Перайсці да зместу

Асіповіцкі раён

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Асіповіцкі раён
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна  Беларусь
Уваходзіць у Магілёўская вобласць
Адміністрацыйны цэнтр Асіповічы
Дата ўтварэння 17 ліпеня 1924,
6 студзеня 1965
Дата скасавання 25 снежня 1962
Кіраўнік Андрэй Віктаравіч Дубінчык[d][1]
Афіцыйныя мовы Родная мова: беларуская 42,06 %, руская 52,5 %[2]
Размаўляюць дома: беларуская 18,59 %, руская 77,27 %[3]
Насельніцтва
  • ▼43 365 чал. (1 студзеня 2024)[5]
Плошча 1 947,21[4]
(2-е месца)
Вышыня
над узроўнем мора
 • Найвышэйшы пункт
 • Самы нізкі пункт

 207 м
 136 м
Асіповіцкі раён на карце
Тэлефонны код +375 2235
Афіцыйны сайт
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Асіпо́віцкі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Магілёўскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр — горад Асіповічы. Раён падзелены на 11 сельскіх саветаў[6].

Геаграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Асіповіцкі раён размешчаны ў цэнтральнай частцы Рэспублікі Беларусь (у суседнім Пухавіцкім раёне знаходзіцца геаграфічны цэнтр краіны), на захадзе Магілёўскай вобласці. На поўначы і захадзе ён мяжуе з Бярэзінскім, Чэрвеньскім, Пухавіцкім і Старадарожскім раёнамі Мінскай вобласці, на паўднёвым захадзе і поўдні з Бабруйскім і Глускім, на ўсходзе — з Клічаўскім раёнамі Магілёўскай вобласці. Асіповіцкі раён займае плошчу 1,95 тыс. км². Раён з’яўляецца часткай Цэнтральнабярэзінскай раўніны з абсалютнай вышынёй 150 м над узроўнем мора. Працякаюць рэкі Свіслач, Ботча, Ваўчанка. Іншыя рэкі: Грава, Капчанка, Красная, Млынка. Балота Ясень.

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Раён утвораны 17 ліпеня 1924 года ў складзе Бабруйскай акругі БССР. Цэнтр — мястэчка Асіповічы. 20 жніўня 1924 года падзелены на 9 сельсаветаў: Асіповіцкі 1-шы, Асіповіцкі 2-гі, Верайцоўскі, Дзераўцоўскі, Зборскі, Карытненскі, Лапіцкі, Лучыцкі, Ясенскі. 1 студзеня 1925 года Асіповіцкі 1-шы і Асіповіцкі 2-гі сельсаветы аб’яднаны ў адзін Асіповіцкі сельсавет. 21 жніўня 1925 года Асіповіцкі сельсавет скасаваны, Лучыцкі сельсавет перайменаваны ў Замошскі. Пасля скасавання акруговага падзелу 26 ліпеня 1930 года раён у прамым падпарадкаванні БССР. 8 ліпеня 1931 года да раёна далучаны Градзянкаўскі (Градзянскі), Касьянскі (Кассёўскі), Ліпеньскі, Пагарэльскі, Свіслацкі, Яноўскі нацыянальны польскі сельсаветы скасаванага Свіслацкага раёна. 15 ліпеня 1935 года Асіповічы набылі статус горада, вёскі Ялізава і Ясень аднесены да катэгорыі рабочых пасёлкаў. 3 верасня 1937 года Яноўскі нацыянальны польскі сельсавет рэарганізаваны ў беларускі сельсавет. З 20 лютага 1938 года раён у складзе Магілёўскай вобласці. 27 верасня 1938 года вёска Градзянка атрымала статус гарадскога пасёлка. З 20 верасня 1944 года раён у складзе Бабруйскай вобласці. 14 мая 1949 года населены пункт Татарка рэарганізаваны ў рабочы пасёлак. З 8 студзеня 1954 года раён у складзе Магілёўскай вобласці. 16 ліпеня 1954 года скасаваны Верайцоўскі, Градзянкаўскі, Дзераўцоўскі, Кассёўскі сельсаветы, Яноўскі сельсавет перайменаваны ў Каменіцкі, рабочы пасёлак Ясень скасаваны, яго тэрыторыя ўключана ў Ясенскі сельсавет, утвораны Восаўскі сельсавет. 25 снежня 1962 года раён скасаваны, яго тэрыторыя далучана да Бабруйскага раёна.

6 студзеня 1965 года Асіповіцкі раён утвораны зноў, уключаў горад Асіповічы, рабочы пасёлак Градзянка, Замошскі, Зборскі, Каменіцкі, Карытненскі, Лапіцкі, Ліпеньскі, Пагарэльскі, Пратасевіцкі, Свіслацкі і Ясенскі сельсаветы Бабруйскага раёна, Дараганаўскі і Дрычынскі сельсаветы Слуцкага раёна Мінскай вобласці. 27 студзеня 1965 года да раёна далучаны рабочыя пасёлкі Татарка і Ялізава. 31 студзеня 1966 года Зборскі сельсавет перайменаваны ў Вяззеўскі. 26 сакавіка 1987 года скасаваны Замошскі сельсавет, утвораны Асіповіцкі сельсавет. 1 снежня 1998 года горад Асіповічы і Асіповіцкі раён аб’яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку. 13 лютага 2002 года скасаваны Асіповіцкі, Каменіцкі і Пагарэльскі сельсавет, Градзянскі пассавет рэарганізаваны ў Градзянскі сельсавет, статус рабочага пасёлка Градзянка паніжаны да вёскі[7]. 20 лістапада 2013 года ўтвораны Татаркаўскі і Ялізаўскі сельсаветы[8]. 28 лістапада 2017 года скасаваны Карытненскі сельсавет[9].

На тэрыторыі раёна ў гады Вялікай Айчыннай вайны дзейнічаў 210-ы партызанскі атрад імя І. В. Сталіна.

Вёскі Асіповіцкага раёна, знішчаныя нацыстамі падчас Вялікай Айчыннай вайны

[правіць | правіць зыходнік]

Насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]

Насельніцтва раёна на 1 студзеня 2024 года складала 43 365 чалавек, у тым ліку горада Асіповічы 29 103 чалавекі.

У раёне размешчаны 155 населеных пунктаў, у тым ліку 2 рабочых пасёлка — (Ялізава і Татарка), і горад Асіповічы[6].

Гаспадарка

[правіць | правіць зыходнік]

У 6 км ад г. Асіповічы, ніжэй Асіповіцкага вадасховішча, размяшчаецца рыбгас «Свіслач», які пастаўляе жывую рыбу па ўсёй Магілёўскай вобласці.

На скідзе вадасховішча працуе малая Асіповіцкая ГЭС, найбуйнейшая ГЭС у краіне, што выпрацоўвае каля 10 млн кВт·г у год.

Праз раён праходзяць чыгункі Мінск-Бабруйск (з адгалінаваннем на Градзянку) і Магілёў-Баранавічы, а таксама аўтатраса Мінск — Гомель.

Згодна з даследваннем супрацоўніка НДІ працы пры Міністэрстве працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь Г. Рыдзеўскага, станам на 2020 г. па структуры знешнеэканамічнай дзейнасці Асіповіцкі раён з'яўляецца індустрыяльна-сервісным рэгіёнам з нізкім эканамічным патэнцыялам і нізкім узроўнем эканамічнага развіцця. Пры размеркаванні рэгіёнаў Рэспублікі Беларусь па функцыянальна-іерархічных тыпах Асіповіцкі раён быў аднесены да раёнаў эканамічнай паўперыферыі[10].

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ https://osipovichi.gov.by/by/ulada/
  2. ↑ Рэзультаты перапісу насельніцтва ў 2019 г. Родная мова (руск.)
  3. ↑ Рэзультаты перапісу насельніцтва ў 2019 г. Размаўляюць дома (руск.)
  4. ↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
  5. ↑ Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2024.
  6. ↑ а б Осиповичский районный исполнительный комитет. Административно-территориальное деление (руск.). Праверана 26 лютага 2025.
  7. ↑ Решение Могилевского областного Совета депутатов от 13 февраля 2002 г. № 17-4 Об изменении статуса рабочего поселка Гродзянка Осиповичского района и упразднении Гродзянского поселкового Совета, об образовании Гродзянского сельсовета, изменении границ Вязьевского и Протасевичского сельсоветов и упразднении Каменичского, Погорельского, Осиповичского сельсоветов Осиповичского района Архівавана 6 чэрвеня 2021.
  8. ↑ Решение Могилевского областного Совета депутатов от 20 ноября 2013 г. № 23-1 Об изменении административно-территориального устройства некоторых административно-территориальных единиц Могилевской области
  9. ↑ Решение Могилевского областного Совета депутатов от 28 ноября 2017 г. № 31-4 О некоторых вопросах административно-территориального устройства Могилевской области
  10. ↑ Ридевский, Г. В. Экономический потенциал регионов Беларуси: величина, структура, специализация, уровень экономического развития (руск.). Региональная экономика и управление: электронный научный журнал (4 кастрычніка 2022).

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
  • Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987.
  • Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981—2010 гг.): справочник. — Минск: БелНИИДАД, 2012. — 172 с.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Асіповіцкі_раён&oldid=4942694"