Акмяне
Горад
 Касцёл Св. Крыжа
Акмяне на карце Літвы   | ||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
Акмяне (літ.: Akmenė, традыцыйная беларуская назва — Акмя́ны) — горад у Акмянскім раёне Шаўляйскага павета Літвы, на рацэ Дабікінэ. Насельніцтва 2602 чал. (2010).
Знаходзіцца на поўначы краіны, за 7,5 км ад чыгуначнай станцыі Акмяны (на лініі Шаўляй — Мажэйкей). Згодна з сучаснай афіцыйнай літоўскай класіфікацыяй горад належыць да этнаграфічнага рэгіёна Жамойць.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Першы пісьмовы ўспамін пра Акмяны датуецца 1511 годам, вядомыя як двор жамойцкага старосты Станіслава Кезгайлы[2]. Адносіліся да жамойцкага павета Вялікія Дырвяны.
14 верасня 1531 года вялікі князь Жыгімонт Стары даў дырвянскаму цівуну Ян Станкевічу-Білевічу прывілей на заснаванне ў Акмянах мястэчка з правам праводзіць таргі і трымаць корчмы.
У 1596 годзе каралева Ганна Ягелонка заснавала ў Акмянах драўляны касцёл са школай. Да 1717 года з’яўляліся цэнтрам нягродавага староства.
13 чэрвеня 1792 года атрымалі Магдэбургскае права. У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай апынуліся ў складзе Расійскай імперыі[2].
У найноўшай гісторыі Акмяне атрымала вядомасць пасля таго, як тут выявілі вялікія радовішчы вапняку і гліны. У 1947 годзе ў Акмяне пачалося будаўніцтва найбуйнешага цэментавага комплексу ў прыбалтыйскіх рэспубліках СССР.
У 1950—1962 гадах цэнтр Акмянскага раёна (пазней цэнтр быў перанесены ў Наўёйі Акмяне).
Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]
- 1736 — 16 чал.
- 1859 — 790 чал.[3]
- 1897 — 1501 чал.
- 1923 — 1453 чал.
- 1968 — 2,4 тыс. чал.[4]
- 1990 — 3,6 тыс. чал.[5]
- 2010 — 2602 чал.
Славутасці[правіць | правіць зыходнік]
- Касцёл Св. Крыжа (1912)
Зноскі
- ↑ Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.
- ↑ а б ЭнцВКЛ, 2010
- ↑ Okmiany // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886. S. 425
- ↑ Акмяне // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.
- ↑ Акмяне // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Акмяны // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак. А — Я. — С. 18. — 696 с. — ISBN 978-985-11-0487-7 (т. 3), ISBN 985-11-0315-2.
- Okmiany // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886. S. 425
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Акмяне
