Антопаль (Драгічынскі раён)

Гарадскі пасёлак Антопаль Дом культуры Краіна Беларусь Вобласць Брэсцкая Раён Драгічынскі Сельсавет Антопальскі Каардынаты 52°12′12″ пн. ш. 24°47′10″ у. д. Вышыня цэнтра 148 м Насельніцтва ▼1 428 чал. (1 студзеня 2024) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375(1644) Паштовы індэкс 225850 Аўтамабільны код 1 СААТА 1220802906 Антопаль на карце Беларусі ±

Антопаль на Вікісховішчы

Анто́паль (трансліт.: Antopaĺ, руск.: Антополь) — гарадскі пасёлак у Драгічынскім раёне Брэсцкай вобласці Беларусі, цэнтр Антопальскага сельсавета. Размешчаны на захадзе раёна, за 28 км на захад ад Драгічына, за 2 км ад чыгуначнай станцыі Антопаль на лініі Брэст — Лунінец, на аўтадарозе Кобрын — Драгічын. Насельніцтва 1 394 чал. (2017).

Назва

На думку беларускага географа Вадзіма Жучкевіча тапонім «Антопаль» утварыўся ад імя Антон у спалучэнні з фармантам -поль (поле).

Гісторыя

Апошняя Вячэра. Сярэдзіна XVIII ст. в. Антопаль

Першыя пісьмовыя згадкі пра Антопаль датуюцца XVI стагоддзем, калі паселішча ўваходзіла ў склад Берасцейскага павета Берасцейскага ваяводства. У 1731 годзе Антопаль атрымаў статус горада і прывілей на 3 рэгулярныя кірмашы. У сярэдзіне XVIII стагоддзя тут існаваў манастыр базыльян, сінагога. У 1773 годзе ў горадзе дзейнічала сярэдняя публічная школа (калегіум) з ухілам на вывучэнне рыторыкі.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Антопаль апынуўся ў складзе Расійскай імперыі. Статус паселішча панізілі да мястэчка, якое ўвайшло ў Кобрынскі павет Слонімскай, з 1797 года Літоўскай, з 1801 года Гродзенскай губерні. На сярэдзіну XIX стагоддзя ў мястэчку дзейнічалі каталіцкая капліца, касцёл (збудаваны ў 1838 годзе) і царква.

У канцы XIX стагоддзя ў Антопалі было 2 праваслаўныя царквы, сінагога, 5 яўрэйскіх малітоўных дамоў, школа, 42 крамы, 9 заезных двароў, 6 маслабоень. Паводле вынікаў перапісу (1897) у мястэчку было 1262 будынкі, працавала народнае вучылішча.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Антопаль апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Кобрынскім павеце Палескага ваяводства. Станам на 1921 год у мястэчку было 306 двароў. У 1931 годзе Антопаль зноў атрымаў статус горада, у гэты час тут дзейнічалі касцёл, праваслаўная царква, пошта, чыгуначная станцыя на лініі Брэст — Мікашэвічы.

• Даўнія графічныя выявы Антопаля
• 
  Сядзіба Бравернаў. Н. Орда, 1877 г.
• 
  Царква
• 
  Вуліца
• 
  Сінагога

У Другую сусветную вайну ў 1939 годзе Антопаль увайшоў у БССР, дзе 15 студзеня 1940 года атрымаў афіцыйны статус пасёлка гарадскога тыпу і стаў цэнтрам раёна. З 25 чэрвеня 1941 года да 15 ліпеня 1944 года Антопаль знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй. У двух гета ў Антопалі (вясна 1942 — 15 лістапада 1942) нацыстамі і іх саўдзельнікамі былі закатаваныя і забітыя да 4000 габрэяў.

З 1959 года ў Драгічынскім раёне.

З 2008 года аграгарадок. У верасні 2013 года Антопальскі пасялковы савет узбуйнены за кошт зямель скасаванага Дзеткавіцкага і часткі зямель таксама скасаванага Галоўчыцкага сельсаветаў і адначасова ператвораны ў сельсавет.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1830 год — 518 муж., з іх шляхты 5, духоўнага саслоўя 5, мяшчан-іўдзеяў 402, мяшчан-хрысціян і сялян 106; 1860 год — 1563 чал.; 1897 год — 3867 чал.
• XX стагоддзе: 1921 год — 2206 чал., у тым ліку 1792 яўрэі; 1931 год — 3 тыс. чал.; 1940 год — 3325 чал.; 1959 год — 2260 чал.; 1969 год — 5,9 тыс. чал.; 1989 год — 2,7 тыс. чал.
• XXI стагоддзе: 1 студзеня 2007 года — 2 тыс. чал.; 2009 год — 1687 (перапіс); 2015 год — 1458 чал.; 2016 год — 1 417 чал.; 2017 год — 1 394 чал.

Інфраструктура

У Антопалі працуюць сярэдняя і музычная школы, школа-інтэрнат.

Медыцынскія паслугі аказвае местачковая бальніца.

Дзейнічаюць дом культуры, 2 бібліятэкі, кінатэатр.

Славутасці

• Васкрасенская царква (1854)
• Гандлёвыя рады (XIX ст.)
• Касцёл Святога Андрэя Баболі (1938)
• Будынак былога банка
• Могілкі яўрэйскія
• Парк пры сядзібе Бравернаў (1840-я)
• Мемарыяльная калона ў гонар прыняцця Канстытуцыі 1791 года

Страчаная спадчына

• Сядзіба Бравернаў (XVIII ст.)

• Славутасці
• 
  Касцёл Св. Андрэя (цяпер пажарная станцыя)
• 
  Царква Уваскрасення Хрыстова
• 
  Даўні банк (цяпер жылы дом)
• 
  Яўрэйскія могілкі

Вядомыя асобы

• Эмануэль Апельбаум (1894—1993) — амерыканскі вучоны. Доктар медыцынскіх навук, прафесар.
• Авігдор Варшэ (1929—2017) — ізраільскі дзяржаўны дзеяч. Кіраўнік савета Кір’ят-Ано (1969—1978, 1983—1989).
• Віктар Трафімавіч Навуменка (1946—2001) — беларускі тэатразнавец.
• Фаіна Ахрэмаўна Стаўская (19.11.1890 — 13.07.1937) — удзельніца рэвалюцыйнага руху, тэрарыстка (анархістка, затым эсэрка), паліткатаржанка, прафсаюзны работнік, дырэктар Дзяржаўнай гістарычнай бібліятэкі ў Маскве (1933—1937), рэпрэсаваная.
• Барыс Фабіянавіч Шаган (руск.: Борис Фабианович Шаган; 1893—1982) — адзін з арганізатараў сістэмы дзіцячай аховы здароўя Кіргізскай ССР.
• Ліпа Яхалом (1913—2006) — ізраільскі архітэктар. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Ізраіля (1998)

Літаратура

• Антопаль // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
• Антопаль // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — С. 124. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2.
• Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Roman Aftanazy. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej (польск.). — drugie przejrzane i uzupełnione. — Wrocław: Ossolineum, 1993. — T. 2. Województwa Brzesko-Litewskie, Nowogródzkie. — 474 s. — ISBN 83-04-03784-X (т. 2), ISBN 83-04-03701-7.
• Antopol // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna (польск.). — Warszawa, 1880. — S. 45.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Антопаль (Драгічынскі раён)
• Антопаль на сайце Radzima.org
• Фатаграфіі 1916 года на сайце «Шукаем Польшчу» Архівавана 27 верасня 2007.