Хоцімск

Гарадскі пасёлак Хоцімск Герб Сцяг Краіна Беларусь Вобласць Магілёўская Раён Хоцімскі Каардынаты 53°24′30″ пн. ш. 32°34′20″ у. д. Першая згадка Хоцімль — 1709 Радзівілаў — 1714 Гарадскі пасёлак з 1938 Насельніцтва ▼6 139 чал. (1 студзеня 2023) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2247 Паштовы індэкс 213677 Аўтамабільны код 6 СААТА 7252551000 Хоцімск на карце Беларусі ±

Хоцімск на Вікісховішчы

Хо́цімск (афіц. транс.: Chocimsk) — гарадскі пасёлак у Магілёўскай вобласці Беларусі, цэнтр Хоцімскага раёна, на рацэ Беседзь. За 207 км ад Магілёва, 37 км ад чыгуначнай станцыі Камунары на лініі Крычаў—Унеча. Аўтадарогі на Касцюковічы, Сураж. Самае ўсходняе гарадское паселішча Беларусі. Насельніцтва 6 300 чал. (2017).

Назва

Назва Хоцімск антрапанімічнага, адыменнага паходжання. Яна пайшла ад стараславянскага аднаасноўнага імя Хоцім, у якім аснова ад слав. *xoteti "хацець" пашыраная фармантам -im-.

Гэты фармант балцка-славянскі з паходжання, бо ўжываўся і ў пруска-літоўскай антрапаніміі. Ён часта выкарыстоўваўся, каб пашырыць аснову з двухасноўнага імені.

Двухасноўныя імёны з асновамі xot- далі таксама такія тапонімы абапал цяперашняй мяжы Беларусі і Расіі, як Хатовіж, Хіславічы (< Хаціславічы), Хацясловічы, Дабрахотаўка, Самахотаўка.

У гэтым трансгранічным рэгіёне больш за два дзясяткі такіх адыменных назваў, у тым ліку назвы гарадоў Рослаў і Мсціслаў. Заснаванне апошніх звязваюць з дзейнасцю смаленскага князя Расціслава (XII ст.), які даў паселішчам імёны, адпаведна,сваё і свайго бацькі.

Узнікненне і называнне астатніх паселішчаў, уключна з "Хоцімскам", таксама імаверна адбылося ў той жа час і было звязанае з пасяленнямі Расціслававых дружыннікаў. Яны мелі ўзнікнуць пасля таго, як у 1130-х гг. Расціслаў забраў у чарнігаўскіх князёў тэрыторыі паміж Дзясной і Сажом.

Назва Хоцімска пайшла ад імя Хоцім, так верагодна звалі аднаго з дружыннікаў смаленскага князя Расціслава ў ХІІ ст.

Гісторыя

Упершыню згадваецца ў 1709 годзе. Спачатку ў Крычаўскім графстве, потым у Клімавіцкім павеце Магілёўскай губерні. З 1919 г. у Гомельскай губерні РСФСР, з 1924 года ў складзе БССР. ў 1866—1914 гг. дзейнічала пенькатрапальная фабрыка. Мела паравы рухавік. У 1881 годзе працавала 10 чалавек, апрацавана 1050 пудоў пянькі. У 1910 годзе працавала 50 чалавек. У 1924—1931 гг. і з 1935 года Хоцімск — цэнтр Хоцімскага раёна Калінінскай, з 1938 г. Магілёўскай вобласці, гарадскі пасёлак. У час Вялікай Айчыннай вайны акупіраваны нямецка-фашыскімі захопнікамі з 15 жніўня 1941 г. да 26 верасня 1943 г. У 1962—1966 гг. у складзе Касцюковіцкага раёна.

Насельніцтва

• 1995 — 8 тыс. чал.
• 2016 — 6 447 чал.
• 2017 — 6 300 чал.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, будаўнічых матэрыялаў, першаснай апрацоўкі льна прамысловасці. Гасцініца.

Культура

Хоцімскі гісторыка-краязнаўчы музей

• Хоцімскі гісторыка-краязнаўчы музей
• Хоцімскі дом рамёстваў

Славутасці

• Свята-Троіцкі сабор (1861—1873) — помнік архітэктуры рэтраспектыўна-рускага стылю,  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Г000538
• Свята-Пакроўская царква (1892) — помнік народнага дойлілства,  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Г000540
• Дом па Камсамольскай вуліцы, 22 (пачатак XX ст.) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 513Г000537
• Дом па вуліцы Дзяржынскага, 13а (пачатак XX ст.)
• Дом па вуліцы Садовай, 20 (1911).

Вядомыя асобы

• Іосіф Ільіч Агроскін (1900—1968) — вучоны ў галіне гідратэхнікі. Заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі РСФСР.
• Сяргей Мікалаевіч Блажко (1870—1956) — рускі і савецкі астраном.
• Ісак Натанавіч Віннікаў (1897—1973) — савецкі ўсходазнавец.
• Аляксей Зарыцкі (1911—1987) — беларускі пісьменнік, перакладчык.
• Таццяна Козік (нар. 1962) — беларуская габеленшчыца, мадэльер адзення, жонка пісьменніка Алеся Аркуша.
• Іван Сямёнавіч Кулікоў (нар. 1949)— беларускі вучоны ў галіне энергетыкі і энергетычнага машынабудавання.
• Тамара Піліпаўна Персікава (нар. 1952) — беларускі аграхімік, глебазнавец. Доктар сельскагаспадарчых навук (2003), прафесар (2004).
• Пётр Рыгоравіч Піўчанка (нар. 1947) — беларускі вучоны-медык у галіне анатоміі чалавека.
• Міхаіл Якаўлевіч Фрадкін (1891—1973) — вучоны ў галіне афтальмалогіі, доктар медыцынскіх навук.
• Раіса Пятроўна Частнова (нар. 1939) — беларуская журналістка, мастацтвазнавец.
• Яўген Сяргеевіч Шэршнеў (1920—2004) — савецкі і расійскі навуковец-амерыканіст.

Гл. таксама

• Пасёлкі гарадскога тыпу Магілёўскай вобласці
• Пасёлкі гарадскога тыпу Беларусі

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
• Хотимск // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9
• Беларусь: Энцыкл. даведнік / Беларуская энцыклапедыя; Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 743. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Хоцімск

• Геаграфічныя звесткі па тэме Хоцімск на OpenStreetMap
• З гістарычнага мінулага Хоцімска Архівавана 16 ліпеня 2018. // Афіцыйны сайт Хоцімскага раённага выканаўчага камітэта
• Надвор’е ў гарадскім пасёлку Хоцімск
• О возникновении Хотимска существует три версии Архівавана 5 ліпеня 2022. (руск.)