Цхінвалі

Горад

Цхінвалі
ас.: Цхинвал
груз. ცხინვალი
руск.: Цхинвал

Краіна	Грузія
Край	Шыда Картлі
Каардынаты	42°12′32″ пн. ш. 43°58′12″ у. д.^HGЯO
Глава	Алан Катаеў
Заснаваны	1398
Першае згадванне	1398
Ранейшыя назвы	Сталінірі (1934—1961)
Горад з	1922
Плошча	7,4 км²
Вышыня цэнтра	877 м
Насельніцтва	42 333 чалавек (1989)
Шчыльнасць	4054 чал./км²
Нацыянальны склад	асеціны, грузіны, рускія
Канфесійны склад	праваслаўныя
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+799744 і +995344
Паштовы індэкс	100001
Афіцыйны сайт	chinval.ru

Цхінвалі на карце Грузіі

Цхінвалі на Вікісховішчы

Помнік абаронцам Цхінвалі і мірным жыхарам, якія загінулі падчас канфлікту з Грузіяй (1991—1992)

Пасля абстрэла грузінскай артылерыяй (жнівень 2008)

Цхінвалі (ас.: {{{1}}} i руск.: Цхинвал; груз. ცხინვალი) — сталіца часткова-прызнанай дзяржавы Паўднёвая Асеція. Паводле грузінскага пункта гледжання — горад у краі Шыда Картлі (Грузія). Першае згадванне пра Цхінвалі ў летапісе^{[Крыніца?]} адбылося ў 1380 годзе. З 1922 — у складзе Паўднёва-Асецінскай аўтаномнай вобласці (ПААВ) Грузінскай ССР, ў 1936—1954 меў назву Сталініры (у гонар Іосіфа Сталіна). У Цхінвалі жыве каля 30 тысяч чалавек — прыкладна як у райцэнтры памерам з Бярозу^[1].

У чэрвені-верасні 1990 года ў Цхінвалі Саветам Народных Дэпутатаў ПААВ у адказ на рашэнне аб прызнанні незаконнымі ўсіх юрыдычных актаў, прынятых пасля 1921 года (а Паўднёвая Асеція вярнулася ў склад Грузіі ў 1922) прыняў Дэкларацыю аб суверэнітэце і аб стварэнні Паўднёва-Асецінскай ССР.

У ноч з 5 на 6 студзеня 1991 Грузія ўвяла ў горад часці паліцыі і нацыянальнай гвардыі. У горадзе былі сфарміраваны атрады самааховы, якія выцеснілі грузінскае войска з горада. Пачаліся абстрэлы горада з артылерыі і спробы зноў захапіць яго штурмам.

1 лютага 1991 грузінскія ўлады адключылі электраэнергію, у выніку чаго загінулі дзесяткі жыхароў горада, асаблівы састарэлыя ў дамах састарэлых і немаўляты ў раддамах. Са студзеня па ліпень 1992 Грузія вяла інтэнсіўныя артэлерыйскія абстрэлы Цхінвалі, што пацягнула за сабою смерць соцен мірных жыхароў.

Насельніцтва каля 30 тысяч чалавек, у асноўным асеціны. У горадзе захаваліся грузінскія помнікі дойлідства — Каўцкая царква св. Георгія (VIII—IX стст.), цэрквы Ўзнясення Багародзіцы, Квірацхавельская, Згудэрская царква Св. Георгія. У Цхінвалі знаходзіцца рэзідэнцыя епархіі Нікозі і Цхінвалі Грузінскай праваслаўнай царквы.

Пасля 14 жніўня 1992 года ў расійскае войска атрымала мандат СНД на міратворчасць у рэгіёне.

8 жніўня 2008 горад стаў аб'ектам моцнага абстрэлу грузінскай ракетнай артылерыі, пасля якога грузінскія войскі паспрабавалі захапіць яго наземнымі часцямі. У выніку супраціву паўднёваасяцінскай арміі і пазней далучыўшыхся да яе расійскіх войскаў, горад быў адбіты.