Кітай: Розніца паміж версіямі

Сцяг Кітая	Герб Кітая
	Гімн: «Марш дабравольцаў»
Заснавана	1 кастрычніка 1949
Афіцыйная мова	кітайская
Сталіца	Пекін
Найбуйнейшыя гарады	Чунцін,Цяньцзінь,Шанхай, Пекін, Гуанчжоў
Форма кіравання	Народная рэспубліка
Старшыня КНР ; Генеральны сакратар ЦК КПК, ; Намеснік старшыні КНР ; Прэм'ер Дзяржсавета ; Старшыня УСНП ; Старшыня НПКС	Ху Цзіньтаа; ; Сі Цзіньпін; Вэнь Цзябаа; У Банга; Цзя Цынлінь
Плошча; • Усяго; • % воднай паверхні	3-я ў свеце; 9 596 960 км²; 3,8
Насельніцтва; • Ацэнка (2010); • Шчыльнасць	; 1 347 374 752 чал. (1-я); 139,6 чал./км²
ІРЧП (2011)	▲ 0,687 (сяредні) (101-ы)
Валюта	юань (жэньміньбі)
Інтэрнэт-дамен	.cn
Код ISO (Alpha-2)	CN
Код ISO (Alpha-3)	CHN
Код МАК	CHN
Тэлефонны код	+86
Часавыя паясы	+8

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 21:27, 11 сакавіка 2013

Кітай (Кітайская Народная Рэспубліка, КНР) — краіна ва Усходняй Азіі. Займае першае месца ў свеце па колькасці насельніцтва; чацвёртае месца — па плошчы; другое месца — па ВУП (паводле ППЗ). Мяжуе з Расіяй і Манголіяй на поўначы, з Паўночнай Карэяй на ўсходзе, з Казахстанам, Кыргызстанам Таджыкістанам, Афганістанам і Пакістанам на захадзе, з Індыяй, Непалам, Бутанам, М'янмай, Лаосам і В'етнамам на поўдні.

КНР з'яўляецца адной з пяці афіцыйных ядзерных дзяржаў, пастаянным членам Савета Бяспекі ААН, валодае самай вялікай у свеце арміяй і другім у свеце ваенным бюджэтам. Поспехі ў эканамічным развіцці даюць падставы разглядаць КНР у якасці патэнцыйнай звышдзяржавы.

Гісторыя

Кітайская цывілізацыя — адна з найбольш старажытных у свеце — расквітнела на ўрадлівых глебах басейна Хуанхэ, што працякае па Паўночна-Кітайскай раўніне. На працягу больш за 4000 гадоў палітычная сістэма Кітая была заснаваная на спадчынных манархіях (таксама вядомых як дынастыі). Першай з гэтых дынастый была Ся (каля 2000 да н.э.), але толькі значна пазней, у 221 да н.э. Кітай быў аб'яднаны пад кіраўніцтвам адной дынастыі — Цынь. Дынастыйная гісторыя Кітая скончылася на дынастыі Цын у 1911 з заснаваннем Кітайскай Рэспублікі. У першай палове 20 стагоддзя Кітай пагрузіўся ў перыяд грамадзянскіх войнаў, якія падзялілі краіну на два асноўных палітычных лагера — Гаміньдан і камуністы. Баявыя дзеянні скончыліся ў 1949, калі камуністы перамаглі ў грамадзянскай вайне і стварылі КНР. Прыхільнікі Гаміньдана адступілі на Тайвань і стварылі фактычна асобную краіну.

Дзяржаўны лад

Кітай — рэспубліка, краіна народнай дэмакратыі. У заходняй паліталогіі разглядаецца як адна з пяці сучасных камуністычных дзяржаў (разам з В'етнамам, Лаосам, Паўночнай Карэяй і Кубай).

Адміністрацыйны падзел

КНР складаецца з 22 правінцый (і разглядае Тайвань у якасці 23-й правінцыі), 5 аўтаномных раёнаў, 4 гарадоў цэнтральнага падпарадкавання і 2 спецыялізаваных адміністрацыйных раёнаў.

Геаграфія

Гаспадарка

КНР характарызуе сваю гаспадарку як сацыялістычную рынкавую эканоміку. Пачынаючы з 1978 ідзе рэфармаванне кітайскай эканомікі ў бок рынкавай арыентацыі, але пад шчыльным дзяржаўным кантролем.

Валавы ўнутраны прадукт КНР склаў у 2009 4,9 трлн долараў (3-е месца ў свеце, пасля ЗША і Японіі) і амаль 9 трлн долараў па парытэце пакупной здольнасці (2-е месца ў свеце).

У 2009 Кітай пераўзышоў Японію па валавым аб'ёме прамысловай вытворчасці і выйшаў на другое месца ў свеце. Першае месца займаюць ЗША (19 %), доля Кітая ўзрасла да 15,6 %, доля Японіі склала 15,4 %. Разам тры краіны забяспечваюць роўна палову сусветнай прамысловай вытворчасці.

Дзякуючы стабільна высокім тэмпам росту эканомікі (7—8 % штогод, 8,7 % у 2009) і нізкаму кошту працоўнай сілы (у сярэднім 0,86 долараў) пры высокай прадукцыйнасці, КНР з'яўляецца сёння адной з самых інвестыцыйна прывабных краін свету і адным з найбуйнейшых вытворцаў прамысловай прадукцыі.

Дачыненні з Беларуссю

Адносіны Беларусі і Кітая характарызуюцца тэрмінам «стратэгічнае партнёрства», які абазначае высокі ўзровень супрацоўніцтва дзвюх дзяржаў. КНР з'яўляецца асноўным палітычным і гандлёва-эканамічным партнёрам Беларусі ў Азіі.

Дыпламатычныя дачыненні дзяржавы ўстанавілі 20 студзеня 1992. У гэтым жа годзе адкрыта пасольства КНР у Беларусі, у наступным годзе — пасольства Беларусі ў КНР.

Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка наведваў Кітай у 1995, 1997, 2001 і 2005. Візіты ў Беларусь нанеслі старшыня КНР Ху Цзіньтао (2000), старшыня Дзяржсавета Вэнь Цзябао (2007), Лі Пэн (у 1995 у якасці старшыні Дзяржсавета і ў 2000 у якасці старшыні Пастаяннага камітэта УСНП), намеснік старшыні КНР Сі Цзіньпін (2010), віцэ-прэм'еры Дзяржсавета (1996 і 1997).

З 1992 ў складзе Кітайскага народнага таварыства дружбы з замежжам існуе Таварыства кітайска-беларускай дружбы ^[7].

Гл. таксама

Зноскі

↑ Таксама англійская ў Ганконгу і партугальская ў Макаа.
↑ Лічбавыя дадзеныя прыведзеныя без уключэння дадзеных па Тайваню, Ганконгу і Макаао.
Атлас мира, обзорно-географический, ИПУ РАН, ООО «УНИИНТЕХ», Москва, 2004.
Атлас мира, ПКО «Картография» федеральной службы геодезии и картографии России, Москва, 2005.
↑ Камюніке аб папярэдніх выніках перапісу насельніцтва 2010 (дадзеныя не ўключаюць Тайвань, з Тайванем 1 370 536 875 чал.)
↑ Human Development Report 2011 (нявызн.). United Nations Development Programme (2011). Архівавана з першакрыніцы 19 студзеня 2013. Праверана August 21, 2012.
↑ Таксама ганконскі долар у Ганконгу і патака ў Макаа.
↑ ^а ^б https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
↑ У Сяоцю. Да 50-годдзя Кітайскай народнай рэспублікі: Дынамічнае развіццё кітайска-беларускіх адносін// Інфармацыйна-аналітычны і культуралагічны бюлетэнь «Кантакты і дыялогі». № 9-10 1999

Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA Шаблон:Link FA

Шаблон:Link FA Шаблон:Link GA Шаблон:Link GA

[1] Таксама англійская ў Ганконгу і партугальская ў Макаа.

[2] Лічбавыя дадзеныя прыведзеныя без уключэння дадзеных па Тайваню, Ганконгу і Макаао.
Атлас мира, обзорно-географический, ИПУ РАН, ООО «УНИИНТЕХ», Москва, 2004.
Атлас мира, ПКО «Картография» федеральной службы геодезии и картографии России, Москва, 2005.

[3] Камюніке аб папярэдніх выніках перапісу насельніцтва 2010 (дадзеныя не ўключаюць Тайвань, з Тайванем 1 370 536 875 чал.)

[HDI-4] Human Development Report 2011 (нявызн.). United Nations Development Programme (2011). Архівавана з першакрыніцы 19 студзеня 2013. Праверана August 21, 2012.

[5] Таксама ганконскі долар у Ганконгу і патака ў Макаа.

[_0f3d7ee070bc4b72-6] а ^б https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia

[7] У Сяоцю. Да 50-годдзя Кітайскай народнай рэспублікі: Дынамічнае развіццё кітайска-беларускіх адносін// Інфармацыйна-аналітычны і культуралагічны бюлетэнь «Кантакты і дыялогі». № 9-10 1999

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

@@ Радок 16: / Радок 16: @@
   |region                  =
   |CoordScale              =
- |На карце                 =CHN orthographic.svg
+ |На карце                 =China in its region (claimed hatched).svg
  |На карце2                =
  |Мова                =[[Кітайская мова|кітайская]]<ref>Таксама [[англійская мова|англійская]] ў [[Ганконг]]у і [[Партугальская мова|партугальская]] ў [[Макаа]].</ref>

Правінцыі
Аньхой Фуцзянь Ганьсу Гуандун Гуйчжоў	Хайнань Хэбэй Хэйлунцзян Хэнань Хубэй	Хунань Цзянсу Цзянсі Цзілінь Ляанін	Цінхай Шаньсі Шаньдун (сталіца Біньчжоў) Шэньсі Сычуань	Тайвань ^† Юньнань Чжэцзян
^†Тайвань абвешчаны часткай КНР, але фактычна ёсць незалежнай краінай Тайвань
Аўтаномныя раёны		Гарады цэнтральнага падпарадкавання		Спецыяльныя адміністрацыйныя раёны
Гуансі (у тым ліку Гуйлінь) Унутраная Манголія Нінся Сінцзян Тыбет		Пекін (北京市) Чунцін (重庆市) Шанхай (上海市) Цяньцзінь (天津市)		Ганконг (香港特別行政區) Макао (澳門特別行政區)