Эканоміка Албаніі
| Эканоміка Албаніі | |
|---|---|
| Эканамічныя паказчыкі | |
 | |
| Валюта | Лек |
| Міжнародныя арганізацыі |
СГА |
| Статыстыка | |
| ВУП (намінальны) | (2018) |
| ВУП на душу насельніцтва па ППЗ | $213330 |
| Інфляцыя (ІСК) | 2% (2017) |
| Эканамічна актыўнае насельніцтва | 1,2 млн |
| Узровень беспрацоўя | 13.8 % |
| Асноўныя галіны | здабыўная прамысловасць, швейная прамысловасць, сельская гаспадарка, турызм |
| Знешні гандаль | |
| Партнёры па экспарце | Італія 43,8%, Сербія 8,3%, Кітай7,4% , Іспанія 5,1% (2017) [1] |
| Партнёры па імпарце | Італія 28,8%, , Грэцыя 9,7%, Кітай8,4%, Турцыя 7,3% |
| Дзяржаўныя фінансы | |
| Дзяржаўны доўг | $9.5 млрд |
| Дзяржаўныя даходы | $3.61 млрд |
| Дзяржаўныя выдаткі | $8.87 млрд[2] |
| Калі не абумоўлена іншае, усе прадстаўленыя лічбы ў доларах ЗША | |
Албанія адносіцца да ліку найбяднейшых краін Еўропы. Насельніцтва занята большай часткай у сельскай гаспадарцы. Тым не менш, у апошнюю чвэрць стагоддзя адбыліся істотныя пазітыўныя зрухі. Албанія перайшла ад планавай да рынкавай эканомікі. Рынкавыя рэформы адкрылі краіну для замежных інвестыцый, асабліва ў энергетычны сектар, транспартную інфраструктуру і турызм. Албанія мае высокі індэкс чалавечага развіцця, якім абавязана ўніверсальнай сістэме аховы здароўя і бясплатнай пачатковай і сярэдняй адукацыі. Грашовая адзінка Албаніі — лек. 122 лек за 1 еўра (2019)
Агульная характарыстыка
[правіць | правіць зыходнік]З сярэдзіны 1940-х па канец 1980-х гадоў эканоміка Албаніі мела планавы характар, з 1988 года пачаўся паступовы пераход да эканомікі рынкавай. Хуткі эканамічны рост пачаўся ў 2000 годзе, у 2000-х штогадовы рост ВУП склаў 6—7 %, адначасова колькасць замежных інвестыцый дасягала 50 % ВУП (у 2004 годзе замежныя інвестыцыі склалі 5,7 млрд еўра, €1780 на кожнага жыхара). Албанія стала адным з трох еўрапейскіх краёў, хто найхутчэй акрыяў ад крызісу 2008–09, і ўсе 2010-я дэманстравала высокія паказчыкі эканамічнага росту. У другой палове 2010-х урад распачаў амбіцыйную праграму рэформаў для паляпшэння бізнес-клімату.
Але, нягледзячы на ўсё гэта, Албанія застаецца адной з самых бедных краін Еўропы, нароўні з Босніяй, апярэджваючы толькі Малдову. У 2012 ВУП на душу насельніцтва (ППЗ) складаў усяго 35 % ад сярэдняга па ЕС Існуюць меркаванні, што рост эканомікі Албаніі, які можа вывесці яе на ўзровень, дастатковы для яе прыняцця ў Еўрапейскі Саюз, можа заняць да дваццаці гадоў. Да мільёна албанцаў працуюць за мяжой і адпраўленыя імі грашовыя сродкі з'яўляюцца важнай крыніцай прыбыткаў насельніцтва (да 2008 яны складалі 12–15 % ад ВУПу Албаніі, у 2015 — усяго 6 %). Узровень беспрацоўя складае 14 %, што для балканскай краіны не так і блага.[2]
Прамысловасць
[правіць | правіць зыходнік]Здабыўная
[правіць | правіць зыходнік]Значныя мінеральныя багацці краіны ляжаць у аснове развіцця здабыўной прамысловасці. У наш час вядзецца здабыча хрому (адно з першых месцаў у свеце па здабычы і экспарце), медзі, жалеза, нікелю, нафты (у тым ліку цяжкай), прыроднага газу, вуглю і баксітаў. Каля возера Прэспа знаходзіцца адно з багацейшых радовішчаў прыроднага асфальту. Аб'ёмы здабычы паліўных рэсурсаў нязначныя: так нафты здабываецца каля 22 тыс барэляў у суткі — крыху меней чым у Беларусі, нягледзячы на значныя запасы чорнага золата.[3] Здабычай нафты і газу займаюцца кампаніі Taçi Oil, Albpetrol, каляровых металаў — AlbChrome.
Апрацоўчая
[правіць | правіць зыходнік].jpg)
Большую частку электрычнасці краіна выпрацоўвае на гідраэлектрастанцыях. Тры найбуйнейшых ГЭС пабудаваны на Дрыне. У Албаніі існуюць прадпрыемствы будаўнічай (цэментавай), электратэхнічнай, металаапрацоўчай і харчовай прамысловасці. Найбольш імкліва развіваюцца тэкстыльная і швейная галіны, што ў 2010-х сталі галінамі спецыялізацыі краіны — буйныя еўрапейскія кампаніі прываблівае танная працоўная сіла. Албанія з'яўляецца буйным вытворцам тытунёвых вырабаў.
Сельская гаспадарка
[правіць | правіць зыходнік]
Паўднёва-заходняя Албанія з'яўляецца адным з цэнтрам зараджэння земляробства ў Еўропе. Сучасная сельская гаспадарка, у якой занята дзве пятых насельніцтва, дае адну пятую ВУП краіны. Пераважаюць невялікія сямейныя зямельныя надзелы, механізацыя і хімізацыя недастатковыя. Зрэшты, на шляху да сяброўства ў ЕС урад мадэрнізуе галіну і фінансава падтрымлівае фермераў. Пераважае раслінаводства: вырошчваюцца пшаніца, кукуруза, бульба, гародніна, садавіна, цукровыя буракі, тытунь, вінаград; Албанія славутая сваімі шалфеем і размарынам. Даўнія традыцыі вінаградарства, да таго ж Албанія з'яўляецца адной з нешматлікіх краін свету, дзе расце дзікі вінаград. У жывёлагадоўлі перавага аддаецца авечкам ды буйной рагатай жывёле. Рыбалоўства развіта недастаткова, але багатыя рыбай (карп, фарэль, марскі лешч), мідыямі і ракападобнымі прыбярэжныя воды даюць падставу казаць пра будучыню гэтай галіны.
Сфера паслуг
[правіць | правіць зыходнік]Транспарт
[правіць | правіць зыходнік]
Транспартная сістэма Албаніі ў пачатку ХХІ стагоддзя сур'ёзна змянілася ў лепшы бок. Галоўнымі варотамі краіны служыць Міжнародны аэрапорт Тыраны са штогадовым абаротам у больш за 2,5 млн пасажыраў. Плануецца будаўніцтва міжнародных аэрапортаў у Влёры, Гіракастры і Сарандзе — турыстычных цэнтрах на поўдні краіны. Унутраныя перавозкі ажыццяўляюцца галоўным чынам аўтамабільным транспартам, у 2010-х працягваецца будаўніцтва аўтамагістраляў, што звяжуць Албанію з усімі суседзямі і інтэгруюць транспарт краіны ў агульнаеўрапейскую сетку. Знешні гандаль ляжыць на плячах марскога транспарту, галоўным портам з'яўляецца Дурэс, за ім ідзе Влёра.
Надзвычайную папулярнасць здаўна маюць і марскія пасажырскія перавозкі: паромныя пераправы злучылі Дурэс з мноствам астравоў і берагамі Італіі, Грэцыі, Харватыі. Чыгуначны транспарт, што інтэнсіўна развіваўся за часам Ходжы, сёння грае другарадную ролю. Аднак плануецца новая чыгунка Тырана – Дурэс, якая мае даць старт чыгуначнаму адраджэнню Албаніі.[4]
Турызм
[правіць | правіць зыходнік]Імкліва развіваецца міжнародны турызм: ў 2013 годзе Албанію наведалі 3,3 млн чалавек, у 2017 — 5,2 млн.[5]
Рэкрэацыйныя рэсурсы і славутасці Албаніі
[правіць | правіць зыходнік]- У Тыране: Нацыянальны музей гісторыі, мячэць Этэм Мей, гадзіннікавая вежа, музей нацыянальнай культуры, Музей прыроднай гісторыі.
- У Шкодары: мячэць Шэйха Заміла Абдулы Аль-Заміля, Музое Папула.
- У наваколлях горада знаходзяцца: крэпасць Розафа і Свінцовая Мячэць.
- У краіне шэсць нацыянальных паркаў, 20 запаведнікаў і помнікаў прыроды.
Знешні гандаль
[правіць | правіць зыходнік]Для Албаніі характэрны адмоўны гандлёвы баланс. Траціну экспарту складаюць турыстычныя паслугі, яшчэ 17 % — ІТ-паслугі. Сярод тавараў пераважаюць абутак (асабліва скураны!) і адзенне, хромавыя руды.[6] Імпартуюцца прадукты харчавання, медыкаменты, нафтапрадукты, аўтамабілі і электроніка. Асноўны гандлёвы партнёр — Італія, за ёй з вялікім адрывам ідуць Грэцыя, Кітай, Сербія. Аб'ём двухбаковага тавараабароту з Беларуссю па выніках 2014 года склаў 16,15 млн. долараў ЗША.[7]
Зноскі
- ↑ http://atlas.cid.harvard.edu/explore/?country=4&partner=undefined&product=undefined&productClass=HS&startYear=undefined&target=Partner&year=2017
- ↑ а б https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/al.html Памылка ў зносках: памылковы тэг
<ref>; імя "cia.gov" вызначана некалькі разоў з розным зместам - ↑ https://www.eia.gov/beta/international/data/browser/#/?pa=00000000000000000000000000000000002&c=ruvvvvvfvtvnvv1vrvvvvfvvvvvvfvvvou20evvvvvvvvvvvvuvo&ct=0&tl_id=5-A&vs=INTL.57-1-AFG-TBPD.A&vo=0&v=H&end=2018
- ↑ https://web.archive.org/web/20170928055749/http://top-channel.tv/lajme/artikull.php?id=329857
- ↑ https://nashaniva.by/?c=lr&i=212862&lang=ru
- ↑ http://atlas.cid.harvard.edu/explore/?country=4&partner=undefined&product=undefined&productClass=HS&startYear=undefined&target=Product&year=2017
- ↑ http://www.soyuz.by/news/geopolitics/14777.html Архівавана 2 ліпеня 2019.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Албанія ў кнізе фактаў ЦРУ Архівавана 15 мая 2020.
