Хут

Хут — у беларускай міфалогіі дамавы дух, які прыносіў гаспадарам грошы, зерне, поспех, але, калі яго не кармілі, мог жорстка адпомсціць.

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Паліморфны дух, мог мець выгляд як маленькага хлопчыка ці карліка, так нежывых прадметаў — сукаватае палена, старое кола, сухі корч і г. д. З'яўляўся ў тых дамах, дзе калісьці разбэшчаныя дочкі забівалі сваіх пазашлюбных дзяцей ці патаемна расцілі іх няхрышчанымі. Душа такога дзіцяці і ператваралася ў Хута. Дураслівасць, гарэзлівасць, гуллівасць ён захоўваў назаўсёды: мог шкодзіць гаспадарам, жартаваць з гасцей: схаваць чужы капялюш, рассыпаць бабы і гарош, а да раніцы пазбіраць зноў у скрыні.

Кожны гаспадар павінен быў карміць Хута, прычым рытуальнай і адначасова традыцыйнай дзіцячай ежай — яешняй, якую пеклі з разбоўтаных яек і аздоблівалі малымі абаранчыкамі. Такі ласунак звычайна ўжываўся на вяселлях, хрэсьбінах, на купальскіх і траецкіх дзявочых абрадах. Клікаць Хута есці трэба было асабістымі словамі: "Хут, хут, ідзі сюды, дам яечаньку, абарачаньку!".

Хут найчасцей заставаўся нябачным, таму судзілі аб ім па яго ўчынках. Калі ён палюбіў нейкую хатнюю жывёліну, тая расла і папраўлялася, а іншых кароў ці авечак ён мог усю ноч ганяць па хляве, тыя пакутавалі і худнелі. Добра дагледжаны Хут дапамагаў гаспадарам, у такой сям'і заўсёды былі і харчы, і грошы. Хут мог насіць гаспадарам снапы з чужых палёў, грошы са схаваных у зямлі скарбаў. Калі ж Хута не даглядалі і не кармілі, ён мог адпомсціць — спаліць хату і двор, прычым суседзяў такі пажар зусім не закранаў. Сам Хут назіраў за вогнішчам і ператвараўся пры гэтым у нейкі непатрэбны прадмет. Калі нейкі сусед здагадваўся перанесці гэту рэч з пажарышча ў свой дом, у таго Хут жыў і прыносіў шчасце і багацце.

Калі чалавек хутка працаваў, пра яго гаварылі: "Ці не хут яму дапамагае?". Большасць паданняў пра Хута запісана на паўночным захадзе Беларусі, у Мядзельскім раёне.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Родныя вобразы. Міфалогія. Хут(недаступная спасылка)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Беларуская міфалогія: Энцыклапедычны слоўнік / С. Санько [і інш.]; склад. І. Клімковіч. – 2-ое выданне, дапоўненае. – Мінск: Беларусь, 2006. – 500 с.: іл.