Перайсці да зместу

Марыя Тэрэзія

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Марыя Тэрэзія
Maria Theresia
эрцгерцагіня Аўстрыі,
імператрыца Свяшчэннай Рымскай імперыі,
каралева Венгрыі,
каралева Багеміі,
каралева Харватыі і Славеніі,
герцагіня Пармы,
герцагіня Мілана,
герцагіня Люксембурга
20 кастрычніка 1740 — 29 лістапада 1780
Нараджэнне 13 мая 1717(1717-05-13)[1][2][…]
Смерць 29 лістапада 1780(1780-11-29)[1][2][…] (63 гады)
Месца пахавання
Род Габсбургі
Бацька Карл VI Габсбург
Маці Елізавета Крысціна Браўншвейг-Вольфенбютэльская
Муж Франц I Стэфан[5][6]
Дзеці Марыя Элізабета Аўстрыйская[d], Archduchess Maria Anna of Austria[d], Maria Carolina Ernestina Antonia Johanna Josefa[d], Іосіф II Габсбург, Maria Christina, Duchess of Teschen[d], Archduchess Maria Elisabeth of Austria[d], Archduke Charles Joseph of Austria[d], Archduchess Maria Amalia of Austria[d], Леапольд II Габсбург, Archduchess Maria Johanna Gabriela of Austria[d], Archduchess Maria Josepha of Austria[d], Марыя Караліна Аўстрыйская[d][7], Ferdinand of Austria-Este[d], Марыя Антуанета[7], Archduchess Maria Carolina of Austria[d][8] і Archduke Maximilian Francis of Austria[d][8]
Веравызнанне Каталіцкая Царква
Дзейнасць дзяржаўная служба[d][9] і палітыка[9]
Аўтограф Выява аўтографа
Манаграма Манаграма
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мары́я Тэрэ́зія (ням.: Maria Theresia, 13 мая 1717 — 29 лістапада 1780) — эрцгерцагіня Аўстрыі, кароль Венгрыі[10] з 25 чэрвеня 1741, каралева Багеміі з 20 кастрычніка 1740 (мела гэтыя тытулы асабіста, па спадчыне) і імператрыца Свяшчэннай Рымскай імперыі (як жонка, а затым удава Франца I Стэфана Латарынгскага). Заснавальніца Латарынгскага адгалінавання дынастыі Габсбургаў.

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

3 дынастыі Габсбургаў. Дачка імператара «Свяшчэннай Рымскай імперыі» Карла VI (правіў у 1711—40). Атрымала ў спадчыну аўстрыйскі прастол пасля смерці бацькі паводле Прагматычнай санкцыі 1713 (у 1740—48 спадчыннае права Мырі Тэрэзіі аспрэчвалі еўрапейскія манархіі ў ходзе вайны за аўстрыйскую спадчыну). Да 1765 яе суправіцелем быў муж (з 1736) герцаг Франц Стэфан Латарынгскі (з 1745 імператар «Свяшчэннай Рымскай імперыі» Франц I), з 1765 — старэйшы сын Іосіф II. У час праўлення Марыі Тэрэзіі Аўстрыя ўдзельнічала ў Сямігадовай вайне (1756—63) і 1-м падзеле Рэчы Паспалітай (1772), завалодала Букавінай (1775). Ва ўнутранай палітыцы цэнтралізавала дзяржаўнае кіраванне, садзейнічала развіццю прамысловасці і гандлю, прытрымлівалася асветнага абсалютызму, у т.л. заснавала народнага школьніцтва ў Аўстрыі (1774), абмежавала паншчыну ў Чэхіі (1775), адмяніла катаванні (1776).

Валадарынне Марыі Тэрэзіі — час актыўных рэформ. Яна ўваходзіць у лік прадстаўнікоў дынастыі, якая карысталася найбольшай папулярнасцю. Сярод яе шматлікіх нашчадкаў — два імператары (Іосіф II і Леапольд II), а таксама знакамітая каралева Францыі «аўстрыячка» Марыя Антуанета.

Зноскі

  1. ↑ а б Maria Theresia van Oostenrijk
  2. ↑ а б Pick R. Maria Theresa // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Мария Терезия // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  4. ↑ Gadzinski A. Maria Theresia // KALLIOPE Austria: Frauen in Gesellschaft, Kultur und Wissenschaft — Wien: Bundesministerium für Europa, Integration und Äußeres, 2015. — S. 30. — ISBN 978-3-9503655-5-9
  5. ↑ http://genealogy.euweb.cz/lorraine/lorraine5.html Праверана 22 студзеня 2016.
  6. ↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  7. ↑ а б Union List of Artist Names — 2017. Праверана 21 мая 2021.
  8. ↑ а б Lundy D. R. The Peerage
  9. ↑ а б Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
  10. ↑ менавіта так, таму што Венгрыяй у прынцыпе не можа кіраваць жанчына

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Калаткоў, У.Я. Марыя Тэрэзія // БЭ ў 18 т. Т. 10. Мн., 2000.
  • Sabatier, Antoine, Abbé. Abrégé historique de la vie de Marie-Thérèse, Impératrice Reine de Hongrie, tiré de la Galerie universelle des Hommes célèbres, etc. Lausanne: chez François Grasset & Comp., 1773.
  • Castilhon, Jean. Précis historique de la vie de Marie-Thérèse, archiduchesse d’Autriche, impératrice douairière, reine de Hongrie et de Bohême. 1781.
  • Rautenstrauch, Johann. Biographie Marien Theresiens. Wien; Presburg: Loewe, 1780.
  • Fromageot, Abbé. Annales du règne de Marie-Thérèse, impératrice douairière, reine de Hongrie et de Bohême, archiduchesse d'Autriche, etc. Paris: Prault fils, 1775.
  • Richter, Christoph Gottlieb. Lebens- und Staats-Geschichte der... Fürstin Maria Theresia, Königin in Ungarn und Böhmen, Ertzherzogin in Oesterreich. Nürnberg: Albrechts, 1744-45.
  • Seyfart, Johann Friedrich. Kurzgefaßte Lebens- und Regierungsgeschichte der verstorbenen Kaiserin Marie Theresie, Königin von Hungarn und Böhmen, etc. etc. etc. Leipzig: Kummer, 1781.
  • Duller, Eduard. Maria Theresia und ihre Zeit. Wiesbaden: W. Beyerle, 1844.
  • Renner, Karl. Maria Theresia von Oesterreich und Friedrich der Große von Preußen: geschrieben zur Vorbereitung auf das Studium der 3 Schlesischen Kriege, zunächst für die unteren Klassen der Militairschulen. Glogau; Lissa: Verf.; N. Günter i. Comm., 1830.
  • Wolf, Adam. Oesterreich unter Maria Theresia. Wien: Gerold, 1855.
  • Arneth, Alfred Ritter von. Geschichte Maria Theresia’s. Wien: W. Braumüller, 1863-1879.
  • Krones, Franz von. Grundriss der österreichischen Geschichte. Wien: A. Hölder, 1882. Bd. IV, 760-69.
  • Grünberg, Karl. Die Bauernbefreiung und die Auflösung des gutsherrlich bäuerlichen Verhältnisses in Böhmen, Mähren und Schlesien. Leipzig: Duncker & Humblot, 1893-1894.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Марыя_Тэрэзія&oldid=4436907"