Слонімскі раён

Слонімскі раён
Герб Сцяг
Краіна	Беларусь
Уваходзіць у	Гродзенская вобласць
Уключае	10 сельсаветаў
Адміністрацыйны цэнтр	Слонім
Дата ўтварэння	15 студзеня 1940
Кіраўнік	Генадзь Баляслававіч Хоміч
Афіцыйныя мовы	Родная мова: беларуская 62,95 %, руская 33,54 % Размаўляюць дома: беларуская 33,54 %, руская 58,04 %
Насельніцтва (2018)	64 117 (3-е месца)
Шчыльнасць	45,75 чал./км² (3-е месца)
Нацыянальны склад	беларусы — 85,94 %, рускія — 8,32 %, палякі — 2,69 %, украінцы — 1,74 %, іншыя — 1,31 %
Плошча	1 470,63 (9-е месца)
Вышыня над узроўнем мора	154 м
Часавы пояс	UTC+03:00
Афіцыйны сайт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Слонімскі раён — раён на поўдні Гродзенскай вобласці. Утвораны 15 студзеня 1940 года ў складзе Баранавіцкай вобласці. 8 лютага 1954 года ўвайшоў у склад Гродзенскай вобласці. Плошча — 1,5 тыс. км². Насельніцтва на студзень 2006 года — 72 тыс. чалавек (горад — 51,4 тыс., 20,6 тыс. — раён). Цэнтр раёна — г. Слонім. У складзе раёна — 148 населеных пунктаў, 10 сельсаветаў.

Прырода

Заходняя частка раёна размяшчаецца ў межах Слонімскага ўзвышша, паўночна-ўсходняя — на ўскраіне Навагрудскага ўзвышша, паўночная — у Нёманскай нізіне, усходняя і паўднёвая часткі — на Баранавіцкай раўніне.

Найвышэйшая кропка Слонімскага раёна (223,4 м) знаходзіцца на тэрыторыі Дзераўноўскага сельсавета сельсавета, на адлегласці 2 км на паўночны ўсход ад вёскі Баяры. Вяршыня назвы не мае. Каардынаты: 53° 13,907' N, 25° 35,768' E.

Карысныя выкапні: торф, мел, пясчана-жвіровы матэрыял, гліна, прызначаная для глыбокай керамікі, будаўнічыя пяскі і сапрапель.

Па тэрыторыі раёна працякае рака Шчара з прытокамі рэк Грыўда, Бяроза, Іса, Зальвянка. Іншыя рэкі: Бярэзніца, Малінаўка.

34,8 % тэрыторыі раёна займаюць лясы. Найбольшыя масівы — хваёвыя, бярозавыя, яловыя і дубовыя. На тэрыторыі раёна знаходзіцца дзяржаўны батанічны заказнік дзікарослых лекавых раслін рэспубліканскага значэння. Таксама ёсць 2 ландшафтныя геамарфалагічныя заказнікі прыроды мясцовага значэння: Загор’еўскі і Боркаўскі канцовамарэнныя масівы. Акрамя таго, ёсць 13 помнікаў прыроды.

Гаспадарка

Пад сельскагаспадарчыя ўгоддзі занята 51,3 % тэрыторыі. Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі — мяса-малочная, ільнаводства, птушкагадоўля, вырошчванне збожжавых і кармавых культур, бульбы. У раёне 4 раённыя унітарныя сельскагаспадарчыя прадпрыемствы, 10 сельскагаспадарчых вытворчых кааператываў, фермерская гаспадарка, птушкафабрыка.

Сучасны Слонім — горад з даволі развітой прамысловасцю. Тут працуе 21 прамысловае прадпрыемства. Асноўныя буйныя прадпрыемствы:

• ААТ «Слонімскі мясакамбінат»,
• ААТ "Слонімскі кардонна-папяровы завод «Альбярцін»,
• ААТ «Слонімская камвольна-прадзільная фабрыка»,
• ААТ «Слонімскі льнозавод»,
• УДП «Слонімскі вінаробны завод»,
• філіял «Слонімскі хлебазавод»,
• ААТ «Слонімскі завод сухога абястлушчанага малака» і інш.

Вядучыя прадпрыемствы-экспарцёры — ААТ «Слонімскі завод сухога абястлушчанага малака» і ААТ «Слоніммэбля». Экспартна-імпартныя аперацыі ажыццяўляюцца з 29 краінамі свету. Асноўнымі гандлёвымі партнёрамі з'яўляюцца: Расія, Украіна, Кыргызстан, ЗША, Польшча, Германія, Чэхія і інш.

Гандлёвае абслугоўванне ў раёне ажыццяўляецца 329 аб'ектамі рознічнага гандлю і грамадскага харчавання розных форм уласнасці. Дзейнічаюць два рынкі і міні-рынак. Прадпрымальніцкай дзейнасцю ў сферы гандлю занята больш як 500 індывідуальных прадпрымальнікаў.

У Слонімскім раёне будаўніцтва ажыццяўляюць 5 будаўнічых арганізацый:

• ДП «Слонімская МПМК-163»,
• ДП «Слонімская МПМК-164»,
• ААТ «Будаўнічае ўпраўленне 187»,
• ТАА «Дойлід»,
• СРП «Слонімская СПМК-64».

Да паслуг сланімчан: 2 стадыёны, 2 басейны, 30 спартыўных залаў, 6 спартыўных дзіцяча-юнацкіх школ (2 маюць статус школ Алімпійскага рэзерву), дзе культывуецца 10 відаў спорту (бокс, мастацкая гімнастыка, гандбол, футбол, веславанне на байдарках і каноэ, лёгкая атлетыка, каратэ, більярд, картынг, шашкі).

У сістэме адукацыі ў раёне 26 дашкольных устаноў (12 — агульнага развіцця, 12 — з тэматычнай накіраванасцю, 1 спецыяльная ўстанова для дзяцей з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця, цэнтр развіцця дзіцяці), 31 установа агульнай сярэдняй адукацыі, 8 пазашкольных устаноў, 3 спецыяльныя ўстановы, 2 навучальна-вытворчыя камбінаты.

На сённяшні дзень насельніцтва раёна абслугоўвае 78 устаноў культуры.

Памятныя мясціны

Асноўны артыкул: Спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Слонімскага раёна

У раёне знаходзіцца помнік архітэктуры і адначасова дзеючы Жыровіцкі Свята-Успенскі мужчынскі манастыр, у комплекс якога ўваходзяць: Свята-Успенскі сабор (1650), званіца манастыра (1828), Крыжаўзвіжанская царква (1769), Богаяўленская царква (1796), Свята-Георгіеўская царква, будынкі семінарыі (XVII-XVIII стст.), а таксама жылыя і гаспадарчыя карпусы. На тэрыторыі манастыра дзейнічае Мінская духоўная семінарыя.

У раёне ёсць і іншыя помнікі архітэктуры:

• Свята-Мікалаеўская царква (XIX ст.) у в. Азярніца;
• Міхайлаўская царква (XIX ст.) у в. Вострава;
• Царква ў гонар Казанскага абраза Маці Божай (XIX ст.) у в. Вялікія Шылавічы
• Свята-Троіцкая царква (1914 г.) у в. Дзераўная;
• царква Раства Багародзіцы (19 ст.) у в. Міжэвічы;
• Касцёл Святой Барбары (1819 г.) у вёсцы Сялявічы.

Геалагічны помнік рэспубліканскага значэння - Смаўжоўскі вялікі камень.

Вядомыя асобы

На Слонімскай зямлі выраслі:

• удзельнік вызваленчага руху XIX ст. Міхал Казіміравіч Валовіч,
• вучоны і акадэмік Андрэй Якаўлевіч Пракапчук,
• пісьменнікі і паэты В. Таўлай, М. Арочка, А. Іверс, Алесь Сучок, С. Дарожны, А. Лойка, І. Чыгрын, К. Лейка, А. М. Якімовіч
• скульптар І. Міско,
• мастак Мікола Бушчык,
• літаратурны крытык і фалькларыст І. Саламевіч,
• гісторык і археолаг Васіль Рыгоравіч Супрун
• Леанід Сямёнавіч Мальцаў
• Віталь Уладзіміравіч Скалабан
• Павел Сцяпанавіч Крынчык
• Вольга Дубоўская
• Яўген Міхайлавіч Багданчук
• Сяргей Яфімавіч Багданчук
• Сяргей Чыгрын
• Мікалай Васілевіч Радзько
• Мікалай Антонавіч Лукашэвіч

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).