Катастрофа C-5 пад Таншанятам
Катастрофа пад Таншанятам | |
---|---|
![]() | |
Агульныя звесткі | |
Дата | 4 красавіка 1975 |
Час | 16:30 ICT |
Характар | Выбухная дэкампрэсія, LOC-I (страта кіравання) |
Прычына | памылкі тэхабслугоўвання |
Месца |
![]() |
Каардынаты | 10°50′25″ пн. ш. 106°41′51″ у. д.HGЯO |
Загінулыя | 155 |
Параненыя | 24 |
Паветранае судна | |
![]() C-5A Galaxy ВВС США, ідэнтычны таму, што разбіўся |
|
Мадэль | Lockheed C-5A Galaxy |
Авіякампанія | ваенна-паветраныя сілы ЗША |
Пункт вылету |
![]() |
Пункт прызначэння |
![]() |
Бартавы нумар | 68-0218 |
Дата выпуску | 1970 |
Пасажыры | 311 |
Экіпаж | 17 |
Выжылых | 173 |
Катастрофа C-5 пад Таншанятам — буйная авіяцыйная катастрофа, якая адбылася ў пятніцу 4 красавіка 1975 года ў ваколіцах авіябазы Таншанят у Сайгоне. У рамках аперацыі «Babylift» ваенна-транспартны самалёт Lockheed C-5A Galaxy ВПС ЗША эвакуіраваў бездаглядных і дзяцей-сірот з Паўднёвага В’етнама (рэйс па маршруце Сайгон—Анхелес), але праз 12 хвілін пасля ўзлёту выпрабаваў выбуховую дэкампрэсію, у выніку чаго адмовілі некалькі гідрасістэм. Экіпаж паспрабаваў вярнуцца на авіябазу Таншанят, але з-за значнай страты кіравання здзейсніў вымушаную пасадку на рысавае поле і цалкам разбурыўся. З 328 чалавек (311 пасажыраў і 17 членаў экіпажа) загінулі 155, у тым ліку 78 дзяцей.
Гэта адна з найбуйнейшых і вядомых авіякатастроф В’етнамскай вайны, а таксама другая і найбуйнейшая катастрофа з удзелам самалёта Lockheed C-5 Galaxy[1].
Папярэднія падзеі
[правіць | правіць зыходнік]Увесну 1975 года паўночнав’етнамская армія вяла масіраванае наступленне, а ўрад Паўднёвага В’етнама практычна страціў кантроль за сітуацыяй і да пачатку красавіка ўжо балансаваў на мяжы падзення. Да красавіка 1975 года ЗША ўжо два гады як не прымалі непасрэднага ўдзелу ў В’етнамскай вайне. У амерыканскім грамадстве падзеі ў В’етнаме ўжо не знаходзілі адабрэння. 3 красавіка прэзідэнт ЗША Джэральд Форд даў загад ВПС ЗША эвакуіраваць 2000 дзяцей, народжаных ад сувязяў амерыканскіх салдат з в’етнамкамі, а таксама тых, якія страцілі абодвух бацькоў і былі кінуты сваімі бацькамі. Каб пазбегнуць панікі эвакуацыя адбывалася спачатку ў суседнія краіны, лаяльныя да амерыканскага рэжыму. Аперацыя «Babylift» («Дзіцячы пад’ёмнік») пачалася 4 красавіка[2][3].
Для эвакуацыі дзяцей былі задзейнічаны вялікія транспартныя самалёты Lockheed C-5 Galaxy. Першы рэйс павінен быў выканаць Lockheed C-5A Galaxy борт 68-0218 з 60-й паветранай арміі (серыйны нумар 500-0021, выпушчаны ў 1970 годзе, абсталяваны чатырма турбавентылятарнымі рухавікамі General Electric TF39)[4]. Ён прыбыў у Сайгон з Сан-Дыега (Каліфорнія, ЗША), яго экіпаж складаўся з 17 чалавек, у тым ліку:
- камандзір экіпажа — капітан Дэніс Трэйнар (англ.: Dennis Traynor).
- памочнік камандзіра — капітан Тылфард Харп (англ.: Tilford Harp).
- бортінжынер — майстар-сяржант Ален Энглс (англ.: Allen Engles).
На авіябазе Таншанят на борт самалёта селі каля 250 дзяцей — 145 дзяцей малодшага ўзросту і 7 чалавек абслуговага персаналу былі размешчаны на верхняй палубе ў пасажырскім адсеку, а 102 дзіцяці і 47 дарослых (у асноўным параненыя, а таксама абслугоўваючы персанал) былі размешчаны ў грузавым адсеку. Медыцынскі персанал складаўся з 10 чалавек на чале з лейтэнантам Рэгінай Оне (англ.: Regina Aune), прычым 5 з іх перайшлі з суседняга C-141, каб дапамагчы з такім вялікім лікам эвакуіруемых. У 16:03 ICT борт 68-0218 вылецеў з авіябазы Таншанят і ўзяў курс на Анхелес (авіябазу Кларк)[2][5].
Катастрофа
[правіць | правіць зыходнік]У 16:15, калі борт 68-0218 ляцеў над Паўднёва-Кітайскім морам па курсе 136° на эшалоне FL230 (7000 метраў) і знаходзіўся за 20,9 кіламетраў ад Вунгтау, нечакана пачуўся моцны выбух, пасля чаго створкі задняй рампы грузавога адсека цалкам адарваліся. Камандзір правым разваротам накіраваў самалёт назад на Сайгон, але затым бортінжынер выявіў, што ў 2 з 4 гідрасістэм упаў рабочы ціск. Гэта прывяло да страты магчымасці кіраваць самалётам з дапамогай рулёў напрамку і вышыні, рабочымі былі толькі элерон і спойлер на адной з плоскасцяў крыла, а таксама было магчыма змяняць рэжым работы рухавікоў. Акрамя гэтага, у працэсе развароту самалёт апусціў нос і пачаў губляць вышыню, пры гэтым павялічваючы хуткасць. Ніякіх рэкамендацый або тэхнікі пілатавання для такой сітуацыі ў той час яшчэ не існавала, а катастрофа магла прывесці да гібелі 328 чалавек. Тады камандзір успомніў прынцыпы аэрадынамікі і, нягледзячы на павелічэнне хуткасці, павялічыў магутнасць рухавікоў. Дзякуючы такому дзеянню борт 68-0218 пачаў падымаць нос і неўзабаве ўжо перайшоў у набор вышыні, але камандзір зменшыў магутнасць рухавікоў і стабілізаваў хуткасць на ўзроўні 463—481 км/г. У гэты час другі пілот з дапамогай наяўных у іх спойлера і элерона выраўнаваў самалёт у папярочнай плоскасці[2][5].
Сумеснымі намаганнямі пілоты знізілі машыну да 1220 метраў па курсе 310°, пасля чаго пачалі выконваць заход на пасадку на УПП № 25L, але пасярод манеўру борт 68-0218 апусціў нос, а яго вертыкальная хуткасць узрасла да 1220 м/хвіл. Зразумеўшы, што пасадка на авіябазу ў дадзенай сітуацыі немагчыма, капітан прыняў рашэнне выконваць аварыйную пасадку і абраў для гэтага рысавыя палі ўздоўж ракі Сайгон. Знізіўшыся да 15 метраў, ён перавёў рухавікі ў рэжым малога газу. Прыкладна ў 16:30 ICT на хуткасці 500 км/г самалёт мякка апусціўся на рысавае поле, але, пасля таго, як праслізнуў па ім каля 300 метраў, зноў падняўся ў паветра. Наперадзе знаходзілася рака Сайгон, таму, каб пазбегнуць падзення ў яе камандзір павялічыў рэжым рухавікоў. Але праляцеўшы 800—900 метраў і пераляцеўшы раку, борт 68-0218 паваліўся пластом на рысавае поле і разбурыўся на 4 часткі. Пры ўдары грузавы адсек цалкам разбурыўся. З 149 дзяцей і дарослых загінулі 141. У пасажырскім адсеку загінулі 3 чалавекі з 152. Таксама загінулі 5 членаў экіпажа, 3 мэдыка і яшчэ 3 чалавека. Усяго ў катастрофе загінулі 155 чалавек (спачатку памылкова называліся лічбы больш за 200), выжылі 173 чалавекі, уключаючы ўсіх траіх пілотаў (24 з іх атрымалі раненні)[2][5].
Нароўні з катастрофай C-130 у Кхамдыку ў 1968 годзе, гэта найбуйнейшая авіякатастрофа на тэрыторыі В’етнама і ў гісторыі ВПС ЗША[1].
Расследаванне
[правіць | правіць зыходнік]З-за выбуховага характару адрыву грузавых створак спачатку разглядалася версія аб дыверсіі[3]. Адказ на прычыны маглі даць грузавыя створкі і бартавы самапісец, якія ўпалі ў ваду. Ваенна-марскія сілы ЗША задзейнічалі для пошукаў дэсантны грузавы карабель USS Durham (LKA-114), фрэгат USS Reasoner (FF-1063) і карабель кіравання USS Blue Ridge (LCC-19), якія пасля доўгіх пошукаў змаглі знайсці ў Паўднёва-Кітайскім моры абедзве створкі люка, самапісец і некалькі целаў загінулых, выцягнутых вонкі пры дэкампрэсіі[6].
Калі заднія дзверы ў рэшце рэшт былі вынятыя з мора, даследаванне паказала, што некаторыя замкі не былі зачынены належным чынам. Запісы аб тэхнічным абслугоўванні паказалі, што замкі здымаліся на запасныя часткі, а потым няправільна ўсталёўваліся, што значна пагаршала іх працу. У справаздачах таксама пазначана, што першапачатковая праверка тэхнічнага абслугоўвання заўважыла, што пяць з сямі замкаў не працуюць і самалёт не можа ляцець. Пад знешнім арганізацыйным ціскам, каб падняцца ў паветра, была выклікана другая брыгада тэхнічнага абслугоўвання, якая працавала пазазменна. У далейшым падчас праверкі яны прапусцілі замкі, і самалёт, які не прыгодны для палёту, быў дапушчаны да палёту. Акрамя таго, экіпаж пацвердзіў, што яны сутыкнуліся з цяжкасцямі пры зачыненні дзвярэй перад узлётам. Паколькі перапад ціску паветра павялічваўся з вышынёй, некалькі замкоў, якія працавалі правільна, не змаглі вытрымаць нагрузку, і дзверы выйшлі з ладу[1].
Наступствы
[правіць | правіць зыходнік]- Нягледзячы на катастрофу, аперацыя «Babylift» была працягнута і завяршылася ў маі 1975 года. Усяго было вывезена 2.678 дзяцей[3].
- Запорны механізм грузавых створак самалётаў C-5 Galaxy быў дапрацаваны і пазней здарэнняў па гэтай прычыне не адбывалася[6].
Узнагароды
[правіць | правіць зыходнік]За выратаванне большасці дзяцей у катастрофе пад Таншанятам Нацыянальны савет па бяспецы на транспарце (NTSB) высунуў прапанову аб узнагароджанні экіпажа борта 68-0218.
- 1 кастрычніка 1975 года начальнік штаба паветраных сіл ЗША генерал Дэвід Джонс узнагародзіў пілотаў Дэніса Трэйнара і Тылфарда Харпа крыжам ваенна-паветраных сіл ЗША.
- Яшчэ 37 медалёў былі ўручаны членам экіпажа або іх сваякам[5].
- Медсястра Рэгіна Оне, якая кіравала эвакуацыяй, нягледзячы на пералом правай нагі і шматлікія парэзы (дзякуючы гэтаму 149 дзяцей было перанесена ў бяспечнае месца), была ўзнагароджана прэміяй Чэйні, стаўшы першай жанчынай, якая атрымала гэтую ўзнагароду[2][7].
Зноскі
- ↑ а б в Aircraft accident Lockheed C-5A Galaxy 68-0218 Saigon-Tan Son Nhat International Airport (SGN) (англ.)(недаступная спасылка). Aviation Safety Network. Архівавана з першакрыніцы 21 чэрвеня 2010. Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ а б в г д John L. Frisbee. Valor: The Lady Was a Tiger (англ.)(недаступная спасылка) (1 чэрвеня 1986). Архівавана з першакрыніцы 2 снежня 2013. Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ а б в Patrick Mondout. C5 Crashes In Vietnam During Operation Babylift (англ.). Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ 68-0218 USAF United States Air Force Lockheed C-5A Galaxy (L-500) — cn 500-0021 Архівавана 17 верасня 2016.
- ↑ а б в г John L. Frisbee. Valor: A Galaxy of Heroes (англ.)(недаступная спасылка) (1 жніўня 1991). Архівавана з першакрыніцы 22 лютага 2014. Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ а б Расследование авиакатастроф. Спасение детей (руск.). Яндекс.Видео. Праверана 17 лістапада 2013.
- ↑ Colonel Regina C. Aune (англ.)(недаступная спасылка). Gathering of Eagles Foundation. Архівавана з першакрыніцы 16 снежня 2013. Праверана 17 лістапада 2013.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Апісанне катастрофы на Aviation Safety Network Архівавана 21 чэрвеня 2010.