Аблога Кхешані

Аблога Кхешані
Асноўны канфлікт: Вайна ў В’етнаме
Аэрафотаздымак базы ў Кхенашані.
Дата	21 студзеня — 9 ліпеня 1968
Месца	Кхешань, Паўднёвы В’етнам
Вынік	абодва бакі заявілі пра перамогу ЗША: Амерыканскія УС знішчылі базавы комплекс і вывелі войскі з раёна бітвы. ВНА: пасля адступлення арміі ЗША паўночнав’етнамская армія атрымала кантроль над раёнам Кхешань.
Праціўнікі
Паўночны В’етнам В’етконг Патэт Лаа ЗША Паўднёвы В’етнам Лаос
Камандуючыя
Во Нгуен Зіяп Уільям Уэстморленд
Сілы бакоў
34 100 чалавек (толькі байцоў ВНА) 45 000 чалавек (толькі байцоў УС ЗША)
Страты
Па даных Паўночнага В’етнама: каля 3 500 забітых і знікшых без вестак, 5 500 параненых Па даных ЗША: 5 550 — 15 000 забітых Па даных ЗША: 2 800—3 500 забітых, звыш за 9 000 параненых, 7 зніклых без вестак, больш за 250 палонных Па даных Паўночнага В’етнама: каля 11 900 забітых і параненых
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аблога Кхешані — бітва за ваенную базу Кхешань (Кхесань) падчас В’етнамскай вайны.

Перадгісторыя

У 1962 годзе ў гарадской камуне Кхешань быў пабудаваны пост сувязі, затым ўзлётная паласа. Пазней база стала часткай «лініі Макнамары». З дапамогай гэтага ланцуга ўмацаванняў амерыканскія вайскоўцы спрабавалі спыніць забеспячэнне з Паўночнага В’етнама для партызан В’етконга, што дзейнічалі ў Паўднёвым В’етнаме. Праект першапачаткова быў сумніўным, перакрыць абсалютна ўсе шчыліны было практычна немагчыма, і задума ў выніку правалілася. У дадатак, пастаўкі ішлі і праз суседні Лаос па так званай «сцежцы Ха Шы Міна». Тым не менш, базу ўмацавалі, яе заняў батальён, а затым цэлы полк Корпуса марской пяхоты ЗША. Па перыметры нацягнулі калючы дрот, усталявалі кулямёты і мінамёты, небяспечныя напрамкі прыкрылі міннымі палямі.

Нягледзячы на адсутнасць стратэгічнай каштоўнасці ў Кхешані, разведчыкі паўночнав’етнамцаў усталявалі, што базу параўнальна проста абыйсці з усіх бакоў і акружыць, а гэта магло забяспечыць разгром буйной групоўкі ворага. Падобную тактыку в’етнамцы выкарыстоўвалі ў 1954 годзе, калі разграмілі французскія войскі пры Д’енб’енфу. Тады прапагандысцкі эфект паразы быў гэтак вялікі, што Францыя вымушана была проста пакінуць В’етнам і завяршыць Індакітайскую вайну. Паўночнае камандаванне меркавала паўтарыць поспех.

Спробы ўзяць Кхешань пачаліся яшчэ ў 1967 годзе, але тады да штурму базы справа не дайшла, бо бакі засяродзіліся на захопе ключавых вышынь. Задачай в’етнамцаў было ўзяць панавальныя над мясцовасцю пагоркі. Амерыканцы і іх саюзнікі паспяхова адбілі наступленне праціўніка, але Паўночны В’етнам не змірыўся і рыхтаваў новыя атакі.

У студзені 1968 года ў палон да амерыканцаў здаўся афіцэр паўночнав’етнамскай арміі, які паведаміў, што праз некалькі дзён на Кхешань пачнецца наступленне.

Сілы бакоў

Да 1967 года В’етнамская народная армія (ВНА) засяродзіла ў раёне Кхешані пяць дывізій, амаль 50 тысяч чалавек. Для ўзяцця базы быў створаны нават асобны фронт. Аднак у самой бітве прынялі ўдзел толькі 304-я і 308-я дывізія, агульнай складанасцю больш за 17 тысяч чалавек. 320-я і 324-я дывізіі прыкрывалі тыл. Узбраенне в’етнамскай пяхоты было параўнальна лёгкім: аўтаматы, кулямёты, гранатамёты.

Сілы амерыканцаў складалі 6 тысяч байцоў, але падчас баёў іх групоўка вырасла да 45 тысяч. У амерыканскай арміі была поўная перавага ў паветры. ВПС ЗША былі наймагутнымі ў свеце, і для абароны Кхешані былі вылучаны велізарныя сілы, у тым ліку стратэгічныя бамбардзіроўшчыкі B-52.

Ход баёў

Першая атака в’етнамцаў на базу адбылася 21 студзеня 1968 года. Тады некалькі сотняў салдат атакавалі ўмацаванні на адной з вышынь. Амерыканцы здолелі адбіцца, страціўшы ўсяго чатырох забітымі супраць амаль 50 салдат праціўніка. Літаральна адразу ж па Кхешані засяродзіла агонь артылерыя. Нягледзячы на параўнальную малалікасць гармат, удалося падарваць склад боепрыпасаў, спаліць запас гаручага, пашкодзіць узлётна-пасадачную паласу.

У тую ж ноч часці ВНА без асаблівых праблем пратачыліся скрозь амерыканскую абарону і атакавалі вёску на поўдзень ад базы. Вёску абараняла 175 чалавек, у асноўным паўднёвав’етнамцы (амерыканцаў было ўсяго 25). Стрымаць удалося толькі некалькі першых нападаў, ужо раніцай вёска была акружана, і на наступны дзень амерыканцы вывезлі верталётамі сваіх, а саюзнікам прыйшлося прарывацца самастойна.

Адзіная дарога, якая вяла з базы Кхешань на поўдзень, ахоўвалася толькі часткамі саюзных лаоскіх войскаў, але 23 студзеня тыя былі разгромлены. Магістраль была перарэзана, база апынулася ў поўнай аблоге. Марпехі тэрмінова арганізавалі кругавую абарону.

Увесь наступны тыдзень прайшоў у баях. В’етнамцы не сталі рабіць перапынак нават на свята Тэт (30—31 студзеня), на якое традыцыйна бакі аб’яўлялі перамір’е. У гэты ж час Паўночны В’етнам і В’етконг перайшлі ў буйнамаштабнае наступленне па ўсяму поўдню.

У канцы студзеня ў раёне Кхешані пачаліся масіраваныя бамбардзіроўкі з самалётаў B-52.

У гэты час в’етнамцы знайшлі для сябе новае «слабое звяно» ў праціўніка, па якім аддалі перавагу ўдарыць. У кіламетры ад базы знаходзіліся пазіцыі базы спецназа Лангвей з гарнізонам каля 500 чалавек, але спецназаўцаў сярод іх было каля сарака, астатнія былі байцамі атрада самаабароны, якія праходзілі курс навучання. Зрэшты, у канцы студзеня атрад быў некалькі ўзмоцнены рэшткамі разгромленага лаоскага батальёна. Гарнізон быў нядрэнна ўзброены і мог спадзявацца адбіцца ад праціўнікаў. Часці ВНА, якія атакавалі Лангвей, паспелі прыцягнуць з сабой лёгкія савецкія танкі ПТ-76. Штурм пачаўся 6 лютага. Наяўнасць у паўночнав’етнамцаў танкаў стала поўнай нечаканасцю. Пад прыкрыццём баявых машын абарона хутка была прарвана. Артылерыя асноўных сіл ВНА накрыла базу агнём, так што яе артылерысты не змаглі аказаць спецназу падтрымку. З танкамі давялося змагацца звычайнымі гранатамётамі. Сем машын удалося спаліць, але гарнізон быў асуджаны. Амерыканцаў вывезлі па паветры, а лаосцы і байцы самаабароны прарываліся да сваіх пешшу (у палон трапіла больш за 250 чалавек, каля 300 загінула). База Лангвей была ўзята. Пасля з апорных пунктаў у гэтым раёне заставалася адна толькі база Кхешань, праціўнік падышоў да яе амаль ушчыльную. Байцы Лаоса і сіл самаабароны выйшлі да марпехаў — тыя тут жа раззброілі іх і доўга правяралі на прадмет добранадзейнасці.

У наступныя дні в’етнамцы старанна шукалі слабое месца ў абароне, наносячы ўдары з розных напрамкаў. Аднак марпехі трымаліся моцна, і да 10 лютага в’етнамцы аддалі перавагу перайсці ад штурмаў да аблогі: яны падводзілі свае траншэі ўсё бліжэй да базы, а артылерыя ў меру сіл накрывала пазіцыі амерыканцаў агнём. Аднак асаблівага багацця боепрыпасаў у ВНА не было, у дзень на базу падалі лічаныя дзясяткі снарадаў і мін. З-за дзейнасці снайпераў, марпехі амаль нідзе не маглі лічыць сябе ў бяспецы.

1 сакавіка ВНА зноў паспрабавала захапіць Кхешань, але атака была адбіта. У сярэдзіне сакавіка часці В’етнамскай народнай арміі сталі патроху адыходзіць ад базы — камандаванне зразумела, што прабіць абарону наўрад ці выйдзе. Нягледзячы на гэта, блакаду ніхто пакуль не зняў.

Да красавіка, калі цалкам выдыхнулася Тэцкае наступленне, стала ясна, што ў бліжэйшы час Паўночнаму В’етнаму вайну не выйграць, а амерыканскае камандаванне вырашыла паспрабаваць нарэшце дэблакаваць Кхешань. Спачатку быў пабудаваны перадавы аэрадром у 18 кіламетрах на поўдзень ад базы, потым часці Корпуса марской пяхоты пачалі наступаць на поўнач. Дайсці да Кхешані атрымалася да 6 красавіка. Да гэтага часу трымаўся гарнізон у аблозе 77 дзён. Баі ў раёне базы працягваліся яшчэ тры месяцы.

Вынікі

Аднавіўшы забеспячэнне базы па зямлі, амерыканскае камандаванне ўсвядоміла, што гэты апорны пункт не мае значэнне. Быў выдадзены загад аб пакіданні базы. 5 ліпеня Кхешань пакінулі апошнія амерыканскія вайскоўцы, па рэштках базы нанеслі ўдары B-52. В’етнамцы з’явіліся на руінах Кхешані літаральна праз некалькі дзён пасля сыходу праціўніка. Па выніку, ВНА не атрымала сваю «прапагандысцкую перамогу» і страціла тысячы чалавек. Амерыканцы панеслі забітымі ў 1500 чалавек, не лічачы саюзнікаў, а таксама выдаткавалі каласальныя рэсурсы.

Аблога Кхешані стала сімвалам бессэнсоўных ахвяр канфлікту.

Літаратура

• Дэвидсон Ф. Б. Война во Вьетнаме. 1946—1975 = Vietnam at War: The History 1946–1975. — М.: Изографус, Эксмо, 2004. — С. 816. — ISBN 5-94661-047-3.

Спасылкі

• Денис Бурковский. «Идет дождь из бомб». 52 года назад началось самое долгое сражение с участием войск США Архівавана 11 красавіка 2021. // TUT.BY, 21 января 2020
• Brush, Peter.. Battle of Khe Sanh: Recounting the Battle’s Casualties (нявызн.). HISTORYnet.com (27 чэрвеня 2007). Праверана 31 кастрычніка 2012.
• The Siege at Khe Sanh (нявызн.). PBS.org. Архівавана з першакрыніцы 5 лістапада 2012. Праверана 31 кастрычніка 2012.