Перайсці да зместу

Еўрапейская эканамічная супольнасць

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
ЕЭС у 1993 годзе.

Еўрапейская эканамічная супольнасць (ЕЭС) — міжнародная арганізацыя ў 1957—1993 гадах, створаная для эканамічнай інтэграцыі (уключаючы агульны рынак) Бельгіі, Германіі, Галандыі, Італіі, Люксембурга і Францыі. З часам да супольнасці далучылася яшчэ шэсць краін.

З 1967 года органы ЕЭС таксама рэгулявалі Еўрапейскае аб’яднанне вугалю і сталі (ЕАВС) і Еўрапейскую супольнасць па атамнай энергіі (Еўратам).

У 1993 годзе ЕЭС была ператворана ў Еўрапейскую супольнасць.

Дзяржавы-члены

[правіць | правіць зыходнік]
Сцяг Дзяржава Дата ўваходжання Мовы Валюта Насельніцтва
(1990)[1]
Бельгія Бельгія 01957-03-25 25 сакавіка 1957 нідэрландская, французская і нямецкая бельгійскі франк[2] &&&&&&&010016000.&&&&&010 016 000
Данія Данія 01973-01-01 1 студзеня 1973 дацкая дацкая крона &&&&&&&&05146500.&&&&&05 146 500
Францыя Францыя 01957-03-25 25 сакавіка 1957 французская французскі франк &&&&&&&056718000.&&&&&056 718 000
Германія Заходняя Германія[3] 01957-03-25 25 сакавіка 1957 нямецкая нямецкая марка &&&&&&&063254000.&&&&&063 254 000[4]
Грэцыя Грэцыя 01981-01-01 1 студзеня 1981 грэчаская грэчаская драхма &&&&&&&010120000.&&&&&010 120 000
Ірландыя Ірландыя 01973-01-01 1 студзеня 1973 ірландская і англійская ірландскі фунт &&&&&&&&03521000.&&&&&03 521 000
Італія Італія 01957-03-25 25 сакавіка 1957 італьянская італьянская ліра &&&&&&&056762700.&&&&&056 762 700
Люксембург Люксембург 01957-03-25 25 сакавіка 1957 французская, нямецкая і люксембургская люксембургскі франк &&&&&&&&&0384400.&&&&&0384 400
Нідэрланды Нідэрланды 01957-03-25 25 сакавіка 1957 нідэрландская нідэрландскі гульдэн &&&&&&&014892300.&&&&&014 892 300
Партугалія Партугалія 01986-01-01 1 студзеня 1986 партугальская партугальскі эскуда &&&&&&&&09862500.&&&&&09 862 500
Іспанія Іспанія 01986-01-01 1 студзеня 1986 іспанская[5] іспанская песета &&&&&&&038993800.&&&&&038 993 800
Вялікабрытанія Вялікабрытанія 01973-01-01 1 студзеня 1973 англійская фунт стэрлінгаў &&&&&&&057681000.&&&&&057 681 000

Стварэнне і раннія гады

[правіць | правіць зыходнік]

У 1951 годзе быў падпісаны Парыжскі дагавор, які стварыў Еўрапейскае аб’яднанне вугалю і сталі (ЕАВС). Гэта была міжнародная супольнасць, заснаваная на наднацыянальнасці і міжнародным праве, закліканая дапамагчы эканоміцы Еўропы і прадухіліць магчымасць вайны паміж сваімі членамі.

У 1956 годзе Поль-Анры Спаак узначаліў міжурадавую канферэнцыю па агульным рынку і Еўратаму ў канферэнц-цэнтры Валь-Дзюшэс, якая прывяла да падпісання 25 сакавіка 1957 г. Рымскага дагавора пра стварэнне Еўрапейскай Эканамічнай Супольнасці.

У выніку ўтварыліся Еўрапейская эканамічная супольнасць (ЕЭС) і Еўрапейская супольнасць па атамнай энергіі (Еўратам або часам ЕАЭС). ЕЭС павінна была стварыць Мытны саюз, а Еўратам — садзейнічаць супрацоўніцтву ў сферы атамнай энергетыкі.

Адным з першых важных дасягненняў ЕЭС стала вызначэння ў 1962 годзе адзіных узроўняў цэн на сельскагаспадарчую прадукцыю. У 1968 годзе былі адменены ўнутраныя тарыфы (тарыфы на гандаль паміж краінамі-членамі) на некаторыя тавары.

1 ліпеня 1967 года ўступіў у сілу дагавор, які аб’яднаў органы ЕЭС, ЕАВС і Еўратама. Арганізацыі заставаліся юрыдычна незалежнымі, але кіраваліся сумеснымі інстытутамі, у сукупнасці яны былі вядомыя як Еўрапейскія супольнасці.

Пашырэнне супольнасці

[правіць | правіць зыходнік]

У 1960-я гады былі зроблены першыя спробы пашырэння. У 1961 годзе Данія, Ірландыя, Вялікабрытанія і Нарвегія (у 1962 годзе) падалі заяўкі на ўступленне ў гэтыя тры супольнасці. Аднак прэзідэнт Шарль дэ Голь убачыў у брытанскім членстве траянскага каня для ўплыву ЗША і наклаў вета на сяброўства, а заяўкі ўсіх чатырох краін былі прыпыненыя. Грэцыя стала першай краінай, якая далучылася да ЕЭС у 1961 годзе ў якасці асацыяванага члена, аднак яе сяброўства было прыпынена ў 1967 годзе пасля дзяржаўнага перавароту палкоўнікаў.

Праз год, у лютым 1962 года, Іспанія паспрабавала ўвайсці ў еўрапейскую супольнасць. Аднак, бо Франкісцкая Іспанія не была дэмакратыяй, усе члены Савета адхілілі гэтую просьбу ў 1964 годзе.

Чатыры краіны зноў падалі свае заяўкі 11 траўня 1967 года, і пасля таго, як Жорж Пампіду змяніў Шарля дэ Голя на пасадзе прэзідэнта Францыі ў 1969 годзе, вета было знята. Перамовы пачаліся ў 1970 годзе пры праеўрапейскім урадзе Вялікабрытаніі Эдварда Хіта. Два гады пасля былі падпісаны дагаворы аб далучэнні, так што Данія, Ірландыя і Вялікабрытанія далучыліся да супольнасці з 1 студзеня 1973 года. Нарвежскі народ канчаткова адмовіўся ад сяброўства ў арганізацыі на рэферэндуме 25 верасня 1972 года.

У 1979 годзе ўпершыню былі праведзены выбары ў Еўрапейскі парламент, які дзейнічаў з 1957 года, прамым галасаваннем насельніцтвам краін-членаў. Да гэтага дэпутаты Еўрапейскага парламента прызначаліся парламентамі дзяржаў-членаў ЕЭС.

Грэцыя зноў падала заяўку на ўступленне ў супольнасць 12 чэрвеня 1975 года, пасля аднаўлення дэмакратыі, і далучылася да яго 1 студзеня 1981 года. Услед за Грэцыяй і пасля іх уласнага дэмакратычнага аднаўлення Іспанія і Партугалія звярнуліся да супольнасці ў 1977 годзе, і далучыліся 1 студзеня 1986 года. У 1987 годзе Турцыя афіцыйна падала заяўку на ўступленне ў супольнасць і пачала самы працяглы працэс падачы заявак для любой краіны.

Ператварэнне ЕЭС на Еўрапейскую супольнасць

[правіць | правіць зыходнік]

У 1992 годзе з падпісаннем Маастрыхцкака дагавора Еўрапейская эканамічная супольнасць перайменавана ў Еўрапейскую супольнасць і стала асноўнай супольнасцю, адной з трох апор (таксама, як Агульная знешняя палітыка і палітыка бяспекі і Паліцэйскае і судовае супрацоўніцтва па крымінальных справах) Еўрапейскага Саюза.

  1. Даныя Populstat.info Архівавана 17 верасня 2018. (англ.).
  2. Бельгійскі і люксембургскі франкі суадносіліся 1 : 1.
  3. Аб’яднанне Германіі адбылося ў 1990 годзе.
  4. Уключаючы Усходнюю Германію — 80 274 200.
  5. А таксама існуюць рэгіянальныя дыялекты: аранская, галісійскі, баскская і каталанская.
Падпісаны
Набыў моц
Дакумент
1948
1948
Брусельскі пакт
1951
1952
Парыжскі дагавор
1954
1955
Парыжскія пагадненні
1957
1958
Рымскі дагавор
1965
1967
Дагавор зліцця
1975
недастасоўна
Рашэнне Еўрапейскага савета
1986
1987
Адзіны еўрапейскі акт
1992
1993
Маастрыхцкі дагавор
1997
1999
Амстэрдамскі дагавор
2001
2003
Ніцкі дагавор
2007
2009
Лісабонскі дагавор
                       
Тры апоры Еўрапейскага саюза:  
Еўрапейскія супольнасці:  
Еўрапейская супольнасць па атамнай энергіі (Еўратам)
Еўрапейскае аб’яднанне вугалю і сталі (ЕАВС) Тэрмін дзеяння мінуў у 2002-м Еўрапейскі саюз (ЕС)
    Еўрапейская эканамічная супольнасць (ЕЭС) Еўрапейская супольнасць (ЕС)
    TREVI Правасуддзе і ўнутраныя справы (ПУД)  
  Паліцэйскае і судовае супрацоўніцтва па крымінальных справах (ПССУ)
  Еўрапейскае палітычнае супрацоўніцтва (ЕПС) Агульная знешняя палітыка і палітыка бяспекі (АЗПБ)
Некансалідаваныя органы Заходнееўрапейскі саюз (ЗЕС)    
Спыненне дзейнасці да 2011-га