Калмыкія
| Рэспубліка Калмыкія | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| руск.: Республика Калмыкия калм. Хальмг Таңһч | |||||
 | |||||
|
|||||
| Краіна |
 Расія |
||||
| Гімн | Гімн Рэспублікі Калмыкія | ||||
| Статус | Рэспубліка | ||||
| Уваходзіць у | Паўднёвую федэральную акругу | ||||
| Уключае |
13 раёнаў, 1 гарадская акруга |
||||
| Адміністрацыйны цэнтр | Эліста | ||||
| Інш. буйныя гарады | Эліста, Лагань, Троіцкае | ||||
| Дата ўтварэння |
1920 (як Калмыцкая АВ) 20 кастрычніка 1935 (як Калмыцкая АССР) 1944 (скасаванне АССР) 9 студзеня 1957 (аднаўленне ў якасці аўтаномнай вобласці) 29 ліпеня 1958 (як Калмыцкая АССР) 1990 (як Калмыцкая ССР) |
||||
| Кіраўнік Рэспублікі | Аляксей Арлоў | ||||
| Старшыня Народнага Хуралу (Парламенту) |
Анатоль Казачка |
||||
| Афіцыйная мова | руская, калмыцкая | ||||
| Насельніцтва (2013) |
▼284 140[1] (78-е месца) | ||||
| Шчыльнасць | 3,8 чал./км² | ||||
| Нацыянальны склад | калмыкі, рускія | ||||
| Плошча |
74 731 км² (40-е месца) |
||||
 |
|||||
| Часавы пояс | +2UTC +4 | ||||
| Код ISO 3166-2 | RU-KL | ||||
| Код аўтам. нумароў | 08 | ||||
| Афіцыйны сайт | |||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Калмы́кія — суб’ект Расійскай Федэрацыі, размешчаны на паўднёвым усходзе еўрапейскай часткі Расіі ў міжрэччы Волгі і Дона. Плошча — 74,7 тыс. км², працягласць з поўначы на поўдзень — 448 км, з захаду на ўсход — 423 км. Адміністрацыйны цэнтр — горад Эліста.
Мяжуе з трыма вобласцямі (з Растоўскай — на захадзе, з Валгаградскай — на паўночным захадзе, з Астраханскай — на ўсходзе і паўночным усходзе), адным краем (са Стаўрапольскім — на поўдні і паўднёвым захадзе) і адной рэспублікай Расіі (з Дагестанам — на паўднёвым усходзе). На ўсходзе, паміж мяжой з Астраханскай вобласцю і мяжой з Дагестанам, праходзіць узбярэжжа Каспійскага мора.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]У ліпені 1920 года створаная як Калмыцкая аўтаномная вобласць, якая ў перыяд 1928—1934 уваходзіла напачатку ў Ніжне-Волжскую вобласць (пазней пераназваную ў Ніжне-Волжскі край), а потым — у Сталінградскі край. 20 кастрычніка 1935 года аўтаномная вобласць была пераўтворана ў Калмыцкую АССР.
Падчас Другое Сусветнай вайны, улетку 1942 года, значная частка тэрыторыі Калмыкіі была акупавана нямецкімі войскамі, у студзені 1943 Савецкая Армія вызваліла тэрыторыю рэспублікі.
У снежні 1943 года калмыкі былі дэпартаваныя ў Сібір, з гэтай прычыны ў наступным годзе Калмыцкая АССР спыніла сваё існаванне. У 1956 годзе калмыкі былі рэабілітаваны. 9 студзеня наступнага года калмыцкая аўтаномія была адноўлена ў якасці аўтаномнай вобласці ў складзе Стаўрапольскага края, 29 ліпеня 1958 года яе статус быў падвышаны да АССР.
У 1990 годзе была прынятая дэкларацыя пра суверэнітэт і пераўтварэнне Калмыкіі ў саюзную рэспубліку (ССР)[2]. Праз тры гады быў абраны першы прэзідэнт Рэспублікі Калмыкія, якім стаў Кірсан Ілюмжынаў і які займаў гэту пасаду да 2005 года. У 2005 годзе пасада была пераназвана ў «кіраўнік Рэспублікі Калмыкія», да 24 кастрычніка 2010 года яе таксама займаў Кірсан Ілюмжынаў. Ад 24 кастрычніка 2010 года на гэтай пасадзе знаходзіцца Аляксей Арлоў.
У 1994 годзе было прынятае Стэпавае Укладанне (Канстытуцыя) Рэспублікі Калмыкія, якое пацвердзіла статус рэспублікі як суб’екта і неад’емнай часткі Расійскай Федэрацыі, адначасова дэкларуючы пераемнасць ад Джунгарскага ханства. У 2009 годзе святкавалася 400-годдзе добраахвотнага ўваходжання калмыцкага народа ў склад расійскай дзяржавы.
Насельніцтва
[правіць | правіць зыходнік]Паводле звестак на 2013 год, насельніцтва Калмыкіі склала 284 140 чал.[1] У тым ліку шчыльнасць склала 3,8 чал./км², дзеля гарадскога насельніцтва — 44,73 %[1]. З пункту гледжання суадносін па нацыяльным крытэры, насельніцтва складаюць[3] калмыкі (57,4 %), рускія (32,2 %), даргінцы (2,7 %), казахі (1,7 %), туркі (1,3 %), чачэнцы (1,2 %), аварцы (1,0 %), украінцы (0,5 %), карэйцы (0,5 %), немцы (0,3 %), татары (0,3 %).
Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел
[правіць | правіць зыходнік]У склад Рэспублікі Калмыкіі ўваходзяць[4] гарадская акруга Эліста і 13 муніцыпальных раёнаў, а таксама 142 сельскіх і 2 гарадскіх муніцыпальных утварэнняў[5].
- Раёны Рэспублікі Калмыкія:
- Гарадавікоўскі
- Ікі-Бурульскі
- Кетчанераўскі
- Лаганскі
- Маладзярбетаўскі
- Акцябрскі
- Прыютненскі
- Сарпінскі
- Цалінны
- Чорназямельскі
- Юсцінскі
- Яшалцінскі
- Яшкульскі
Зноскі
- ↑ а б в http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul.xls
- ↑ Калмыкия республика Архівавана 18 верасня 2012.
- ↑ Звесткі Усерасійскага перапісу населньіцтва ў 2010 годзе Архівавана 1 мая 2020.
- ↑ Закон Республики Калмыкия от 20.12.2005 N 250-III-З (ред. от 24.09.2009) «Об организации местного самоуправления в Республике Калмыкия» (принят Постановлением Народного Хурала (Парламента) РК от 15.12.2005 N 786-III) Архівавана 14 снежня 2013.
- ↑ http://statrk.ru/munstat/Lists/municipal/AllItems.aspx(недаступная спасылка)
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — 604 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Калмыкія- Афіціыйны сайт урада Архівавана 21 сакавіка 2007.
 | ||
|---|---|---|
| Рэспублікі |  | |
| Краі | ||
| Вобласці |
| |
| Гарады федэральнага значэння | ||
| Аўтаномная вобласць | ||
| Аўтаномныя акругі | ||
| Скасаваныя | ||
| Федэральныя акругі | ||
1 — на міжнародна прызнаных тэрыторыях Украіны, анексаваных Расіяй у 2014 і 2022 гадах. | ||
