Перайсці да зместу

Парычы: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др Згодна з заяўкай, removed: {{DEFAULTSORT:Парычы гарадскі пасёлак}} using AWB
вікіфікацыя, стылявыя змены, дапаўненне
Радок 1: Радок 1:
{{НП-Беларусь
{{НП-Беларусь
|статус = гарадскі пасёлак
|статус = [[гарадскі пасёлак]]
|беларуская назва = Парычы <br/><small>лацінкай: Paryčy<ref name=P>[http://www.pravo.by/pdf/2007-159/2007-159(027-028).pdf Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь.] {{ref-ru}}</ref><small/>
|беларуская назва = Парычы
|арыгінальная назва =
|арыгінальная назва = лацінскімі літарамі: Paryčy<ref name=P>[http://www.pravo.by/pdf/2007-159/2007-159(027-028).pdf Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь.] {{ref-ru}}</ref>
|краіна = Беларусь
|краіна = Беларусь
|падначаленне = цэнтр пасялковага Савета
|падначаленне = [[адміністрацыйны цэнтр|цэнтр]] [[Пасялковы савет|пасялковага Савета]]
|герб =
|герб =
|сцяг =
|сцяг =
Радок 65: Радок 65:
|add3 =
|add3 =
}}
}}
{{вызн|1=Парычы}} — гарадскі пасёлак у [[Светлагорскі раён|Светлагорскім раёне]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр тэрыторыі пасялковага Савета. Прыстань на [[Рака Бярэзіна|р. Бярэзіна]] (басейн [[Дняпро|Дняпра]]). У 33 км ад [[горад|г.]] [[Светлагорск]]а, 31 км ад чыгуначнай станцыі Светлагорск на лініі [[Жлобін]] — [[Калінкавічы]], на аўтамабільнай дарозе [[Бабруйск]] — Калінкавічы. Насельніцтва 2,3 тыс. чал.
{{вызн|1=Парычы}} — гарадскі [[пасёлак]] у Светлагорскім [[Раёны Беларусі|раёне]] [[Гомель]]скай [[Вобласць, адміністрацыйная адзінка|вобласці]] Беларусі, адміністрацыйны цэнтр тэрыторыі пасялковага Савета.
(2008).


У Парыцкі пасялковы Савет уваходзяць: г. п. Парычы, [[Вёска|вёскі]] Вярхлессе, Высокі Полк, Ельнічкі, Кастрычнік, Кнышэвічы, Казлоўка, Ліпнікі, Майсееўка, Пясчаная Рудня, Пагонцы, Прудок, Селішчы, Скалка, Судавіца.
У Парыцкі пасялковы Савет уваходзяць: г. п. Парычы, [[Вёска|вёскі]] Высокі Полк, Вярхлессе, Ельнічкі, Казлоўка, Кастрычнік, Кнышэвічы, Ліпнікі, Майсееўка, Пагонцы, Прудок, Пясчаная Рудня, Селішчы, Скалка, Судавіца.


{{змест злева}}
{{змест злева}}
== Гісторыя ==
Вядомыя з [[1639]] г. як сяло, цэнтр дзяржаўнага маёнтка у [[Бабруйск]]ім старастве Рэчыцкага павета Менскага ваяводства [[ВКЛ]], [[Рэч Паспалітая]] ({{lang-pl|Parycze}}).


== [[Геаграфія Беларусі|Геаграфічныя звесткі]] ==
З [[1793]] г., пасля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай]] — у [[Расійская Імперыя|Расійскай Імперыі]]; мястэчка, цэнтр воласці Бабруйскага павета Мінскай губерні.
Знаходзіцца на [[Раўніна|раўніне]] Гомельскае [[Палессе]], сярэдняя [[тэмпература]] [[паветра]] [[Студзень|студзеня]] −6,6 ºС, [[Ліпень|ліпеня]] 18,4 ºС, ападкаў 602 [[Міліметр|мм]]/год. Прыстань і паромная пераправа на [[Рака Бярэзіна|р. Бярэзіна]] (басейн [[Дняпро|Дняпра]]). У 33 [[км]] ад [[горад|г.]] [[Светлагорск]]а, 31 км ад [[Чыгуначная станцыя|чыгуначнай станцыі]] Светлагорск на лініі [[Жлобін]] — [[Калінкавічы]]; на [[Аўтамабільныя дарогі Беларусі|аўтамабільнай дарозе]] [[Бабруйск]] — Калінкавічы<ref>Гомельская [[Вобласць, геаграфія|область]]. [[Геаграфія Беларусі|Общегеографический]] атлас. [[Мінск|Мн.]], [[2005]], с. 1. ISBN 985-6625-22-Х. {{ref-ru}}</ref>.

== [[Гісторыя Беларусі|Гісторыя]] ==
Вядомыя з [[1639]] г. як [[сяло]], цэнтр дзяржаўнага «двара» (маёнтка) у [[Бабруйскае староства|Бабруйскім старостве]] [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павета]] [[Менскае ваяводства|Менскага ваяводства]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], [[Рэч Паспалітая]] ({{lang-pl|Parycze}})<ref>[[Канстанцін Іванавіч Кернажыцкі|КЕРНАЖЫЦКІ, К.]] [[Валочная памера|Аграрная рэформа]] ў Бабруйскім старостве і [[Эканоміка|эканамічнае]] становішча яго [[насельніцтва]] з [[17 стагоддзе|17]] да паловы [[19 стагоддзе|19 ст.]] [[Мінск|Мн.]], [[1931]].</ref>. Паводле вопісу [[1684]] г. — цэнтр [[войт]]аўства ў тым самым старостве<ref>[http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=86 РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск]</ref>.

З [[1793]] г., пасля [[Другі падзел Рэчы Паспалітай|ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай]] — у [[Расійская Імперыя|Расійскай Імперыі]], цэнтр воласці [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павета]] [[Мінская губерня|Мінскай губерні]] (у [[1795]]—[[1796]] гг. называлася Мінскім наместніцтвам). З [[5 красавіка]] [[1797]] г. з'яўляліся ўладаннем адмірала П. І. Пушчына і яго нашчадкаў. Дзейнічаў [[храм]], які ў [[1798]] г. быў пераведзены з [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэка-каталіцтва]] ў [[Беларуская Праваслаўная Царква|праваслаўе]]. У [[1800]] г. у [[мястэчка|мястэчку]] Парычы — 111 сялян і 18 шляхціцаў<ref>МАСЛЮКОЎ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.</ref>.

У [[1819]] г. замест ранейшага храма быў пабудаваны новы, асвечаны ў імя Святога Духа (метрычныя кнігі захоўваліся з [[1801]] г.); у [[1863]] г. ўзведзена таксама царква ў імя Св. роўнаапостальнай Марыі Магдаліны пры Парыцкім жаночым вучылішчы духоўнага ведамства (будынкі не захаваліся)<ref>ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. [[Кніга|Кн.]] [[Лік 2|2]]. Мн., [[2004]], с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.</ref>.


З [[25 сакавіка]] [[1918]] года Парычы — у абвешчанай [[БНР|Беларускай Народнай Рэспубліцы]]; з [[1 студзеня]] [[1919]] — у [[БССР|Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]], з [[27 лютага]] 1919 — у [[Літбел|Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]]. З [[31 ліпеня]] 1920 — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з [[30 снежня]] [[1922]] да [[26 снежня]] [[1991]] ў [[СССР]], з [[19 верасня]] 1991 — [[Рэспубліка Беларусь]].
З [[25 сакавіка]] [[1918]] года Парычы — у абвешчанай [[БНР|Беларускай Народнай Рэспубліцы]]; з [[1 студзеня]] [[1919]] — у [[БССР|Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]], з [[27 лютага]] 1919 — у [[Літбел|Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]]. З [[31 ліпеня]] 1920 — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з [[30 снежня]] [[1922]] да [[26 снежня]] [[1991]] ў [[СССР]], з [[19 верасня]] 1991 — [[Рэспубліка Беларусь]].


З [[20 жніўня]] [[1924]] года Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да [[26 ліпеня]] [[1930]] года), а затым: з [[20 лютага]] [[1938]] года — у [[Палеская вобласць|Палескую]], з [[20 красавіка]] [[1944]] — у Бабруйскую, з [[8 студзеня]] [[1954]] — у [[Гомельская вобласць|Гомельскую вобласць]].
У [[1921]] г. Мінская губерня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. [[20 жніўня]] [[1924]] года воласці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З гэтага дня мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да [[26 ліпеня]] [[1930]] года), а затым: з [[20 лютага]] [[1938]] года — у [[Палеская вобласць|Палескую]], з [[20 красавіка]] [[1944]] — у Бабруйскую, з [[8 студзеня]] [[1954]] — у [[Гомельская вобласць|Гомельскую вобласць]].


[[27 верасня]] [[1938]] г. мястэчкі як тып населеных пунктаў былі скасаваныя; м. Парычы ператворана ў гарадскі пасёлак.
Гарадскі пасёлак з [[1938]] г.


[[9 чэрвеня]] [[1960]] г. цэнтр раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; [[29 ліпеня]] [[1961]] года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад [[Светлагорск]], Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі<ref>[http://svetlahorsk.belarda.org/info/local_info/dakumenty Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».]</ref>.
[[9 чэрвеня]] [[1960]] г. цэнтр раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; [[29 ліпеня]] [[1961]] года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад [[Светлагорск]], Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі<ref>[http://svetlahorsk.belarda.org/info/local_info/dakumenty Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».]</ref>.
Радок 91: Радок 96:
== Славутасці ==
== Славутасці ==
* [[Здудзіцкі каменны крыж]]
* [[Здудзіцкі каменны крыж]]
* Драўляны будынак бальніцы (2-я пал. 19 ст.)
* Будынак бальніцы (драўляны, 2-я пал. 19 ст.)
* Будынак жаночага вучылішча ([[1881]])
* Будынак жаночага вучылішча ([[1881]] г.)
* Дом лесапрамыслоўца (пач. 20 ст.).
* Дом лесапрамыслоўца (пач. 20 ст.).


Радок 102: Радок 107:
* Пушчын, Міхаіл Іванавіч ([[1800]] — [[1869]]) — генерал-маёр, сябра [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|А. С. Пушкіна]].
* Пушчын, Міхаіл Іванавіч ([[1800]] — [[1869]]) — генерал-маёр, сябра [[Аляксандр Сяргеевіч Пушкін|А. С. Пушкіна]].
* Баскін, Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) ([[1894]] — [[1838]]), намеснік валаснога камісара ў Парычах у [[1918]] — [[1919]] гг., народны камісар працы БССР у [[1931]] — [[1933]] гг.<ref>[http://www.marakou.org/en/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i/index_27023.html Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi]</ref>
* Баскін, Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) ([[1894]] — [[1838]]), намеснік валаснога камісара ў Парычах у [[1918]] — [[1919]] гг., народны камісар працы БССР у [[1931]] — [[1933]] гг.<ref>[http://www.marakou.org/en/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i/index_27023.html Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi]</ref>

{{зноскі}}

== У Сеціве ==
* [http://www.gsu.by/pages/vakolica/publications.html ПЕТУХОВ А. В. Конфессиональная ситуация в местечке Паричи и окрестностях в первой половине XIX века // Творчество молодых, 2008: сборник научных работ студентов и аспирантов (25 мая 2008 г., г. Гомель). В 2 ч. Ч. 2. Гомель, 2008, с. 59. {{ref-ru}}]
* [http://www.gsu.by/pages/vakolica/publications.html МУРАШКО М. Н., ПЕТУХОВ А. В. М. Пущина — организатор православного женского образования в местечке Паричи // История христианской церкви и христианские ценности восточных славян: материалы межвузовской научно-практической конференции студентов и магистрантов (22—23 октября 2008 г., г. Гомель). Гомель, 2009, с. 34 — 36. {{ref-ru}}]
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=0186 ПЕТУХОЎ А. В. Парыцкі рэгіён па матэрыялах фамільнага фонду Пушчыных у ІРЛІ РАН: да гісторыі стварэння фонду.]


== Галерэя ==
== Галерэя ==
Радок 116: Радок 128:
Выява:Здудзіцкі каменны крыж.JPG|[[Здудзіцкі каменны крыж]].
Выява:Здудзіцкі каменны крыж.JPG|[[Здудзіцкі каменны крыж]].
Выява:Акафіст_у_Парыцкай_царкве_09.03.2008.JPG|У храме.
Выява:Акафіст_у_Парыцкай_царкве_09.03.2008.JPG|У храме.
</gallery></center>
</gallery></center>

{{зноскі}}

== У Сеціве ==
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=86 РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў.]


{{АП Гомельскай, 1991}}
{{АП Гомельскай, 1991}}

Версія ад 18:20, 10 кастрычніка 2011

Парычы
лацінкай: Paryčy[1]
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна
Статус
Вобласць
Раён
Пасялковы савет
Каардынаты
Старшыня пас. выканкама
Шкрэдзюк Галіна Аляксандраўна (2011)
Першая згадка
гарадскі пасёлак з
Вышыня цэнтра
135 м[2]
Водныя аб’екты
Насельніцтва
2,3 тыс. чалавек (2008)
Нацыянальны склад
Канфесійны склад
Часавы пояс
Тэлефонны код
Паштовы індэкс
247413 (руск.)
Аўтамабільны код
3
СААТА
3250852906
Афіцыйны сайт
Рака
Аўтобусная станцыя
Парычы
Парычы
лацінкай: Paryčy[1] на карце Беларусі
<span class="localmap-switcher" title="Парычы
лацінкай: Paryčy[1] на карце вобласці"> ±
<div data-caption="Парычы
лацінкай: Paryčy[1] на карце Беларусі" data-title="Парычы
лацінкай: Paryčy[1] на карце Беларусі">
Парычы (Беларусь)
Парычы
<div data-caption="Парычы
лацінкай: Paryčy[1] на карце вобласці" data-title="Парычы
лацінкай: Paryčy[1] на карце вобласці" style="display:none;">
Парычы (Гомельская вобласць)
Парычы

Шаблон:Вызн — гарадскі пасёлак у Светлагорскім раёне Гомельскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр тэрыторыі пасялковага Савета.

У Парыцкі пасялковы Савет уваходзяць: г. п. Парычы, вёскі Высокі Полк, Вярхлессе, Ельнічкі, Казлоўка, Кастрычнік, Кнышэвічы, Ліпнікі, Майсееўка, Пагонцы, Прудок, Пясчаная Рудня, Селішчы, Скалка, Судавіца.

Геаграфічныя звесткі

Знаходзіцца на раўніне Гомельскае Палессе, сярэдняя тэмпература паветра студзеня −6,6 ºС, ліпеня 18,4 ºС, ападкаў 602 мм/год. Прыстань і паромная пераправа на р. Бярэзіна (басейн Дняпра). У 33 км ад г. Светлагорска, 31 км ад чыгуначнай станцыі Светлагорск на лініі ЖлобінКалінкавічы; на аўтамабільнай дарозе Бабруйск — Калінкавічы[3].

Гісторыя

Вядомыя з 1639 г. як сяло, цэнтр дзяржаўнага «двара» (маёнтка) у Бабруйскім старостве Рэчыцкага павета Менскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага, Рэч Паспалітая (польск.: Parycze)[4]. Паводле вопісу 1684 г. — цэнтр войтаўства ў тым самым старостве[5].

З 1793 г., пасля ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай — у Расійскай Імперыі, цэнтр воласці Бабруйскага павета Мінскай губерні17951796 гг. называлася Мінскім наместніцтвам). З 5 красавіка 1797 г. з'яўляліся ўладаннем адмірала П. І. Пушчына і яго нашчадкаў. Дзейнічаў храм, які ў 1798 г. быў пераведзены з грэка-каталіцтва ў праваслаўе. У 1800 г. у мястэчку Парычы — 111 сялян і 18 шляхціцаў[6].

У 1819 г. замест ранейшага храма быў пабудаваны новы, асвечаны ў імя Святога Духа (метрычныя кнігі захоўваліся з 1801 г.); у 1863 г. ўзведзена таксама царква ў імя Св. роўнаапостальнай Марыі Магдаліны пры Парыцкім жаночым вучылішчы духоўнага ведамства (будынкі не захаваліся)[7].

З 25 сакавіка 1918 года Парычы — у абвешчанай Беларускай Народнай Рэспубліцы; з 1 студзеня 1919 — у Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы, з 27 лютага 1919 — у Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы. З 31 ліпеня 1920 — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з 30 снежня 1922 да 26 снежня 1991 ў СССР, з 19 верасня 1991 — Рэспубліка Беларусь.

У 1921 г. Мінская губерня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. 20 жніўня 1924 года воласці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З гэтага дня мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да 26 ліпеня 1930 года), а затым: з 20 лютага 1938 года — у Палескую, з 20 красавіка 1944 — у Бабруйскую, з 8 студзеня 1954 — у Гомельскую вобласць.

27 верасня 1938 г. мястэчкі як тып населеных пунктаў былі скасаваныя; м. Парычы ператворана ў гарадскі пасёлак.

9 чэрвеня 1960 г. цэнтр раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; 29 ліпеня 1961 года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад Светлагорск, Парыцкі раён перайменаваны ў Светлагорскі[8].

Эканоміка і іншыя звесткі

Прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў, лясной, харчовай прамысловасці; бальніца; сярэдняя школа.

Дзейнічае праваслаўны храм у імя Святой міраносіцы роўнаапостальнай Марыі Магдаліны (вул. Кастрычніцкая, 1).

Славутасці

  • Здудзіцкі каменны крыж
  • Будынак бальніцы (драўляны, 2-я пал. 19 ст.)
  • Будынак жаночага вучылішча (1881 г.)
  • Дом лесапрамыслоўца (пач. 20 ст.).

Вядомыя асобы

Ураджэнцы

Жыхары

  • Пушчын, Міхаіл Іванавіч (18001869) — генерал-маёр, сябра А. С. Пушкіна.
  • Баскін, Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) (18941838), намеснік валаснога камісара ў Парычах у 19181919 гг., народны камісар працы БССР у 19311933 гг.[9]

Зноскі

  1. Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь. (руск.)
  2. GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
  3. Гомельская область. Общегеографический атлас. Мн., 2005, с. 1. ISBN 985-6625-22-Х. (руск.)
  4. КЕРНАЖЫЦКІ, К. Аграрная рэформа ў Бабруйскім старостве і эканамічнае становішча яго насельніцтва з 17 да паловы 19 ст. Мн., 1931.
  5. РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск
  6. МАСЛЮКОЎ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.
  7. ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. Кн. 2. Мн., 2004, с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.
  8. Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».
  9. Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi

У Сеціве

Галерэя

Парычы на картах

Фота