]].</ref>. Паводле вопісу [[1684]] г. — цэнтр [[войт]]аўства ў тым самым старостве<ref>[http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=86 РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск]</ref>. |
|||
З [[1793]] г., пасля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай]] — у [[Расійская Імперыя|Расійскай Імперыі]], цэнтр воласці [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павета]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]] (у [[1795]]—[[1796]] гг. называлася Мінскім наместніцтвам). З [[5 красавіка]] [[1797]] г. з'яўляліся ўладаннем адмірала П. І. Пушчына і яго нашчадкаў. Дзейнічаў [[храм]], які ў [[1798]] г. быў пераведзены з [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэка-каталіцтва]] ў [[Беларуская Праваслаўная Царква|праваслаўе]]. У [[1800]] г. у [[мястэчка|мястэчку]] Парычы — 111 сялян і 18 шляхціцаў<ref>МАСЛЮКОЎ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.</ref>. |
|||
У [[1819]] г. замест ранейшага храма быў пабудаваны новы, асвечаны ў імя Святога Духа (метрычныя кнігі захоўваліся з [[1801]] г.); у [[1863]] г. ўзведзена таксама царква ў імя Св. роўнаапостальнай Марыі Магдаліны пры Парыцкім жаночым вучылішчы духоўнага ведамства (будынкі не захаваліся)<ref>ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. [[Кніга|Кн.]] [[Лік 2|2]]. Мн., [[2004]], с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.</ref>. |
|||
З [[25 сакавіка]] [[1918]] года Парычы — у абвешчанай [[БНР|Беларускай Народнай Рэспубліцы]]; з [[1 студзеня]] [[1919]] — у [[БССР|Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]], з [[27 лютага]] 1919 — у [[Літбел|Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]]. З [[31 ліпеня]] 1920 — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з [[30 снежня]] [[1922]] да [[26 снежня]] [[1991]] ў [[СССР]], з [[19 верасня]] 1991 — [[Рэспубліка Беларусь]]. |
З [[25 сакавіка]] [[1918]] года Парычы — у абвешчанай [[БНР|Беларускай Народнай Рэспубліцы]]; з [[1 студзеня]] [[1919]] — у [[БССР|Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]], з [[27 лютага]] 1919 — у [[Літбел|Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]]. З [[31 ліпеня]] 1920 — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з [[30 снежня]] [[1922]] да [[26 снежня]] [[1991]] ў [[СССР]], з [[19 верасня]] 1991 — [[Рэспубліка Беларусь]]. |
||
У [[1921]] г. Мінская губерня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. [[20 жніўня]] [[1924]] года воласці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З гэтага дня мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да [[26 ліпеня]] [[1930]] года), а затым: з [[20 лютага]] [[1938]] года — у [[Палеская вобласць|Палескую]], з [[20 красавіка]] [[1944]] — у Бабруйскую, з [[8 студзеня]] [[1954]] — у [[Гомельская вобласць|Гомельскую вобласць]]. |
|||
[[27 верасня]] [[1938]] г. мястэчкі як тып населеных пунктаў былі скасаваныя; м. Парычы ператворана ў гарадскі пасёлак. |
|||
Гарадскі пасёлак з [[1938]] г. |
|||
[[9 чэрвеня]] [[1960]] г. цэнтр раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; [[29 ліпеня]] [[1961]] года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад [[Светлагорск]], Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі<ref>[http://svetlahorsk.belarda.org/info/local_info/dakumenty Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».]</ref>. |
[[9 чэрвеня]] [[1960]] г. цэнтр раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; [[29 ліпеня]] [[1961]] года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад [[Светлагорск]], Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі<ref>[http://svetlahorsk.belarda.org/info/local_info/dakumenty Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».]</ref>. |
||
Радок 91: | Радок 96: | ||
== Славутасці == |
== Славутасці == |
||
* [[Здудзіцкі каменны крыж]] |
* [[Здудзіцкі каменны крыж]] |
||
* |
* Будынак бальніцы (драўляны, 2-я пал. 19 ст.) |
||
* Будынак жаночага вучылішча ([[1881]]) |
* Будынак жаночага вучылішча ([[1881]] г.) |
||
* Дом лесапрамыслоўца (пач. 20 ст.). |
* Дом лесапрамыслоўца (пач. 20 ст.). |
||
Радок 102: | Радок 107: | ||
* Пушчын, Міхаіл Іванавіч ([[1800]] — [[1869]]) — генерал-маёр, сябра [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|А. С. Пушкіна]]. |
* Пушчын, Міхаіл Іванавіч ([[1800]] — [[1869]]) — генерал-маёр, сябра [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|А. С. Пушкіна]]. |
||
* Баскін, Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) ([[1894]] — [[1838]]), намеснік валаснога камісара ў Парычах у [[1918]] — [[1919]] гг., народны камісар працы БССР у [[1931]] — [[1933]] гг.<ref>[http://www.marakou.org/en/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i/index_27023.html Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi]</ref> |
* Баскін, Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) ([[1894]] — [[1838]]), намеснік валаснога камісара ў Парычах у [[1918]] — [[1919]] гг., народны камісар працы БССР у [[1931]] — [[1933]] гг.<ref>[http://www.marakou.org/en/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i/index_27023.html Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi]</ref> |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
* [http://www.gsu.by/pages/vakolica/publications.html ПЕТУХОВ А. В. Конфессиональная ситуация в местечке Паричи и окрестностях в первой половине XIX века // Творчество молодых, 2008: сборник научных работ студентов и аспирантов (25 мая 2008 г., г. Гомель). В 2 ч. Ч. 2. Гомель, 2008, с. 59. {{ref-ru}}] |
|||
* [http://www.gsu.by/pages/vakolica/publications.html МУРАШКО М. Н., ПЕТУХОВ А. В. М. Пущина — организатор православного женского образования в местечке Паричи // История христианской церкви и христианские ценности восточных славян: материалы межвузовской научно-практической конференции студентов и магистрантов (22—23 октября 2008 г., г. Гомель). Гомель, 2009, с. 34 — 36. {{ref-ru}}] |
|||
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=0186 ПЕТУХОЎ А. В. Парыцкі рэгіён па матэрыялах фамільнага фонду Пушчыных у ІРЛІ РАН: да гісторыі стварэння фонду.] |
|||
== Галерэя == |
== Галерэя == |
||
Радок 116: | Радок 128: | ||
Выява:Здудзіцкі каменны крыж.JPG|[[Здудзіцкі каменны крыж]]. |
Выява:Здудзіцкі каменны крыж.JPG|[[Здудзіцкі каменны крыж]]. |
||
Выява:Акафіст_у_Парыцкай_царкве_09.03.2008.JPG|У храме. |
Выява:Акафіст_у_Парыцкай_царкве_09.03.2008.JPG|У храме. |
||
</gallery></center> |
</gallery></center> |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=86 РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў.] |
|||
{{АП Гомельскай, 1991}} |
{{АП Гомельскай, 1991}} |
Версія ад 18:20, 10 кастрычніка 2011
Парычы
лацінкай: Paryčy[1]
Парычы лацінкай: Paryčy[1] на карце Беларусі<span class="localmap-switcher" title="Парычы лацінкай: Paryčy[1] на карце вобласці"> ±
<div data-caption="Парычы
<div data-caption="Парычы лацінкай: Paryčy[1] на карце Беларусі" data-title="Парычы лацінкай: Paryčy[1] на карце Беларусі"> лацінкай: Paryčy[1] на карце вобласці" data-title="Парычы лацінкай: Paryčy[1] на карце вобласці" style="display:none;"> | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Шаблон:Вызн — гарадскі пасёлак у Светлагорскім раёне Гомельскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр тэрыторыі пасялковага Савета.
У Парыцкі пасялковы Савет уваходзяць: г. п. Парычы, вёскі Высокі Полк, Вярхлессе, Ельнічкі, Казлоўка, Кастрычнік, Кнышэвічы, Ліпнікі, Майсееўка, Пагонцы, Прудок, Пясчаная Рудня, Селішчы, Скалка, Судавіца.
Геаграфічныя звесткі
Знаходзіцца на раўніне Гомельскае Палессе, сярэдняя тэмпература паветра студзеня −6,6 ºС, ліпеня 18,4 ºС, ападкаў 602 мм/год. Прыстань і паромная пераправа на р. Бярэзіна (басейн Дняпра). У 33 км ад г. Светлагорска, 31 км ад чыгуначнай станцыі Светлагорск на лініі Жлобін — Калінкавічы; на аўтамабільнай дарозе Бабруйск — Калінкавічы[3].
Гісторыя
Вядомыя з 1639 г. як сяло, цэнтр дзяржаўнага «двара» (маёнтка) у Бабруйскім старостве Рэчыцкага павета Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага, Рэч Паспалітая (польск.: Parycze)[4]. Паводле вопісу 1684 г. — цэнтр войтаўства ў тым самым старостве[5].
З 1793 г., пасля ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай — у Расійскай Імперыі, цэнтр воласці Бабруйскага павета Мінскай губерні (у 1795—1796 гг. называлася Мінскім наместніцтвам). З 5 красавіка 1797 г. з'яўляліся ўладаннем адмірала П. І. Пушчына і яго нашчадкаў. Дзейнічаў храм, які ў 1798 г. быў пераведзены з грэка-каталіцтва ў праваслаўе. У 1800 г. у мястэчку Парычы — 111 сялян і 18 шляхціцаў[6].
У 1819 г. замест ранейшага храма быў пабудаваны новы, асвечаны ў імя Святога Духа (метрычныя кнігі захоўваліся з 1801 г.); у 1863 г. ўзведзена таксама царква ў імя Св. роўнаапостальнай Марыі Магдаліны пры Парыцкім жаночым вучылішчы духоўнага ведамства (будынкі не захаваліся)[7].
З 25 сакавіка 1918 года Парычы — у абвешчанай Беларускай Народнай Рэспубліцы; з 1 студзеня 1919 — у Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы, з 27 лютага 1919 — у Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы. З 31 ліпеня 1920 — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з 30 снежня 1922 да 26 снежня 1991 ў СССР, з 19 верасня 1991 — Рэспубліка Беларусь.
У 1921 г. Мінская губерня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. 20 жніўня 1924 года воласці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З гэтага дня мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да 26 ліпеня 1930 года), а затым: з 20 лютага 1938 года — у Палескую, з 20 красавіка 1944 — у Бабруйскую, з 8 студзеня 1954 — у Гомельскую вобласць.
27 верасня 1938 г. мястэчкі як тып населеных пунктаў былі скасаваныя; м. Парычы ператворана ў гарадскі пасёлак.
9 чэрвеня 1960 г. цэнтр раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; 29 ліпеня 1961 года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад Светлагорск, Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі[8].
Эканоміка і іншыя звесткі
Прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў, лясной, харчовай прамысловасці; бальніца; сярэдняя школа.
Дзейнічае праваслаўны храм у імя Святой міраносіцы роўнаапостальнай Марыі Магдаліны (вул. Кастрычніцкая, 1).
Славутасці
- Здудзіцкі каменны крыж
- Будынак бальніцы (драўляны, 2-я пал. 19 ст.)
- Будынак жаночага вучылішча (1881 г.)
- Дом лесапрамыслоўца (пач. 20 ст.).
Вядомыя асобы
Ураджэнцы
- М. А. Міцкевіч (1901 — 1954), беларускі тэатральны дзеяч
Жыхары
- Пушчын, Міхаіл Іванавіч (1800 — 1869) — генерал-маёр, сябра А. С. Пушкіна.
- Баскін, Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) (1894 — 1838), намеснік валаснога камісара ў Парычах у 1918 — 1919 гг., народны камісар працы БССР у 1931 — 1933 гг.[9]
Зноскі
- ↑ Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь. (руск.)
- ↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
- ↑ Гомельская область. Общегеографический атлас. Мн., 2005, с. 1. ISBN 985-6625-22-Х. (руск.)
- ↑ КЕРНАЖЫЦКІ, К. Аграрная рэформа ў Бабруйскім старостве і эканамічнае становішча яго насельніцтва з 17 да паловы 19 ст. Мн., 1931.
- ↑ РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск
- ↑ МАСЛЮКОЎ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.
- ↑ ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. Кн. 2. Мн., 2004, с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.
- ↑ Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».
- ↑ Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi
У Сеціве
- ПЕТУХОВ А. В. Конфессиональная ситуация в местечке Паричи и окрестностях в первой половине XIX века // Творчество молодых, 2008: сборник научных работ студентов и аспирантов (25 мая 2008 г., г. Гомель). В 2 ч. Ч. 2. Гомель, 2008, с. 59. (руск.)
- МУРАШКО М. Н., ПЕТУХОВ А. В. М. Пущина — организатор православного женского образования в местечке Паричи // История христианской церкви и христианские ценности восточных славян: материалы межвузовской научно-практической конференции студентов и магистрантов (22—23 октября 2008 г., г. Гомель). Гомель, 2009, с. 34 — 36. (руск.)
- ПЕТУХОЎ А. В. Парыцкі рэгіён па матэрыялах фамільнага фонду Пушчыных у ІРЛІ РАН: да гісторыі стварэння фонду.
Галерэя
Парычы на картах
Фота
-
У храме.