Стоўбцы

Горад Стоўбцы Герб Сцяг Краіна Беларусь Вобласць Мінская Раён Стаўбцоўскі Каардынаты 53°29′ пн. ш. 26°44′ у. д. Заснаваны 1593 Ранейшыя назвы Свержна Вышыня цэнтра 164 м Водныя аб’екты Нёман Насельніцтва 15,4 тыс. чалавек (2010) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1717 Паштовы індэкс 222666 Аўтамабільны код 5 СААТА 6254501000 Афіцыйны сайт stolbtsy.minsk-region.by Стоўбцы на карце Беларусі ±

Стоўбцы на Вікісховішчы

Стоўбцы — горад у Мінскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Стаўбцоўскага раёна, на правым беразе р. Нёман. У 78 км да паўднёвага захаду ад Мінска; чыгуначная станцыя на лініі Мінск—Брэст; каля аўтамагістралі Мінск-Брэст, вузел аўтадарог на Мір, Івянец, Нясвіж, Рубяжэвічы. Насельніцтва 15,5 тыс. чалавек (2006).

Гісторыя

Мястэчка заснавала ў 1593 г. Гальшка Кміцянка, удава крычаўскага старасты Мікалая Слушкі. Сучасную назву атрымала ў першай трэці 17 ст. На той час мястэчка ў Менскім павеце ВКЛ, належала Аляксандру Слушку, які ў 1623 годзе заснаваў тут манастыр дамініканцаў з касцёлам. Падчас вайны Расіі з Рэччу Паспалітай (1654—1667) і Паўночнай вайны (1700—1721) моцна разбурана. З пачатку 18 ст. уладанне С. Дэнгофа, з 1728 — Чартарыйскіх, цэнтр графства. У 1729 года мястэчка атрымала магдэбургскае права. З 1793 года ў складзе Расійскай імперыі, з 1796 — цэнтр воласці Мінскага павета. У 1871 годзе за 2 км ад Стаўбцоў на чыгунцы Масква—Брэст пабудавана аднайменная чыгуначная станцыя. У 1921—1939 гадах у складзе Польшчы, горад, цэнтр гміны і павета ў Навагрудскім ваяводстве. З 1939 года ў БССР, з 1940 цэнтр раёна.

У час нямецкай акупацыі 1943—1944 гадоў у Стоўбцах працавала падпольная польская школа. Падпольную вучобу вёў былы суддзя Родэ, які чытаў лекцыі паводле перадваеннай праграмы польскіх гімназійных школ. Родэ загінуў на вачах вучняў каля 6 ліпеня 1944 года, падчас шматдзённага штурму горада Чырвонай Арміяй.

Эканоміка

Прадпрыемствы харчовай, машынабудаўнічай, дрэваапрацоўчай прамысловасці. Гасцініца «Стоўбцы». Уздоўж берагоў Нёмана — зона адпачынку рэспубліканскага значэння «Стоўбцы».

Культура

Раённая філармонія. Мастацкая галерэя. У Акінчыцах мемарыяльная сядзіба Я. Коласа (частка філіяла Літаратурна-мемарыяльнага музея Я. Коласа).

Выдатныя мясціны

• Стаўбцоўская Свята-Ганнінская царква

Вядомыя асобы

• Фабіян Акінчыц, беларускі грамадска-палітычны дзеяч, публіцыст, рэдактар
• Юрый Сабалеўскі, беларускі палітычны і нацыянальны дзеяч
• Івонка Сурвіла, старшыня Рады БНР, мастачка.
• Залман Шазар, 3-і прэзідэнт Ізраіля

Літаратура

• Верхняе Панямонне: альманах лакальнай гісторыі. Вып. 1.. — Мінск: І.П. Логвінаў, 2012. — 154 с. — ISBN 978-985-6991-72-4.;
• Столбцы // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9;
• Агнешка Грэндзік-Радзяк. Oświata i szkolnictwo polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej i współczesnej Białorusi 1939–2001. — Торунь: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2007. — 441 с. — ISBN 978-83-60738-09-2. (польск.)

Спасылкі

• Горад Стоўбцы на Radzima.org
• Jurkau kutoczak — Юркаў куточак — Yury's Corner. Стоўбцы — горад на раце Нёман
• Верхняе Панямонне: альманах лакальнай гісторыі