Баранавіцкі раён
Баранавіцкі раён | |||
---|---|---|---|
|
|||
Краіна | Беларусь | ||
Уваходзіць у | Брэсцкая вобласць | ||
Адміністрацыйны цэнтр | Баранавічы | ||
Дата ўтварэння | 8 красавіка 1957 | ||
Кіраўнік | Міхаіл Мікалаевіч Палуян[d][1] | ||
Афіцыйныя мовы |
Родная мова: беларуская 81,61 %, руская 16,59 % Размаўляюць дома: беларуская 64,79 %, руская 32,77 %[2] |
||
Насельніцтва (2009) |
41 902 чал.[2] (10-е месца) | ||
Шчыльнасць | 19,01 чал./км² (12-е месца) | ||
Нацыянальны склад |
беларусы — 86,91 %, палякі — 5,9 %, рускія — 5,21 %, украінцы — 1,12 %, іншыя — 0,86 %[2] |
||
Плошча |
2 202,32[3] (6-е месца) |
||
Вышыня над узроўнем мора |
195 м[4] | ||
Часавы пояс | UTC+2 | ||
Афіцыйны сайт | |||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Бара́навіцкі раё́н — раён у складзе Брэсцкай вобласці. Утвораны 15 студзеня 1940 года як Навамышскі, у 1957 годзе быў перайменаваны ў Баранавіцкі раён. У сучасных межах існуе з 1962. Плошча 2,2 тыс. км². Працягласць з захаду на ўсход — 71 км, з поўначы на поўдзень — 100 км. Адміністрацыйны цэнтр — горад Баранавічы.
Адміністрацыйны падзел
Раён уключае г.п. Гарадзішча, 243 населеныя пункты, 21 сельскі савет: Вялікалуцкі, Вольнаўскі, Гірмантаўскі, Жамчужненскі, Карчоўскі, Каўпеніцкі, Крошынскі, Ляснянскі, Малахавецкі, Мілавідскі, Моўчадскі, Мядзеневіцкі, Навамышскі, Падгорнаўскі, Паланэчкаўскі, Палонкаўскі, Пачапаўскі, Петкавіцкі, Сталовіцкі, Уцёскі, Цешаўлянскі, а таксама Гарадзішчанскі пасялковы савет.
Геаграфія
Большая частка раёна размешчана на Баранавіцкай раўніне, паўночная частка — на схіле Навагрудскага ўзвышша. Паверхня ўзгорыста-раўнінная, пераважаюць вышыні 180—240 м. Самы высокі пункт раёна 267 м знаходзіцца каля в. Зялёная.
Найбольшая рака — Шчара з прытокамі Мышанка, Лахазва, Іса, на поўначы — р. Сэрвач, на паўночным захадзе — Моўчадзь. Створана вадасховішча Гаць. Ёсць азёры Калдычэўскае і Дамашэўскае.
Лясы займаюць 33 % тэрыторыі. Пад балотамі 18,7 тыс. га, амаль усе нізінныя, часткова асушаныя.
На тэрыторыі раёна знаходзяцца частка біялагічнага заказніка Баранавіцкі, Моўчадскае насаджэнне еўрапейскай лістоўніцы. Ахоўваецца помнік прыроды Карчоўскія дубы-блізняты.
Агульная плошча сельска-гаспадарчых угоддзяў 117 тыс. га, з іх асушаных 18,6 тыс. га.
Пашыраны дзярнова-падзолістыя, дзярнова-падзолістыя забалочаныя і тарфяна-балотныя глебы.
Карысныя выкапні: торф, будаўнічыя пяскі, гліны, пясчана-жвіровы матэрыял.
Клімат
Сярэдняя тэмпература студзеня -6,1 °С, ліпеня 18 °С. Ападкаў 630 мм за год. Вегетацыйны перыяд 193 дні.
Насельніцтва
Колькасць насельніцтва:
- 55,4 тыс. чал. (1990)
- 52,8 тыс. чал. (1995)
- 47,8 тыс. чал. (2003)
На працягу 1990-х гг. колькасць насельніцтва скарачалася.
Нацыянальны склад насельніцтва (1999): беларусы — 83,1 %, палякі — 9,0 %, рускія — 6,0 %, іншыя — 1,9 %.
Эканоміка
Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі — мяса-малочная жывёлагадоўля (буйная рагатая жывёла, свінагадоўля, авечкагадоўля), птушкагадоўля, бульбаводства. Вырошчваюць цукровыя буракі, збожжавыя культуры, лён, агародніну.
Прамысловасць раёна прадстаўлена прадпрыемствамі паліўнай (брыкет), дрэваапрацоўчай (піламатэрыялы, зрубы садовых домікаў), харчовай галіны.
Інфраструктура
У сістэме адукацыі раёна 19 дашкольных устаноў, 20 сярэднеагульнаадукацыйных школ, 10 базавых школ, дзіцячая спартыўная школа. Дзейнічаюць тэхналагічны тэхнмкум і тэхнікум лёгкай прамысловасці, медыцынскае, педагагічнае і музычнае вучылішчы, ПТВ.
Працуюць 67 бібліятэк, 5 бальніц.
Зоны адпачынку:
- турбаза «Лясное возера»
- дзіцячы аздараўленчы цэнтр «Дружба»
Транспарт
Па тэрыторыі раёна праходзяць чыгункі Масква — Мінск — Брэст, Вільнюс — Лунінец, Магілёў — Ваўкавыск — Асіповічы, аўтамабільныя дарогі Масква — Брэст, Кобрын — Івацэвічы — Стоўбцы, Баранавічы — Слонім — Гродна, Баранавічы — Палонка — Слонім, з Баранавічаў на Навагрудак, Ляхавічы, Нясвіж.
Памятныя мясціны
Помнікі прыроды
- Карчоўскія дубы-блізняты
- Камень філарэтаў
Помнікі архітэктуры
- Касцёл Сэрца Ісуса (19—20 ст.) і царква Іаана Хрысціцеля (18 ст.) у в. Сталовічы
- Палац кн. Канстанціна Радзівіла (канец 18 ст. — пач. 19 ст.) і Юр'еўскі касцёл (19 ст.) у в. Паланечка
- Праабражэнскі касцёл (пач. 19 ст.) і Праабражэнская царква (сярэдзіна 19 ст.) у в. Новая Мыш
- Крыжаўзвіжанская царква і касцёл (18 ст.) у г.п. Гарадзішча
- Мемарыяльная капліца на месцы Мілавідскай бітвы 1863 каля в. Мілавіды
- Сядзібна-паркавы комплекс Катлубаяў у в. Ястрамбель
-
Свята-Крыжаўзвіжанская царква ў г.п. Гарадзішча
-
Праабражэнскі касцёл у в. Новая Мыш
-
Царква Праабражэння Гасподня ў в. Новая Мыш
-
Юр'еўскі касцёл у в. Паланечка
-
Палац Лашкевічаў (19 ст.) у вёсцы Стайкі
Вядомыя ўраджэнцы і жыхары
- Міхаіл Ігнатавіч Аверын, дзяржаўны дзеяч БССР
- Аляксандр Бабко (Дуброўна), Герой Сацыялістычнай Працы
- Багуслаў Багданавіч Вільчкоўскі, Герой Сацыялістычнай Працы
- Мікалай Лявонцьевіч Вяленка, Герой Сацыялістычнай Працы
- Аляксандр Андрэевіч Данілевіч, педагог, матэматык
- Расціслаў Афанасьевіч Жмойдзяк, беларускі географ, картограф,
- Ніна Сымонаўна Загорская, беларуская паэтэса
- Іван Платонавіч Крэнь, беларускі гісторык
- Андрэй Рымша, вялікалітоўскі паэт
Гл. таксама
Зноскі
- ↑ http://baranovichi.brest-region.gov.by/index.php?option=com_content&view=article&id=55&Itemid=85&lang=ru
- ↑ а б в Вынікі перапісу 2009 года
- ↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
- ↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — 480 с. іл.
- Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя ў 15 тамах. Т. 3, кн. 1. Брэсцкая вобласць / пад навук. рэд. А. І. Лакоткі. — Мн.: БелЭн, 2006. ISBN 985-11-0373-X.