Мінскае ўзвышша: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Luckas-bot (размовы | уклад) др r2.7.1) (робат дадаў: zh:明斯克高地 |
др вырашэнне неадназначнасцяў using AWB (8032) |
||
Радок 8: | Радок 8: | ||
==Структура== |
==Структура== |
||
На Мінскім узвышшы вылучаюць асобныя часткі, якія маюць сваю геалагічную гісторыю і сваё аблічча: |
На Мінскім узвышшы вылучаюць асобныя часткі, якія маюць сваю геалагічную гісторыю і сваё аблічча: |
||
*[[Аляхновіцкае ўзвышша]], |
*[[Аляхновіцкае ўзвышша]], |
||
*[[Докшыцкае ўзвышша]], |
*[[Докшыцкае ўзвышша]], |
||
*[[Івянецкае ўзвышша]], |
*[[Івянецкае ўзвышша]], |
||
*[[Лагойскае ўзвышша]], |
*[[Лагойскае ўзвышша]], |
||
*[[Плешчаніцкае ўзвышша]], |
*[[Плешчаніцкае ўзвышша]], |
||
*[[Радашковіцкае ўзвышша]]. |
*[[Радашковіцкае ўзвышша]]. |
||
Паводле новых даследаванняў, да Мінскага ўзвышша трэба адносіць і [[Валожынскае ўзвышша]], якое па традыцыі разглядаюць як усходняе крыло Ашмянскага ўзвышша. |
Паводле новых даследаванняў, да Мінскага ўзвышша трэба адносіць і [[Валожынскае ўзвышша]], якое па традыцыі разглядаюць як усходняе крыло Ашмянскага ўзвышша. |
||
Радок 22: | Радок 22: | ||
==Гідаралагічныя асаблівасці== |
==Гідаралагічныя асаблівасці== |
||
Мінскае ўзвышша з'яўляецца часткай [[водападзел]]у паміж басейнамі рэк [[Балтыйскае мора|Балтыйскага]] і [[Чорнае мора|Чорнага]] мораў. На яго схілах бяруць пачатак рэкі: басейна [[Нёман]]а — [[Вілія]] і яе левыя прытокі [[Сэрвач]], Дзвінаса, Ілія; [[Заходняя Бярэзіна]] з Іслаччу, Сула і Уса. Тут пачынаюцца таксама рэкі басейна [[Дняпро|Дняпра]] — дняпроўская [[Бярэзіна]] і яе прытокі [[Поня]], [[Гайна]], [[Пліса]], [[Рака Свіслач, прыток Бярэзіны|Свіслач]], [[Пціч]]. Для водазабеспячэння і адпачынку насельніцтва створаны вадасховішчы на Свіслачы ([[Заслаўскае вадасховішча]], [[Вадасховішча Крыніца|Крыніца]], [[Вадасховішча Дразды|Дразды]]), на р. Вяча ([[вадасховішча Вяча]]), на р. Пціч ([[Воўкавіцкае вадасховішча]]). Па тэрыторыі ўзвышша праходзіць канал [[Вілейска-Мінская водная сістэма|Вілейска-Мінскай воднай сістэмы]]. |
Мінскае ўзвышша з'яўляецца часткай [[водападзел]]у паміж басейнамі рэк [[Балтыйскае мора|Балтыйскага]] і [[Чорнае мора|Чорнага]] мораў. На яго схілах бяруць пачатак рэкі: басейна [[Нёман]]а — [[Вілія]] і яе левыя прытокі [[Рака Сэрвач, прыток Віліі|Сэрвач]], Дзвінаса, Ілія; [[Заходняя Бярэзіна]] з Іслаччу, Сула і Уса. Тут пачынаюцца таксама рэкі басейна [[Дняпро|Дняпра]] — дняпроўская [[Бярэзіна]] і яе прытокі [[Поня]], [[Гайна]], [[Пліса]], [[Рака Свіслач, прыток Бярэзіны|Свіслач]], [[Пціч]]. Для водазабеспячэння і адпачынку насельніцтва створаны вадасховішчы на Свіслачы ([[Заслаўскае вадасховішча]], [[Вадасховішча Крыніца|Крыніца]], [[Вадасховішча Дразды|Дразды]]), на р. Вяча ([[вадасховішча Вяча]]), на р. Пціч ([[Воўкавіцкае вадасховішча]]). Па тэрыторыі ўзвышша праходзіць канал [[Вілейска-Мінская водная сістэма|Вілейска-Мінскай воднай сістэмы]]. |
||
==Расліннасць== |
==Расліннасць== |
Версія ад 18:04, 22 сакавіка 2012
Мінскае ўзвышша займае найбольш высокую частку Беларускай грады і ўсёй Беларусі. На ўзвышшы размешчана сталіца Беларусі г. Мінск, большыя або меншыя часткі Барысаўскага, Валожынскга, Вілейскага, Дзяржынскага, Крупскага, Лагойскага, Маладзечанскага, Мінскага, Смалявіцкага раёнаў Мінскай вобласці.
Узвышша працягнулася з паўднёвага захаду на паўночны ўсход больш чым на 150 км, з захаду на ўсход, у самым шырокім месцы, амаль на 120 км; плошча 7,3 тыс. км². Узвышша мяжуе на поўдні са Стаўбцоўскай раўнінай, на ўсходзе — з Верхнебярэзінскай нізінай і Цэнтральнабярэзінскай раўнінай, на поўначы — са Свянцянскімі градамі, на захадзе — з Ашмянскім узвышшам і Нарачана-Вілейскай нізінай. Вылучаюцца тры найвышэйшыя пункты Беларусі — Дзяржынская гара (345 м над узроўнем мора), Лысая гара (342 м) і Маяк (335 м). Над суседнімі нізінамі і раўнінамі ўзвышша прыўзнята на 150 м і больш. Рэльеф буйна-ўзгорысты, градава-ўзгорысты і ўзгорысты, перасечаны рачнымі далінамі, лагчынамі, месцамі шматлікімі ярамі. Трапляюцца озавыя грады і камавыя масівы.
Структура
На Мінскім узвышшы вылучаюць асобныя часткі, якія маюць сваю геалагічную гісторыю і сваё аблічча:
- Аляхновіцкае ўзвышша,
- Докшыцкае ўзвышша,
- Івянецкае ўзвышша,
- Лагойскае ўзвышша,
- Плешчаніцкае ўзвышша,
- Радашковіцкае ўзвышша.
Паводле новых даследаванняў, да Мінскага ўзвышша трэба адносіць і Валожынскае ўзвышша, якое па традыцыі разглядаюць як усходняе крыло Ашмянскага ўзвышша.
Пароды
Мінскае ўзвышша складзена з уласна ледавіковых (марэна) і водна-ледачіковых (пяскі і жвір) адкладаў, якія намножыліся за час не менш як трох зледзяненняў. Паўднёвыя і паўднёва-ўсходнія схілы ўзвышша месцамі ўкрыты лёсападобнымі пародамі, што намножыліся ў час апошняга паазерскага зледзянення, калі ледавік падступаў да Мінскага ўзвышша.
На ўзвышшы выяўлены радовішчы пяску, жвіру, керамічнай сыравіны, падземных, у тым ліку мінеральных вод.
Гідаралагічныя асаблівасці
Мінскае ўзвышша з'яўляецца часткай водападзелу паміж басейнамі рэк Балтыйскага і Чорнага мораў. На яго схілах бяруць пачатак рэкі: басейна Нёмана — Вілія і яе левыя прытокі Сэрвач, Дзвінаса, Ілія; Заходняя Бярэзіна з Іслаччу, Сула і Уса. Тут пачынаюцца таксама рэкі басейна Дняпра — дняпроўская Бярэзіна і яе прытокі Поня, Гайна, Пліса, Свіслач, Пціч. Для водазабеспячэння і адпачынку насельніцтва створаны вадасховішчы на Свіслачы (Заслаўскае вадасховішча, Крыніца, Дразды), на р. Вяча (вадасховішча Вяча), на р. Пціч (Воўкавіцкае вадасховішча). Па тэрыторыі ўзвышша праходзіць канал Вілейска-Мінскай воднай сістэмы.
Расліннасць
Найбольшая разаранасць (каля 50%) назіраецца на поўдні ўзвышша. Лясістасць на поўначы складае да 40-50% (хваёвыя бары), на поўдні паніжаецца да 10-20%. Балоты нешматлікія, пераважна асушаныя. Пашыраны яры.
Выдатныя мясціны
Мінскае ўзвышша вылучаецца маляўнічасцю краявідаў. Тут знаходзяцца Купалаўскі мемарыяльны запаведнік «Вязынка», спартыўны комплекс «Раўбічы», курорты, зоны адпачынку.
Гл. таксама
Літаратура
- Геаграфія Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Мн.: БелЭн, 1992. — С. 62-63.