Перайсці да зместу

Лізавета II

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Лізавета II
Elizabeth II
Сцяг12-я каралева Вялікабрытаніі і Паўночнай Ірландыі
6 лютага 1952 — 8 верасня 2022
Каранацыя 2 чэрвеня 1953
Папярэднік Георг VI
Спадчыннік Карл III
Сцяг2-я кіраўнік Садружнасці нацый
Папярэднік Георг VI
Спадчыннік Карл III
Нараджэнне 21 красавіка 1926(1926-04-21)[1][2][…]
Смерць 8 верасня 2022(2022-09-08)[4][5] (96 гадоў)
Месца пахавання
Род Віндзорская дынастыя[3]
Імя пры нараджэнні Лізавета Аляксандра Марыя Віндзор
Бацька Георг VI[3][6]
Маці Елізавета Боўз-Лаян[3][6]
Муж Філіп, герцаг Эдынбургскі[3][6][…]
Дзеці Карл III[7], Ганна, прынцэса Вялікабрытаніі[7], Эндру, герцаг Ёркскі[7] і Эдуард, граф Уэсекскі[7]
Веравызнанне Царква Англіі[8][9]
Член у
Аўтограф Выява аўтографа
Манаграма Манаграма
Род войскаў Auxiliary Territorial Service[d][10]
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Лізавета II (англ.: Elizabeth II, поўнае імя Лізавета Аляксандра Марыя, англ.: Elizabeth Alexandra Mary[11]; 21 красавіка 1926 — 8 верасня 2022) — каралева Вялікабрытаніі (1952—2022). Узышла на трон 6 лютага 1952 года ва ўзросце 25 гадоў пасля смерці свайго бацькі, караля Георга VI. З’яўлялася манархам з самым вялікім тэрмінам кіравання за ўсю гісторыю Вялікабрытаніі[12].

Лізавета II паходзіла з Віндзорскай дынастыі.

З’яўлялася кіраўніцай Садружнасці нацый і, акрамя Злучанага каралеўства, каралевай 15 незалежных дзяржаў: Аўстраліі, Антыгуа і Барбуды, Багамскіх Астравоў, Беліза, Грэнады, Канады, Новай Зеландыі, Папуа — Новай Гвінеі, Сент-Вінсента і Грэнадзіны, Сент-Кітса і Невіса, Сент-Люсіі, Саламонавых Астравоў, Тувалу, Ямайкі. З’яўлялася таксама кіраўніцай англіканскай царквы і вярхоўнай галоўнакамандуючай узброенымі сіламі Вялікабрытаніі. У Шатландыі (з прычыны асабістай уніі) каралева працягвала выконваць пэўныя дзяржаўныя абавязкі як гарант Царквы Шатландыі, а таксама прадстаўляла кіраўніка дзяржавы на адкрыцці пасяджэнняў Парламента Шатландыі і санкцыянавала падпісанне законаў Шатландыі пасродкам «каралеўскай санкцыі».

Лізавета II — найстарэйшы брытанскі (англійскі) манарх у гісторыі. З’яўлялася рэкардсменам па часе знаходжання на брытанскім троне.

З 23 студзеня 2015 года, пасля смерці караля Саудаўскай Аравіі Абдала ібн Абдэль Азіз ас-Сауда, была найстарэйшым дзейным манархам у свеце. З 13 кастрычніка 2016 года, пасля скону караля Тайланда Пхуміпона Адульядэта, была манархам з самым вялікім тэрмінам кіравання. З 21 лістапада 2017 года, пасля адстаўкі прэзідэнта Зімбабвэ Роберта Мугабэ, была найстарэйшым у свеце кіраўніком дзяржавы.

На перыяд праўлення Лізаветы II выпаў вельмі шырокі перыяд брытанскай гісторыі: завяршыўся працэс дэкаланізацыі, які адзначыўся канчатковым распадам Брытанскай імперыі і яе трансфармацыяй у Садружнасць нацый; адбылося ўваходжанне Вялікабрытаніі ў Еўрапейскі саюз і выхад з яго. Гэты перыяд таксама ўключыў у сябе мноства іншых падзей, такіх як працяглы этнапалітычны канфлікт у Паўночнай Ірландыі, Фалклендскую вайну, войны ў Іраку і Афганістане.

На працягу ўсяго свайго кіравання каралева не раз падпадала пад крытыку з боку прыхільнікаў адмены манархіі, розных брытанскіх сродкаў масавай інфармацыі, простай грамадскасці. Тым не менш, Лізавета II змагла захаваць прэстыж брытанскай манархіі, а яе папулярнасць у Вялікабрытаніі знаходзілася на вышыні.

Дзяцінства

[правіць | правіць зыходнік]
Прынцэса Лізавета ва ўзросце 3 гадоў, красавік 1929

Лізавета нарадзілася ў 02:40 (GMT) 21 красавіка 1926 года падчас праўлення свайго дзеда, караля Георга V. Яе бацька, герцаг Ёркскі (пасля кароль Георг VI), быў другім сынам караля. Яе маці, герцагіня Ёркская (пасля каралева Лізавета), была малодшай дачкой шатландскага арыстакрата графа Стратморскага і Кінгхарнскага. Яна была народжана з дапамогай кесарава сячэння ў доме яе дзеда па матчынай лініі па адрасе 17 Bruton Street, Мейфэр. Яна хрысцілася англіканскім арцыбіскупам Ёркскім, Косма Горданам Лэнгам, у прыватнай капліцы Букінгемскага палаца 29 мая, узяўшы імя маці і бабулі па бацькавай лініі. Мянушка «Лілібут» сярод яе блізкіх сваякоў была прыдумана самой Лізаветай.

Адзіная родная сястра Лізаветы, прынцэса Маргарэт, нарадзілася ў 1930 годзе. Дзве прынцэсы атрымалі адукацыю дома пад кіраўніцтвам маці і іх гувернанткі, Марыён Кроўфард[13]. Урокі былі сканцэнтраваныя на гісторыі, мове, літаратуры і музыцы[14]. Кроўфард апублікавала біяграфію Лізаветы і Маргарэт у дзяцінстве пад назвай «Маленькія прынцэсы» (англ.: The Little Princesses) у 1950 годзе, да вялікага незадавальнення каралеўскай сям’і[15]. Кніга апісвае любоў Лізаветы да коней і сабак, яе спарадкаванасць і адказнасць.

Планаваны спадкаемец

[правіць | правіць зыходнік]
Прынцэса Лізавета ва ўзросце 7 гадоў, мастак Філіп дэ Ласла, 1933

Падчас праўлення свайго дзеда Лізавета была трэцяй у лініі атрымання трону пасля яе дзядзькі Эдуарда, прынца Валійскага, і яе бацькі, герцага Ёрскага. Хоць яе нараджэнне выклікала грамадскі інтарэс, яна не павінна была стаць каралевай, бо прынц Валійскі быў яшчэ малады. Многія людзі лічылі, што ён уступіць у шлюб і будзе мець сваіх уласных дзяцей. Калі яе дзядуля памёр у 1936 годзе і яе дзядзька стаў каралём, яна стала другой у чарзе на пасад пасля свайго бацькі. Пазней у тым жа годзе Эдуард адрокся ад трону, пасля таго, як вырашыў пабрацца шлюбам з свецкай ільвіцай Уоліс Сімпсан, што выклікала канстытуцыйны крызіс. Такім чынам бацька Лізаветы стаў каралём, а яна − спадчынніцай.

Лізавета атрымала прыватныя ўрокі па канстытуцыйнай гісторыі ад Генры Мартэна, віцэ-прарэктара Ітанскага каледжа.

У 1939 годзе бацькі Лізаветы гастралявалі ў Канадзе і Злучаных Штатах. Як і ў 1927 годзе, калі яе бацькі здзейснілі паездку ў Аўстралію і Новую Зеландыю, Лізавета засталася ў Англіі, бо яе бацька лічыў яе занадта маленькай, каб наведваць падобныя туры. Лізавета «выглядала слязлівай», калі яе бацькі сышлі. Яны рэгулярна перапісваліся, а потым зрабілі першы каралеўскі трансатлантычны тэлефонны званок 18 мая.

Другая сусветная вайна

[правіць | правіць зыходнік]
Лізавета ў ваеннай форме падчас вайны, красавік 1945

У верасні 1939 года Вялікабрытанія ўступіла ў Другую сусветную вайну, якая працягвалася да 1945 года. Падчас вайны шмат дзяцей з Лондана былі эвакуіраваны, каб пазбегнуць гібелі з прычыны частай паветранай бамбардзіроўкі. Лічылася, што дзве прынцэсы павінны былі трапіць пад эвакуацыю ў Канаду, але маці Лізаветы была супраць і заявіла: «Дзеці нікуды не паедуць без мяне. Я не паеду без караля. А кароль ніколі не паедзе.» Прынцэсы Лізавета і Маргарэт засталіся ў замку Балморалу Шатландыі, потым яны пераехалі ў Сандрынгемскі палац у Норфалку. З лютага па май 1940 года яны жылі ў Royal Lodge у Віндзоры. Потым адбыўся пераезд у Віндзорскі замак, дзе яны пераважна жылі на працягу наступных пяці гадоў. У 1940 годзе 14-гадовая Лізавета звярнулася ў радыёперадачы да эвакуіраваных дзяцей і заявіла: «Мы спрабуем зрабіць усё магчымае, каб дапамагчы нашым доблесным маракам, салдат і лётчыкам, і мы спрабуем таксама несці сваю долю небяспекі і смутку вайны. Мы ведаем, кожны з нас, што ў рэшце рэшт усё будзе добра.»

Лізавета (злева) на балконе Букінгемскага палаца разам са сваёй сям’ёй і Уінстанам Чэрчылям на 8 траўня 1945

У 1943 годзе Лізавета правяла сваё першае публічнае выступленне, наведаўшы Грэнадзёрскую гвардыію. Перад 18-годдзем Лізаветы парламент змяніў закон, каб яна магла выступаць у якасці аднаго з пяці Дараднікаў дзяржавы ў выпадку недзеяздольнасці бацькі або адсутнасці за мяжой, такой, як яго візіт у Італію ў ліпені 1944 года. У лютым 1945 года яна была прызначаная ў якасці ганаровай другога падначаленага ў дапаможнай тэрытарыяльнай службе з нумарам службы 230873. Яна вучылася ў якасці кіроўцы і механіка і атрымала званне ганаровай малодшагай камандзіркі праз пяць месяцаў. Лізавета стала першай жанчынай з каралеўская сям'і, якая фармальна служыла ў арміі.

На Дзень Перамогі Прынцэсы Лізавета і Маргарэт змяшаліся ананімна са святочнымі натоўпамі на вуліцах Лондана. Лізавета пазней сказала ў адным з рэдкіх інтэрв’ю: «Мы папрасілі бацьку, каб б мы маглі выйсці і паглядзець на сябе. Я памятаю, што мы былі ў жаху распазнавацца … Я памятаю лініі невядомых людзей, якія злучаюць рукі і ходзяць уніз Уайтхолл, усе мы проста пракацілася ўздоўж на хвалі шчасця і палягчэння».

Прынцэса Лізавета адправілася ў 1947 годзе ў першае замежнае турнэ, суправаджала свайго бацьку ў Паўднёвай Афрыцы. Падчас тура ў эфіры да Брытанскага Садружнасці на яе 21-ы дзень нараджэння яна зрабіла наступнае абяцанне: «Я заяўляю перад вамі ўсімі, што ўсё маё жыццё, няхай яно будзе доўгае або кароткае, павінна быць накіравана да службы нашай вялікай імператарскай сям’і, да якой мы ўсе належым».

Шлюб

[правіць | правіць зыходнік]

Лізавета сустракала свайго будучага мужа, прынца Грэцыі і Даніі Філіпа, у 1934 і 1937 гг. Яны стрыечныя сваякі па галіне караля Даніі Крысціяна IX і траюрадныя праз каралеву Вікторыю. Пасля чарговай сустрэчы ў Каралеўскім ваенна-марскім каледжы ў Дартмуце ў ліпені 1939 года, Лізавета — хоць ёй было толькі 13 гадоў, — сказала, што яна закахалася ў Філіпа, і яны пачалі перапіску. Калі ёй быў 21 год, іх шлюб быў афіцыйна абвешчаны 9 ліпеня 1947 года.

Шлюб не абышоўся без спрэчак; Філіп не меў ніякага фінансавага становішча, быў замежнага паходжання (хоць брытанскі падданы, які служыў у Каралеўскім флоце на працягу Другой сусветнай вайны), і былі сёстры, хто ажэніцца нямецкія дваране з нацысцкімі сувязямі. Марыён Кроўфард пісаў: «Некаторыя з дарадцаў караля не думаю, што ён недастаткова добры для яе. Ён быў прынцам без дома і царства. Некаторыя з работ гулялі доўга і гучна мелодыі на струне замежнага паходжання Піліпа.» пазней біяграфій паведаміла маці Лізаветы першапачаткова выступала супраць саюза, перазапіс Піліп «хунну». У больш познім узросце, аднак, каралева-маці распавяла, што Піліп быў «англійская джэнтльмен».

Да шлюбу, Піліп адмовіўся ад сваіх грэчаскіх і дацкіх назваў, афіцыйна пераўтвораных з грэцкага праваслаўя ў англіканства, і прыняў стыль лейтэнант Піліп Маунтбэттен, узяўшы прозвішча брытанскай сям’і яго маці. Незадоўга да вяселля ён прыняў звання — герцаг Эдынбургскі, а звяртацца з таго моманта да яго трэба: Яго Каралеўская Высокасць.

Лізавета і Піліп ажаніліся 20 лістапада 1947 гады ў Вестмінстэрскім абацтве. Яны атрымалі 2500 вясельных падарункаў з усяго свету. Таму што Англія яшчэ не цалкам акрыяла ад разбурэнняў вайны, Лізавета патрабуецца карткі, каб купіць матэрыял для халата, які быў распрацаваны Норманам Хартнеллу. У пасляваеннай Брытаніі, гэта было не прымальна для Герцага германскіх адносін у Эдынбургу, у тым ліку яго трох выжывае сясцёр, каб быць запрошаным на вяселле. Герцаг Віндзорскім, былы кароль Эдуард VIII, не быў запрошаны.

Лізавета нарадзіла сваё першае дзіця, прынца Чарлза, 14 лістапада 1948 г. Месяцам раней, кароль быў выдадзены патэнтыя лісты, дазваляючы сваім дзецям выкарыстоўваць стыль і тытул каралеўскага прынца або прынцэсы, якой яны ў адваротным выпадку не было б не мае права, як іх бацька быў ужо не каралеўскі прынц. Другое дзіця, прынцэса Ганна, нарадзілася ў 1950 годзе.

Пасля іх вяселля, пара арандавала Windlesham Moor, недалёка ад Віндзорскага замка, да ліпеня 1949 года, калі яны пасяліліся ў Кларенс-Хаўс у Лондане. У розны час паміж 1949 і 1951 гадамі, герцаг Эдынбургскі знаходзіўся ў брытанскай калоніі Мальты ў якасці служачага афіцэра каралеўскага флоту. Ён і Лізавета жылі з перапынкамі на Мальце на працягу некалькіх месяцаў, у той час у вёсцы Gwardamanġa, на віле Guardamangia, арандуецца дом дзядзькі Піліпа, лорд Маўнтбетэна. Дзеці засталіся ў Вялікабрытаніі.

Каралева Вялікабрытаніі

[правіць | правіць зыходнік]

Каранацыя і пачатак праўлення

[правіць | правіць зыходнік]
Каранацыя Лізаветы II, 2 чэрвень 1953

На працягу 1951 года здароўе Георга VI пагоршылася, і Лізавета часта стаяла за ім на грамадскіх мерапрыемствах. Калі яна здзейсніла паездку ў Канаду і наведаў прэзідэнта Гары С. Трумэна ў Вашынгтоне, у кастрычніку 1951 года, яе асабісты сакратар, Марцін Чартэрыс, нёс праект дэкларацыі аб далучэнні ў выпадку смерці караля. У пачатку 1952 года Лізавета і Філіп адправіліся ў турнэ па Аўстраліі і Новай Зеландыі шляхам Кеніі. 6 лютага 1952 года яны вярнуліся ў кенійскім дом, Сагана Лодж, пасля ночы, праведзенай у Treetops Hotel, дзе яна і даведалася пра смерць бацькі.

8 лютага 1952 года, у суправаджэнни мужа Філіпа, Лізавета прыняла прысягу Таемнага савета і падпісала клятву пасада ў спадчыну. Праз гадзіну геральдмайстар афіцыйна абвясціў аб яе уступленні на трон з балкона Сент-Джэймскага палацу. З апошнімі яго словамі «Божа, захоўвай каралеву!», Усе сцягі Лондана, прыспушчаныя пасля смерці караля, адначасова падняліся ўверх у гонар новай каралевы Вялікабрытаніі.

Цырымонія каранацыі Лізаветы II адбылася ў Вестмінстэрскім абацтве 2 чэрвеня 1953 года[16]. Гэта была першая каранацыя брытанскага манарха, якая транслявалася па тэлебачанні, і, як лічыцца, гэта падзея прыкметна спрыяла росту папулярнасці тэлевяшчання[17].

Пасля гэтага ў 1953—1954 гадах каралева здзейсніла Шасцімесячнае турнэ па дзяржавах Садружнасці, брытанскіх калоніях і іншых краінах свету. Лізавета II стала першым манархам, які наведаў Аўстралію і Новую Зеландыю[16].

Другая палова 1950-х — пачатак 1990-х гг

[правіць | правіць зыходнік]
Каралева Лізавета II, герцаг Эдынбургскі Піліп, прынц Чарлз і прынцэса Ганна ў кастрычніку 1957 гады

У 1957 годзе, пасля адстаўкі прэм’ер-міністра сэра Энтані Ідэна, з прычыны адсутнасці ў Кансерватыўнай партыі выразных правіл выбару лідара, Лізавеце II належала прызначыць новага кіраўніка ўрада з ліку кансерватараў. Пасля кансультацый з бачнымі членамі партыі і экс-прэм’ер-міністрам Чэрчылем, кіраўніком урада быў прызначаны 63-гадовы Гаральд Мак-Мілан.

У гэтым жа годзе Лізавета ўпершыню здзейсніла візіты ў ЗША і Канаду як каралева Канады[18]. У гэтым жа годзе ўпершыню выступіла на сесіі Генеральнай асамблеі ААН[19]. Прысутнічала пры адкрыцці сесіі канадскага парламента (упершыню ў гісторыі з удзелам брытанскага манарха).

25 снежня 1957 года Лізавета стала першым брытанскім манархам, хто павіншаваў падданых з Калядамі па тэлебачанні[20].

Працягнула свае падарожжа ў 1961 годзе, калі здзейсніла візіты на Кіпр, ў Ватыкан, Індыю, Пакістан, Непал, Іран, а таксама Гану[21].

Сустрэча Лізаветы II з кіраўнікамі краін Садружнасці ў маі 1960 года У 1960 годзе ў каралевы нарадзіўся другі сын, прынц Эндру, a ў 1964 — трэці сын, прынц Эдуард.

У пачатку чэрвеня 1961 года Лізавета II прыняла ў Букінгемскім палацы мужа і жонку Кэнэдзі — прэзідэнта ЗША Джона Кенэдзі і яго жонку Жаклін. У сакавіку 1962 года каралева прыняла ў Букінгемскім палацы Жаклін, якая па даручэнні мужа адправілася ў міжнароднае турнэ.

У 1963 годзе, пасля адстаўкі прэм’ер-міністра Мак-Мілана, па яго парадзе Лізавета прызначыла прэм’ерам Аляксандра Дуглас-Хьюм[22].

У 1969 годзе BBC зняла дакументальны фільм пра паўсядзённае жыццё Вінздараў «Каралеўская сям’я»[23].

У 1974 годзе пачынаў наспяваць палітычны крызіс пасля выбараў у парламент, у выніку якіх ні адна з партый не атрымала большасці галасоў. Хоць найбуйнейшай партыяй у парламенце апынулася Кансерватыўная партыя, прэм’ер-міністрам прызначаны лідар лейбарыстаў Гаральд Вільсан. Праз год таксама адбыўся палітычны крызіс у Аўстраліі, Падчас якога Лізавета II адмовілася адмяніць рашэнне генерал-губернатара Джона Кэры аб адстаўцы прэм’ер-міністра Гофа Уитлэма.

У 1976 годзе Лізавета II урачыста адкрыла (як каралева Канады) XXI Алімпійскія гульні ў Манрэалі.

1977 год стаў важнай датай для каралевы — адзначалася 25-годдзе знаходжання Лізаветы II на брытанскім троне (Срэбны юбілей), у гонар чаго было праведзена мноства ўрачыстых мерапрыемстваў у краінах Садружнасці.

У канцы 1970-х — пачатку 1980-х на каралеўскую сям’ю быў здзейснены шэраг замахаў. У прыватнасці, у 1979 годзе адбылося забойства тэрарыстамі Ірландскай рэспубліканскай арміі дзядзькі прынца Піліпа — ўплывовага дзяржаўнага дзеяча і военачальніка лорда Луіса Маунтбатена. А ў 1981 годзе было зроблена некалькі стрэлаў халастымі патронамі з пісталета ў бок Лізаветы II падчас ваеннага параду ў гонар свята «афіцыйнага дня нараджэння» каралевы[17].

29 ліпеня 1981 года адбылося вяселле сына Лізаветы II прынца Чарлза і Дыяны Спенсер, якая пазней стане вялікай праблемай для каралеўскай сям’і.

Пара Рэйганаў і каралеўская пара. 23 лютага 1983 года

У 1982 годзе ў выніку змяненняў у канстытуцыі Канады брытанскі парламент страціў якую-небудзь ролю ў канадскіх справах, але брытанская каралева ўсё ж засталася кіраўніком Канадскай дзяржавы. У гэтым жа годзе адбыўся першы за апошнія 450 гадоў візіт Папы рымскага Яна Паўла II у Вялікабрытанію (каралева, якая з’яўляецца кіраўніком англіканскай царквы, прымала яго асабіста)[16].

У 1986 годзе каралева плыла ў Аўстралію на сваёй яхце «Брытанія», калі стала вядома аб пачатку грамадзянскай вайны ў былой брытанскай калоніі Адэн[24]. Лізавета адразу загадала ўвайсці ў Еменскія тэрытарыяльныя воды (як манарх яна мела права гэта зрабіць без ўзгаднення) і прыняла на борт 1068 чалавек эвакуяваных, прычым для гэтых людзей па яе распараджэнні былі прадастаўлены нават дзяржаўныя апартаменты яхты[25].

1990-я гады

[правіць | правіць зыходнік]

У 1991 годзе Лізавета стала першым брытанскім манархам, які выступіў на сумеснай сесіі палат Кангрэса ЗША.

Філіп і Лізавета, у кастрычніку 1992.

У сваёй прамове 24 лістапада 1992 года, каб адзначыць 40-ю гадавіну свайго кіравання, Лізавета назвала 1992 год жудасным. Двое з чатырох дзяцей каралевы — прынц Эндру і прынцэса Ганна развяліся, прынц Чарлз разышоўся (на той момант яшчэ неафіцыйна) з прынцэсай Дыянай, Віндзорскі замак моцна пацярпеў ад пажару.[26]. Манархія пад падвышанай крытыкай. У незвычайна асабістай прамове каралева казала, што любая ўстанова павінна чакаць крытыкі, але выказала меркаванне, што гэта будзе зроблена з «адценнем гумару, пяшчоты і разумення». Праз два дні, прэм’ер-міністр Джон Мэйджар абвясціў рэформы ў каралеўскіх фінансах, запланаваных у параўнанні з папярэднім годам, у тым ліку каралева павінна з 1993 года плаціць падатак на прыбытак, а таксама планавалася скарачэнне фінансавання каралейскага двара.

У наступныя гады публічныя адкрыцці аб стане шлюбу Чарлза і Дыяны працягваліся. Нягледзячы на тое, што падтрымка республіканцаў ў Брытаніі здавалася высокай, чым калі-небудзь у жывой памяці, рэспубліканізм ўсё яшчэ быў меншасцю, а сама каралева мела высокія ацэнкі адабрэння. Крытыка была сканцэнтравана на інстытуце самой манархіі і больш шырока — сям’і каралевы, а не на яе ўласных паводзінах і дзеяннях.

6 мая 1994 года брытанская каралева і прэзідэнт Францыі Франсуа Мітэран прынялі ўдзел у адкрыцці тунэля пад пралівам Ла-Манш.

У жніўні 1997 года, праз год пасля разводу, Дыяна загінула ў аўтакатастрофе ў Парыжы. Каралева была ў адпачынку з сям’і ў Балморале. У Дыяны і Чарлза засталіся два сыны — прынцы Уільям і Гары.

У лістападзе 1997 года каралева і яе муж правялі прыём у Банкетынг-хауз, каб адзначыць залаты юбілей вяселля.

У 1999 годзе каралева заблакавала законапраект аб ваенных дзеяннях у Іраку, спасылаючыся на акт каралеўскай згоды. Гэты законапраект павінен быў перадаць усе паўнамоцтвы па кіраўніцтву ваеннымі дзеяннямі парламенту і, такім чынам, закранаў правы манарха.

2000-я гады

[правіць | правіць зыходнік]
Каралева Лізавета II у 2007 годзе

У 2002 годзе былі праведзены ўрачыстыя мерапрыемствы ў гонар 50-годдзя прабывання Лізаветы II на брытанскім троне (залаты юбілей). У гэтым жа годзе памерлі сястра каралевы прынцэса Маргарэт і каралева-маці — Лізавета Боўз-Лаян.

У 2007 годзе Лізавета II і прынц Філіп ажыццявілі візіт у ЗША, каб адсвяткаваць 400-годдзе з дня заснавання форта Джэймстаун у Вірджыніі.

У 2008 годзе ўпершыню ў гісторыі англіканская царква, кіраўніком якой з’яўлялася Лізавета, правяла богаслужэнне ў Вялікі чацвер, у якім традыцыйна ўдзельнічае што валадарыць манарх, за межамі Англіі ці Уэльса — у саборы Святога Патрыка ў горадзе Арма ў Паўночнай Ірландыі.

2010-я гады

[правіць | правіць зыходнік]
Каралева Лізавета II у 2015 годзе.

У 2010 годзе ў другі раз выступіла на пасяджэнні Генеральнай асамблеі ААН. Прадстаўляючы каралеву, генеральны сакратар ААН Пан Гі Мун назваў яе «выратавальным якарам нашай эпохі». У 2011 годзе адбыўся першы ў гісторыі дзяржаўны візіт брытанскага манарха ў незалежную Ірландыю. У гэтым жа годзе адбылося вяселле прынца Уільяма (унука Лізаветы II) і Кэтрын Мідлтан.

У 2012 годзе прайшлі XXX Алімпійскія гульні ў Лондане, урачыста адкрытыя Лізаветай II, а таксама быў зацверджаны новы закон, які змяняў парадак пераходу трона ў спадчыну, у адпаведнасці з ім мужчыны-спадкаемцы губляюць прыярытэт над жанчынамі.

У гэтым жа годзе ў Вялікабрытаніі і іншых краінах ўрачыста адзначаўся 60-гадовы («дыямантавы», або «алмазны») юбілей знаходжання Лізаветы II на троне. 25 снежня 2012 года па тэлебачанні была паказана калядная прамова каралевы, якая ўпершыню трансліравалася ў фармаце 3D.

У 2013 годзе Лізавета II упершыню за 40 гадоў адмовілася паехаць на саміт кіраўнікоў краін Брытанскай садружнасці, які праходзіць у Шры-Ланцы. Брытанію на саміце прадстаўляў прынц Чарлз, што сведчыла пра паступовую перадачу паўнамоцтваў Лізаветы сыну.

У красавіку 2016 года ў Вялікабрытаніі быў урачыста адсвяткаваны 90-гадовы юбілей каралевы. У гонар гэтай падзеі Лізавета II адправіла сваё першае паведамленне ў Twitter тым, хто павіншаваў яе з днём нараджэння.

У 2017 годзе ў Брытаніі быў адзначаны сапфіравы юбілей — 65 гадоў кіравання Лізаветы ll. Да гэтай даты Каралеўскі манетны двор выпусціў у абарачэнне серыю манет з профілем каралевы.

Цікавыя факты

[правіць | правіць зыходнік]
  • Лізавета II — прамы нашчадак бацькі герцага Велінгтона (праз старэйшага брата Велінгтона — Рычарда Уэлслі), які канчаткова разбіў Напалеона пры Ватэрлоа (пра-пра-пра-праўнучка)[27].
  • За жыццё Лізаветы II змянілася 16 прэм’ер-міністраў Вялікабрытаніі.
  • За час свайго кіравання Лізавета II 39 разоў накладвала вета на розныя законапраекты.

Зноскі

  1. ↑ Елизавета II // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1972. — Т. 9 : Евклид — Ибсен. — С. 78. Праверана 27 верасня 2015.
  2. ↑ Elisabeth II. // filmportal.de — 2005. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ а б в г д Queen's birthday: Queen Elizabeth II's life in 92 facts. BBC — 2018. Праверана 6 сакавіка 2019.
  4. ↑ а б Queen Elizabeth II has died, Buckingham Palace announces // BBC News Online — BBC, 2022. Праверана 8 верасня 2022.
  5. ↑ а б Queen's cause of death given as 'old age' on death certificate // BBC News Online — BBC, 2022. Праверана 29 верасня 2022.
  6. ↑ а б в Kindred Britain
  7. ↑ а б в г Elizabeth 2. — 1978. — ISSN 2464-1480 Праверана 7 верасня 2022.
  8. ↑ ELISABETH II (1926- ) reine du Royaume-Uni de Grande-Bretagne et d'Irlande du Nord (1952- ) — Encyclopædia Britannica, 1968. Праверана 7 верасня 2022.
  9. ↑ ЕЛИЗАВЕТА II — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 7 верасня 2022.
  10. ↑ Top four things you never knew about the Queen. BBC — 2015. Праверана 6 сакавіка 2019.
  11. ↑ Her Magesty The Queen: The Queen’s Early Life (англ.)
  12. ↑ Кэмеран павіншаваў Лізавету II з рэкордам кіравання
  13. ↑ Crawford, p. 26; Pimlott, p. 20; Shawcross, p. 21
  14. ↑ Brandreth, p. 124; Lacey, pp. 62-63; Pimlott, pp. 24, 69
  15. ↑ Brandreth, pp. 108—110; Lacey, pp. 159—161; Pimlott, pp. 20, 163
  16. ↑ а б в Што паспела Лізавета II ў XX стагоддзі(недаступная спасылка)
  17. ↑ а б «Неизвестная королева»: Завтрак Елизаветы II с Гагариным и почему Ельцин хотел её раздеть Архівавана 22 жніўня 2012. Комсомольская правда в Украине, (01 июня 2012)
  18. ↑ Her Majesty The Queen: Commonwealth visits since 1952 Архівавана 12 красавіка 2015. (англ.)
  19. ↑ Queen Elizabeth II makes first U.N. speech since 1957 Архівавана 14 ліпеня 2014. CNN, (07 июля 2010) (англ.)
  20. ↑ Полякова А. А. Роль монархии во внутренней и внешней политике Великобритании в конце XX — начале XXI века. Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. — М., 2015. — С. 87. Режим доступа: http://mgimo.ru/science/diss/rol-monarkhii.php
  21. ↑ Her Majesty The Queen: Outward State visits since 1952 Архівавана 6 красавіка 2012. (англ.)
  22. ↑ Her Majesty The Queen: Public life 1962—1971 (англ.)
  23. ↑ Полякова А. А. Роль монархии во внутренней и внешней политике Великобритании в конце XX — начале XXI века. Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. — М., 2015. — С. 160. Режим доступа: http://mgimo.ru/science/diss/rol-monarkhii.php
  24. ↑ Полякова А. А. Роль монархии во внутренней и внешней политике Великобритании в конце XX — начале XXI века. Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. — М., 2015. — С. 75 — 76. Режим доступа: http://mgimo.ru/science/diss/rol-monarkhii.php
  25. ↑ Полякова А. А. Роль монархии во внутренней и внешней политике Великобритании в конце XX — начале XXI века. Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. — М., 2015. — С. 76. Режим доступа: http://mgimo.ru/science/diss/rol-monarkhii.php
  26. ↑ Правление королевы Елизаветы II
  27. ↑ The Queen’s Irish ancestors (Sat, May 21, 2011, 01:00)
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Лізавета_II&oldid=4873796"