Калмыкія

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Рэспубліка Калмыкія)
Рэспубліка Калмыкія
руск.: Республика Калмыкия
калм. Хальмг Таңһч
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна  Расія
Гімн Гімн Рэспублікі Калмыкія
Статус Рэспубліка
Уваходзіць у Паўднёвую федэральную акругу
Уключае 13 раёнаў,
1 гарадская акруга
Адміністрацыйны цэнтр Эліста
Інш. буйныя гарады Эліста, Лагань, Троіцкае
Дата ўтварэння 1920 (як Калмыцкая АВ)
20 кастрычніка 1935 (як Калмыцкая АССР)
1944 (скасаванне АССР)
9 студзеня 1957 (аднаўленне ў якасці аўтаномнай вобласці)
29 ліпеня 1958 (як Калмыцкая АССР)
1990 (як Калмыцкая ССР)
Кіраўнік Рэспублікі Аляксей Арлоў
Старшыня
Народнага Хуралу
(Парламенту)
Анатоль Казачка
Афіцыйная мова руская, калмыцкая
Насельніцтва (2013)
 ▼284 140[1] (78-е месца)
Шчыльнасць 3,8 чал./км²
Нацыянальны склад калмыкі, рускія
Плошча 74 731 км²
(40-е месца)
Рэспубліка Калмыкія на карце
Часавы пояс +2UTC +4
Код ISO 3166-2 RU-KL
Код аўтам. нумароў 08
Афіцыйны сайт
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Калмы́кія — суб’ект Расійскай Федэрацыі, размешчаны на паўднёвым усходзе еўрапейскай часткі Расіі ў міжрэччы Волгі і Дона. Плошча — 74,7 тыс. км², працягласць з поўначы на поўдзень — 448 км, з захаду на ўсход — 423 км. Адміністрацыйны цэнтр — горад Эліста.

Мяжуе з трыма вобласцямі (з Растоўскай — на захадзе, з Валгаградскай — на паўночным захадзе, з Астраханскай — на ўсходзе і паўночным усходзе), адным краем (са Стаўрапольскім — на поўдні і паўднёвым захадзе) і адной рэспублікай Расіі (з Дагестанам — на паўднёвым усходзе). На ўсходзе, паміж мяжой з Астраханскай вобласцю і мяжой з Дагестанам, праходзіць узбярэжжа Каспійскага мора.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

У ліпені 1920 года створаная як Калмыцкая аўтаномная вобласць, якая ў перыяд 1928—1934 уваходзіла напачатку ў Ніжне-Волжскую вобласць (пазней пераназваную ў Ніжне-Волжскі край), а потым — у Сталінградскі край. 20 кастрычніка 1935 года аўтаномная вобласць была пераўтворана ў Калмыцкую АССР.

Падчас Другое Сусветнай вайны, улетку 1942 года, значная частка тэрыторыі Калмыкіі была акупавана нямецкімі войскамі, у студзені 1943 Савецкая Армія вызваліла тэрыторыю рэспублікі.

У снежні 1943 года калмыкі былі дэпартаваныя ў Сібір, з гэтай прычыны ў наступным годзе Калмыцкая АССР спыніла сваё існаванне. У 1956 годзе калмыкі былі рэабілітаваны. 9 студзеня наступнага года калмыцкая аўтаномія была адноўлена ў якасці аўтаномнай вобласці ў складзе Стаўрапольскага края, 29 ліпеня 1958 года яе статус быў падвышаны да АССР.

У 1990 годзе была прынятая дэкларацыя пра суверэнітэт і пераўтварэнне Калмыкіі ў саюзную рэспубліку (ССР)[2]. Праз тры гады быў абраны першы прэзідэнт Рэспублікі Калмыкія, якім стаў Кірсан Ілюмжынаў і які займаў гэту пасаду да 2005 года. У 2005 годзе пасада была пераназвана ў «кіраўнік Рэспублікі Калмыкія», да 24 кастрычніка 2010 года яе таксама займаў Кірсан Ілюмжынаў. Ад 24 кастрычніка 2010 года на гэтай пасадзе знаходзіцца Аляксей Арлоў.

У 1994 годзе было прынятае Стэпавае Укладанне (Канстытуцыя) Рэспублікі Калмыкія, якое пацвердзіла статус рэспублікі як суб’екта і неад’емнай часткі Расійскай Федэрацыі, адначасова дэкларуючы пераемнасць ад Джунгарскага ханства. У 2009 годзе святкавалася 400-годдзе добраахвотнага ўваходжання калмыцкага народа ў склад расійскай дзяржавы.

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Паводле звестак на 2013 год, насельніцтва Калмыкіі склала 284 140 чал.[1] У тым ліку шчыльнасць склала 3,8 чал./км², дзеля гарадскога насельніцтва — 44,73 %[1]. З пункту гледжання суадносін па нацыяльным крытэры, насельніцтва складаюць[3] калмыкі (57,4 %), рускія (32,2 %), даргінцы (2,7 %), казахі (1,7 %), туркі (1,3 %), чачэнцы (1,2 %), аварцы (1,0 %), украінцы (0,5 %), карэйцы (0,5 %), немцы (0,3 %), татары (0,3 %).

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел[правіць | правіць зыходнік]

У склад Рэспублікі Калмыкіі ўваходзяць[4] гарадская акруга Эліста і 13 муніцыпальных раёнаў, а таксама 142 сельскіх і 2 гарадскіх муніцыпальных утварэнняў[5].

  • Раёны Рэспублікі Калмыкія:
  1. Гарадавікоўскі
  2. Ікі-Бурульскі
  3. Кетчанераўскі
  4. Лаганскі
  5. Маладзярбетаўскі
  6. Акцябрскі
  7. Прыютненскі
  8. Сарпінскі
  9. Цалінны
  10. Чорназямельскі
  11. Юсцінскі
  12. Яшалцінскі
  13. Яшкульскі

Зноскі

  1. ↑ а б в http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul.xls
  2. ↑ Калмыкия республика Архівавана 18 верасня 2012.
  3. ↑ Звесткі Усерасійскага перапісу населньіцтва ў 2010 годзе Архівавана 1 мая 2020.
  4. ↑ Закон Республики Калмыкия от 20.12.2005 N 250-III-З (ред. от 24.09.2009) «Об организации местного самоуправления в Республике Калмыкия» (принят Постановлением Народного Хурала (Парламента) РК от 15.12.2005 N 786-III) Архівавана 14 снежня 2013.
  5. ↑ http://statrk.ru/munstat/Lists/municipal/AllItems.aspx(недаступная спасылка)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Калмыкія&oldid=4506302"