Горкі: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Вядомыя землякі: абнаўленне звестак
др стылявыя змены, арфаграфія
Радок 66: Радок 66:
|add3 =
|add3 =
}}
}}
'''Го́ркі''' ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Horki'') — горад раённага падпарадкавання ў [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Горацкі раён|Горацкага раёна]], на [[рака Проня|р. Проня]]. У 86 км ад [[Магілёў|Магілёва]], 3 км ад чыгуначнай станцыі Пагодзіна на лініі [[Орша]]—[[Крычаў]]. Вузел аўтамабільных дарог на Оршу, Магілёў, [[Чавусы]], [[Мсціслаў]], [[Смаленск]]. Насельніцтва 34,3 тыс. чал. (2006).
'''Го́ркі''' ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Horki'') — горад раённага падпарадкавання ў [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Горацкі раён|Горацкага раёна]], на [[рака Проня|рацэ Проні]]. У 86 км ад [[Магілёў|Магілёва]], 3 км ад чыгуначнай станцыі Пагодзіна на лініі [[Орша]]—[[Крычаў]]. Вузел аўтамабільных дарог на Оршу, Магілёў, [[Чавусы]], [[Мсціслаў]], [[Смаленск]]. Насельніцтва 34,3 тыс. чал. (2006).


{{змест злева}}
{{змест злева}}
Радок 77: Радок 77:
* [[1584]]: належалі [[род Сапегаў|Сапегам]]
* [[1584]]: належалі [[род Сапегаў|Сапегам]]
* [[1619]]: атрымалі ад Ільва Сапегі «[[Статут аб вольнасцях]]», «[[малое магдэбургскае права]]».
* [[1619]]: атрымалі ад Ільва Сапегі «[[Статут аб вольнасцях]]», «[[малое магдэбургскае права]]».
* 1643 :узнікла яўрэйская абшчына.
* 1643: узнікла яўрэйская абшчына.
* [[1654]]—[[1667]]: падчас «[[Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай, 1654-1667|Невядомай вайны]]» мясцовыя жыхары, як і многія тысячы жыхароў іншых беларускіх земляў, прымусова пераганяліся на ўсход, перадаваліся ў прыгон маскоўскім служылым людзям, прадаваліся ў рабства.
* [[1654]]—[[1667]]: падчас «[[Вайна Расіі з Рэччу Паспалітай, 1654-1667|Невядомай вайны]]» мясцовыя жыхары, як і многія тысячы жыхароў іншых беларускіх зямель, прымусова пераганяліся на ўсход, перадаваліся ў прыгон маскоўскім служылым людзям, прадаваліся ў рабства.
* [[Сакавік]] [[1659]]: горацкія жыхары, які ўзняліся на ўзброеную барацьбу з усходнімі захопнікамі, доўга трымалі ў аблозе ў Вялікіх Гарах атрад маскоўскіх салдат.
* [[Сакавік]] [[1659]]: горацкія жыхары, які ўзняліся на ўзброеную барацьбу з усходнімі захопнікамі, доўга трымалі ў аблозе ў Вялікіх Гарах атрад маскоўскіх салдат.
* [[1676]]: у Горках існавалі праваслаўнае [[брацтва]] і школа.
* [[1676]]: у Горках існавалі праваслаўнае [[брацтва]] і школа.
Радок 86: Радок 86:
* [[1772]]: у выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] апынуліся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], [[мястэчка]] [[Аршанскі павет|Аршанскага павета]].
* [[1772]]: у выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] апынуліся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], [[мястэчка]] [[Аршанскі павет|Аршанскага павета]].
* [[1799]]: у Горках і навакольных вёсках быў расійскі паэт Г. Дзяржавін і напісаў тут вершы «Горкі», «Млынар», «Вішы» і інш.
* [[1799]]: у Горках і навакольных вёсках быў расійскі паэт Г. Дзяржавін і напісаў тут вершы «Горкі», «Млынар», «Вішы» і інш.
* Напрыканцы [[18 стагоддзе|ХVIII стагоддзя]]: сталі ўласнасцю графа Л. Салагуба.
* У канцы [[18 стагоддзе|ХVIII стагоддзя]]: сталі ўласнасцю графа Л. Салагуба.
* [[1809]]: у Горы-Горацкім маёнтку пачала дзейнічаць мануфактура з фарбавальняй.
* [[1809]]: у Горы-Горацкім маёнтку пачала дзейнічаць мануфактура з фарбавальняй.
* [[1828]]: за невыкананне абавязкаў па забеспячэнні арміі Кутузава ў 1812 г. харчаваннем, расійскі ўрад вырашыў сканфіскаваць Горы-Горацкі маёнтак у Л.Салагуба.
* [[1828]]: за невыкананне абавязкаў па забеспячэнні арміі Кутузава ў 1812 г. харчаваннем, расійскі ўрад вырашыў канфіскаваць Горы-Горацкі маёнтак у Л.Салагуба.
* [[15 жніўня]] [[1840]]: адбылося ўрачыстае адкрыццё Горыгорацкай земляробчай школы (з [[1848]] — [[Горыгорацкі земляробчы інстытут]]).
* [[15 жніўня]] [[1840]]: адбылося ўрачыстае адкрыццё Горыгорацкай земляробчай школы (з [[1848]] — [[Горыгорацкі земляробчы інстытут]]).
* [[19 стагоддзе|Канец XIX ст.]]: дзякуючы працы [[Эдуарда Рэга]], прафесара батанікі, па праекце італьянскага архітэктара [[А.Кампіёні]] на тэрыторыі Горацкага інстытута быў закладзены дэндрарый.
* [[19 стагоддзе|Канец XIX ст.]]: дзякуючы працы [[Эдуарда Рэга]], прафесара батанікі, па праекце італьянскага архітэктара [[А.Кампіёні]] на тэрыторыі Горацкага інстытута быў закладзены дэндрарый.
* [[1852]]: выйшаў першы том «Запісак Горыгорацкага земляробчага інстытута». У перыёдыку размяшчаліся матэрыялы па працы вучэбнай фермы, адлюстроўваліся дасягненні сельскагаспадарчай навукі таго часу.
* [[1852]]: выйшаў першы том «Запісак Горыгорацкага земляробчага інстытута». У перыёдыку размяшчаліся матэрыялы па працы вучэбнай фермы, адлюстроўваліся дасягненні сельскагаспадарчай навукі таго часу.
* [[1857]]: у горадзе ўтвораны легальны прафесарска-студэнцкі клуб. Яго ўдзельнікі абмяркоўвалі надзённыя пытанні і будучую сялянскую рэформу па адмене прыгоннага права.
* [[1857]]: у горадзе ўтвораны легальны прафесарска-студэнцкі клуб. Яго ўдзельнікі абмяркоўвалі надзённыя пытанні і будучую сялянскую рэформу па адмене прыгоннага права.
* [[26 снежня]] [[1861]]: [[горад]], цэнтр павету.
* [[26 снежня]] [[1861]]: [[горад]], цэнтр павета.
* [[1862]]: у горадзе сфарміравалася падпольная студэнцкая арганізацыя, якая рыхтавалася да ўдзелу ў паўстанні [[Кастусь Каліноўскі|К. Каліноўскага]]. У яе склад уваходзілі [[Станіслаў Іванавіч Віскоўскі|С. Віскоўскі]], [[Войцех Дамарацкі|В. Дамарацкі]], В. Антановіч, Р. Чарвінскі, З. Міткевіч, С. Дымкевіч і іншыя. Яны разам з іншымі студэнтамі адкрылі для сялянскіх дзяцей народную школу, выкладанне ў якой вялося на беларускай мове.
* [[1862]]: у горадзе сфарміравалася падпольная студэнцкая арганізацыя, якая рыхтавалася да ўдзелу ў паўстанні [[Кастусь Каліноўскі|К. Каліноўскага]]. У яе склад уваходзілі [[Станіслаў Іванавіч Віскоўскі|С. Віскоўскі]], [[Войцех Дамарацкі|В. Дамарацкі]], В. Антановіч, Р. Чарвінскі, З. Міткевіч, С. Дымкевіч і іншыя. Яны разам з іншымі студэнтамі адкрылі для сялянскіх дзяцей народную школу, выкладанне ў якой вялося на беларускай мове.
* [[21 красавіка]] [[1862]]: паўсотні студэнтаў зладзілі ў фальварку Шыманоўка палітычную акцыю, падчас якой спявалі патрыятычныя і рэвалюцыйныя песні.
* [[21 красавіка]] [[1862]]: паўсотні студэнтаў зладзілі ў фальварку Шыманоўка палітычную акцыю, падчас якой спявалі патрыятычныя і рэвалюцыйныя песні.
Радок 101: Радок 101:
* [[1873]]: каля вёскі Пнёўшчына на правым беразе ракі [[Рака Лядня|Лядня]] на складзеным з камянёў кургане быў знойдзены гранітны валун пірамідальнай формы з рунічнымі ці фінікійскімі надпісамі: «Помнік Ваала. Тут мы яго выдзеўбалі (высеклі)».
* [[1873]]: каля вёскі Пнёўшчына на правым беразе ракі [[Рака Лядня|Лядня]] на складзеным з камянёў кургане быў знойдзены гранітны валун пірамідальнай формы з рунічнымі ці фінікійскімі надпісамі: «Помнік Ваала. Тут мы яго выдзеўбалі (высеклі)».
* [[Канец XIX ст.]]: у горадзе з'явіліся паштовая станцыя, аптэка, пачаў працаваць чыгуналіцейны завод, метэастанцыя.
* [[Канец XIX ст.]]: у горадзе з'явіліся паштовая станцыя, аптэка, пачаў працаваць чыгуналіцейны завод, метэастанцыя.
* [[1881]]: на земскія сродкі ў горадзе пракладзеныя два масты праз [[Парасіцу]] і [[Проню]].
* [[1881]]: на земскія сродкі ў горадзе пракладзеныя два масты цераз [[Парасіцу]] і [[Проню]].
* [[1902]]: арганізаваная першая сацыял-дэмакратычная група.
* [[1902]]: арганізаваная першая сацыял-дэмакратычная група.
* [[1904]]: у горадзе працавала 10 гасцёўняў і нумароў, 7 заезных дамоў, 5 шынкоў, харчэўняў і чайных. Вуліцы асвятляла 45 ліхтароў. Тут працавала прыватная бібліятэка, таварыства дапамогі бедным, прыватная друкарня, чатыры царквы, пры адной з якіх дзейнічала школа граматы. Падобная школа абслугоўвала і яўрэйскае насельніцтва горада.
* [[1904]]: у горадзе працавала 10 гасцёвень і нумароў, 7 заезных дамоў, 5 шынкоў, харчэвень і чайных. Вуліцы асвятляла 45 ліхтароў. Тут працавала прыватная бібліятэка, таварыства дапамогі бедным, прыватная друкарня, чатыры царквы, пры адной з якіх дзейнічала школа граматы. Падобная школа абслугоўвала і яўрэйскае насельніцтва горада.
* [[16 студзеня]] [[1905]]: падчас мірнай дэманстрацыі супраць расійскага царызму забіты горацкія навучэнцы Ф.Ярафееў і П.Бруцэр.
* [[16 студзеня]] [[1905]]: падчас мірнай дэманстрацыі супраць расійскага царызму забіты горацкія навучэнцы Ф.Ярафееў і П.Бруцэр.
* [[1917]]: узнікла Секцыя вучняў горацкіх сельскагаспадарчых школаў, якая займалася вывучэннем беларускай мовы, пашырэннем цікавасці мясцовага насельніцтва да нацыянальнай культуры, ладзіла выступы моладзевага тэатра.
* [[1917]]: узнікла Секцыя вучняў горацкіх сельскагаспадарчых школ, якая займалася вывучэннем беларускай мовы, пашырэннем цікавасці мясцовага насельніцтва да нацыянальнай культуры, ладзіла выступленні маладзёжнага тэатра.
* [[1919]]: у складзе [[Гомельская губерня|Гомельскай]], з [[1922]] у [[Смаленская губерня|Смаленскай губерні]] [[РСФСР]].
* [[1919]]: у складзе [[Гомельская губерня|Гомельскай]], з [[1922]] у [[Смаленская губерня|Смаленскай губерні]] [[РСФСР]].
* [[7 красавіка]] [[1919]]: горацкія сярэднія сельгасустановы рэарганізаваныя ў [[Горацкі сельскагаспадарчы інстытут]].
* [[7 красавіка]] [[1919]]: горацкія сярэднія сельгасустановы рэарганізаваныя ў [[Горацкі сельскагаспадарчы інстытут]].
* [[10 кастрычніка]] [[1919]]: пачала працаваць моладзевая арганізацыя [[Беларуская секцыя студэнтаў Горацкага сельскагаспадарчага інстытута|Беларуская секцыя студэнтаў]]. Яна мела на мэце пашыраць свядомасць паміж беларусамі, знаёміць з літаратурай, тэатральнымі творамі, гісторыяй, культурным і эканамічным становішчам Беларусі і дапамагаць беларускаму нацыянальнаму руху.
* [[10 кастрычніка]] [[1919]]: пачала працаваць маладзёжная арганізацыя [[Беларуская секцыя студэнтаў Горацкага сельскагаспадарчага інстытута|Беларуская секцыя студэнтаў]]. Яна мела на мэце пашыраць свядомасць паміж беларусамі, знаёміць з літаратурай, тэатральнымі творамі, гісторыяй, культурным і эканамічным становішчам Беларусі і дапамагаць беларускаму нацыянальнаму руху.
* [[1921]]: пабудаваны будынак чыгуначнай станцыі «Беларускія Горкі» (з 1930 г. — «Пагодзіна»).
* [[1921]]: пабудаваны будынак чыгуначнай станцыі «Беларускія Горкі» (з 1930 г. — «Пагодзіна»).
* [[1924]]: вярнуліся ў склад [[БССР]], цэнтр раёну.
* [[1924]]: вярнуліся ў склад [[БССР]], цэнтр раёна.
* [[28 лістапада]] [[1925]]: горад наведалі народныя пісьменнікі [[Янка Купала]] і [[Якуб Колас]].
* [[28 лістапада]] [[1925]]: горад наведалі народныя пісьменнікі [[Янка Купала]] і [[Якуб Колас]].
* з ліпеня [[1925]] па снежань [[1929]] у Горках дацэнтам [[БДСГА]] працаваў [[Ян Серада]], першы старшыня [[Рады БНР]].
* з ліпеня [[1925]] па снежань [[1929]] у Горках дацэнтам [[БДСГА]] працаваў [[Ян Серада]], першы старшыня [[Рады БНР]].
Радок 149: Радок 149:
Дзейнічаюць 2 бібліятэкі, Горацкі раённы цэнтр культуры і Палац культуры [[БДСГА]]. На тэрыторыі горада для яго жыхароў створаная добраўпарадкаваная зона адпачынку — парк з сажалкамі.
Дзейнічаюць 2 бібліятэкі, Горацкі раённы цэнтр культуры і Палац культуры [[БДСГА]]. На тэрыторыі горада для яго жыхароў створаная добраўпарадкаваная зона адпачынку — парк з сажалкамі.


Маецца добры досвед працы школы мастацкіх рамёстваў. З'яўляецца месцам правядзення семінараў, навучання супрацоўнікаў [[Беларускія школы мастацкіх рамёстваў|школаў рамёстваў]], якія працуюць у іншых раёнах.
Маецца добры вопыт працы школы мастацкіх рамёстваў. З'яўляецца месцам правядзення семінараў, навучання супрацоўнікаў [[Беларускія школы мастацкіх рамёстваў|школаў рамёстваў]], якія працуюць у іншых раёнах.


=== Вядомыя землякі ===
=== Вядомыя землякі ===
Радок 183: Радок 183:


=== Медыі ===
=== Медыі ===
Сродкі масавай інфармацыі прадстаўленыя раённай газетай «[[Горацкі веснік]]» (тыраж 3 620 асобнікаў, перыядычнасць выпуску — 2 разы на тыдзень), газетай [[БДСГА]] «[[Савецкі студэнт]]» (тыраж 1 000 асобнікаў, перыядычнасць — 2 разы на месяц), раённым радыёвяшчаннем «[[Голас Горацкага краю]]» (выхад у эфір 9 разоў на тыдзень, агульны аб'ём вяшчання — 2 гадзіны 50 хвілін). У сетку кабельнага тэлебачання ўключаныя больш за 1,5 тыс. абанентаў. Разам з гэтым у Горках выдаецца прыватная агульнапалітычная газета «[[УзГорак]]» (тыраж 1 000 асобнікаў, перыядычнасць — 1 раз на тыдзень), штодзённа ў Інтэрнеце абнаўляецца сайт пра мясцовыя падзеі http://horki.info. Таксама свае сайты маюць [http://grk-gymnaz.org Горацкая гімназія № 1] і [http://www.gorki.mogilev-region.by/ Горацкі раённы выканаўчы камітэт.]
Сродкі масавай інфармацыі прадстаўленыя раённай газетай «[[Горацкі веснік]]» (тыраж 3 620 асобнікаў, перыядычнасць выпуску — 2 разы на тыдзень), газетай [[БДСГА]] «[[Савецкі студэнт]]» (тыраж 1 000 асобнікаў, перыядычнасць — 2 разы на месяц), раённым радыёвяшчаннем «[[Голас Горацкага краю]]» (выхад у эфір 9 разоў на тыдзень, агульны аб'ём вяшчання — 2 гадзіны 50 хвілін). У сетку кабельнага тэлебачання ўключана больш за 1,5 тыс. абанентаў. Разам з гэтым у Горках выдаецца прыватная агульнапалітычная газета «[[УзГорак]]» (тыраж 1 000 асобнікаў, перыядычнасць — 1 раз на тыдзень), штодзённа ў Інтэрнеце абнаўляецца сайт пра мясцовыя падзеі http://horki.info. Таксама свае сайты маюць [http://grk-gymnaz.org Горацкая гімназія № 1] і [http://www.gorki.mogilev-region.by/ Горацкі раённы выканаўчы камітэт.]


=== Грамадскія аб'яднанні ===
=== Грамадскія аб'яднанні ===
Радок 195: Радок 195:


=== Цэрквы ===
=== Цэрквы ===
* Спаса-ўзнясенская царква
* Спаса-Узнясенская царква
* Царква евангельскіх хрысціян «Міласэрнасць»
* Царква евангельскіх хрысціян «Міласэрнасць»
* Царква хрысціян веры евангельскай «Благодать»
* Царква хрысціян веры евангельскай «Благодать»
Радок 222: Радок 222:
* Музей [[Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі]].
* Музей [[Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі]].
* Мастацкая галерэя.
* Мастацкая галерэя.
* Музей-кабінет Максіма Гарэцкага (корпус №4 Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі).
* Музей-кабінет Максіма Гарэцкага (корпус № 4 Беларускай дзяржаўнай сельскагаспадарчай акадэміі).


=== Забавы ===
=== Забавы ===
Радок 234: Радок 234:
* Кавярня «Ташир».
* Кавярня «Ташир».
* Кавярня «Версаль».
* Кавярня «Версаль».
* Піцэрыя "Гурман"
* Піцэрыя «Гурман»


=== Славутасці ===
=== Славутасці ===
Радок 249: Радок 249:


== Літаратура ==
== Літаратура ==
==Кнігі i брашуры==
*Горкі // Анатоль Цітоў. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.)/Анатоль Цітоў — Мн.: Полымя, 1998.— 287 с. ISBN 985-07-0131-5.
*Горкі // Нашы гарады: грамадска-палітычнае даведачнае выданне / У. А. Малішэўскі, П. М. Пабока. — Мн.: Народная асвета, 1991. — 303 с.: фота. — ISBN 5-341-00240-7.
*Horki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.Tom III: Haag — Kępy. — Warszawa, 1882. S. 125
*Горки // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн., 2007.— 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9.
*Лившиц В. М. Горки. Историко-экономический очерк. Минск: «Беларусь», 1984. — 80 с., ил.
*Лившиц В. М. Горки. Историко-экономический очерк. Минск: «Полымя», 1989, 95 с., ил. ISBN 5-345-00084-0
*Лившиц В. М. Белорусская сельскохозяйственная академия. Памятники и памятные горада. Соавт.: Добролюбов Н. Н. Минск: «Ураджай»,1990. — 93 с. ISBN 5-7860-0551-8
*Лившиц В. М. Горки. Фотоальбом. Автор текста. Минск: «Беларусь», 1991, с.110, цв. ил. ISBN 5-538-00738-Х
*Ліўшыц У. М. Горацкі гістарычна-этнаграфічны музей. Даведнік. Мінск: «Полымя», 1991. — 95 с., іл. ISBN 5-345-00376-9
*Ліўшыц У. М. Летапіс горада Горкі. Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1995, 103 с. *ISBN 985-6120-04-7
*Ліўшыц У. М. "Ішло ў бясмерце Горацкае гетта… " Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1995. — 24 с. ISBN 985-6120-06-3
*Ліўшыц У. М. Летапіс Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (1836—1995 гг.). аўт.-склад. Горки: ред.-изд. отдел БСХА, 1995. — 208 с. ISBN 985-6120-11-Х
*Ліўшыц У. М. Раскопкі вакол горацкага «Парнаса. Літаратуразнаўчыя нарысы». Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 2001. — 194 с., ил. 20. ISBN 985-6120-44-6
*Ліўшыц У. М. Горкі: Старонкі гісторыі. Мінск: «Красико — принт», 2007. — 312 с., ил.16 л. ISBN 985-405-384-9
*Лившиц, В. М. Горецкая еврейская община : страницы истории / В. М. Лившиц. — Горки : Нацрат Илит, 2009. — 298 с.
*Лившиц, В. М.Евреи в Горках: судьбы и дела.— Горки-Нацрат Илит.Типография БГСХА.2012.-310с.
*Ліўшыц, У. М. У краі бярозавых гаёў. Аўтар тэкста/сааўтар А.В.Бяляцкі.- Магілёў. Магілёўская друкарня імя С.Собаля.-120с. ил. ISBN 978-985-6848-96-7
*Лившиц В. М. Гордость и слава Горецкой земли. В 3-х книгах. Книга 1. Учёные—земляки. — Горки: 2013.124 с.
*Лившиц В. М. Гордость и слава Горецкой земли. В 3-х книгах. Книга 2.Земляки -Герои Советского Союза, генералы вооруженных сил и внутренних сил СССР. — Горки: 2014.124 с.
*Стельмашонок И. М. Освобождение Горецкого района в годы Великой Отечественной войны. Горки:1994. 64 с.
*Стельмашонок И. М. Защищая Родину(из истории горецкого антифашисткого подполья и партизанского движения, участия воинов-земляков в борьбе с немецко-фашисткими захватчиками).Горки: 1995. 44 с.
*Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Горацкага раёна. Мінск:1996."Вышэйшая школа".589 с. ISBN 985-06-0180-9


== Кнігі i брашуры ==
==Артыкулы ў энцыклапедыях==
* Горкі // Анатоль Цітоў. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.)/Анатоль Цітоў — Мн.: Полымя, 1998.— 287 с. ISBN 985-07-0131-5.
*Ліўшыц, У. М.Горкі//Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Мінск.: 1996. Т. 3. С. 89-91.
* Горкі // Нашы гарады: грамадска-палітычнае даведачнае выданне / У. А. Малішэўскі, П. М. Пабока. — Мн.: Народная асвета, 1991. — 303 с.: фота. — ISBN 5-341-00240-7.
*Ліўшыц, У. М.Горы-Горацкая земляробчая школа//Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Мінск.: 1996. Т. 3. С. 93.
* Horki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.Tom III: Haag — Kępy. — Warszawa, 1882. S. 125
*Ліўшыц, У. М.Горы-Горацкі земляробчы інстытут //Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Мінск.: Т. 3. 1996. Т.3 С. 93-91.
* Горки // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн., 2007.— 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9.
*Ліўшыц, У. М.Горацкі гістарычна-этнаграфічны музей //Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Мінск.: 1996. Т. 3.1966 С. 86-87.
* Лившиц В. М. Горки. Историко-экономический очерк. Минск: «Беларусь», 1984. — 80 с., ил.
*Ліўшыц, У. М.Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Мінск.: Т. 1. 1993. С. 414-415.
* Лившиц В. М. Горки. Историко-экономический очерк. Минск: «Полымя», 1989, 95 с., ил. ISBN 5-345-00084-0
*Ліўшыц, У. М.Горы-Горацкая земляробчая школа// Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Мінск.: 1997. Т. 5.. С. 367.
* Лившиц В. М. Белорусская сельскохозяйственная академия. Памятники и памятные горада. Соавт.: Добролюбов Н. Н. Минск: «Ураджай»,1990. — 93 с. ISBN 5-7860-0551-8
*Ліўшыц, У. М.Горы-Горацкі земляробчы інстытут//Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Мінск.: 1997. Т. 5. 1997. - С. 367-368
* Лившиц В. М. Горки. Фотоальбом. Автор текста. Минск: «Беларусь», 1991, с.110, цв. ил. ISBN 5-538-00738-Х
*Ліўшыц, У. М.Горкі//Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Мінск.: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, 1997. Т. 5. С. 360.
* Ліўшыц У. М. Горацкі гістарычна-этнаграфічны музей. Даведнік. Мінск: «Полымя», 1991. — 95 с., іл. ISBN 5-345-00376-9
*Ліўшыц, У. М.Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія// Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Мінск.: 1995. Т. 2. С. 492.
* Ліўшыц У. М. Летапіс горада Горкі. Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1995, 103 с. *ISBN 985-6120-04-7
*Ліўшыц Уладзімір. Горкі // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. - С. 546
* Ліўшыц У. М. "Ішло ў бясмерце Горацкае гетта… " Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1995. — 24 с. ISBN 985-6120-06-3
* Ліўшыц У. М. Летапіс Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (1836—1995 гг.). аўт.-склад. Горки: ред.-изд. отдел БСХА, 1995. — 208 с. ISBN 985-6120-11-Х
* Ліўшыц У. М. Раскопкі вакол горацкага «Парнаса. Літаратуразнаўчыя нарысы». Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 2001. — 194 с., ил. 20. ISBN 985-6120-44-6
* Ліўшыц У. М. Горкі: Старонкі гісторыі. Мінск: «Красико — принт», 2007. — 312 с., ил.16 л. ISBN 985-405-384-9
* Лившиц, В. М. Горецкая еврейская община : страницы истории / В. М. Лившиц. — Горки : Нацрат Илит, 2009. — 298 с.
* Лившиц, В. М. Евреи в Горках: судьбы и дела.— Горки-Нацрат Илит. Типография БГСХА.2012.-310с.
* Ліўшыц, У. М. У краі бярозавых гаёў. Аўтар тэкста/сааўтар А. В. Бяляцкі.- Магілёў. Магілёўская друкарня імя С.Собаля.-120с. ил. ISBN 978-985-6848-96-7
* Лившиц В. М. Гордость и слава Горецкой земли. В 3-х книгах. Книга 1. Учёные—земляки. — Горки: 2013.124 с.
* Лившиц В. М. Гордость и слава Горецкой земли. В 3-х книгах. Книга 2.Земляки -Герои Советского Союза, генералы вооруженных сил и внутренних сил СССР. — Горки: 2014.124 с.
* Стельмашонок И. М. Освобождение Горецкого района в годы Великой Отечественной войны. Горки:1994. 64 с.
* Стельмашонок И. М. Защищая Родину(из истории горецкого антифашисткого подполья и партизанского движения, участия воинов-земляков в борьбе с немецко-фашисткими захватчиками).Горки: 1995. 44 с.
* Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Горацкага раёна. Мінск:1996."Вышэйшая школа".589 с. ISBN 985-06-0180-9

== Артыкулы ў энцыклапедыях ==
* Ліўшыц, У. М. Горкі//Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. — Мінск.: 1996. Т. 3. — С. 89-91.
* Ліўшыц, У. М. Горы-Горацкая земляробчая школа//Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. — Мінск.: 1996. Т. 3. — С. 93.
* Ліўшыц, У. М. Горы-Горацкі земляробчы інстытут //Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. — Мінск.: Т. 3. 1996. Т.3 — С. 93-91.
* Ліўшыц, У. М. Горацкі гістарычна-этнаграфічны музей //Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т.- Мінск.: 1996. Т. 3.1966 — С. 86-87.
* Ліўшыц, У. М. Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Мінск.: Т. 1. 1993. — С. 414—415.
* Ліўшыц, У. М. Горы-Горацкая земляробчая школа// Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мінск.: 1997. Т. 5.. — С. 367.
* Ліўшыц, У. М. Горы-Горацкі земляробчы інстытут//Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мінск.: 1997. Т. 5. 1997. — С. 367—368
* Ліўшыц, У. М. Горкі//Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мінск.: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, 1997. Т. 5.- С. 360.
* Ліўшыц, У. М. Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія// Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мінск.: 1995. Т. 2. — С. 492.
* Ліўшыц Уладзімір. Горкі // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — С. 546


== Спасылкі ==
== Спасылкі ==

Версія ад 18:37, 19 чэрвеня 2015

Горад
Горкі
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна
Вобласць
Раён
Каардынаты
Заснаваны
1544
Першая згадка
Плошча
22,1 км²
Вышыня цэнтра
191 ± 1 м
Насельніцтва
34 300 чалавек (2008)
Часавы пояс
Тэлефонны код
+375 2233
Паштовы індэкс
213410
Аўтамабільны код
6
СААТА
7220501000
Афіцыйны сайт
Горкі на карце Беларусі ±
Горкі (Беларусь)
Горкі
Горкі (Магілёўская вобласць)
Горкі

Го́ркі (афіц. транс.: Horki) — горад раённага падпарадкавання ў Магілёўскай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Горацкага раёна, на рацэ Проні. У 86 км ад Магілёва, 3 км ад чыгуначнай станцыі Пагодзіна на лініі ОршаКрычаў. Вузел аўтамабільных дарог на Оршу, Магілёў, Чавусы, Мсціслаў, Смаленск. Насельніцтва 34,3 тыс. чал. (2006).

Краявід горада, 19 ст.

Гісторыя

  • 1544: першыя згадкі пра Горкі ў «Літоўскай метрыцы», вядомыя як сяло, уладанне князя Друцкага-Горскага.
  • XVI ст.: у складзе Віцебскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага.
  • XVIIXIX стст.: мелі назву Горы-Горкі.
  • 1584: належалі Сапегам
  • 1619: атрымалі ад Ільва Сапегі «Статут аб вольнасцях», «малое магдэбургскае права».
  • 1643: узнікла яўрэйская абшчына.
  • 16541667: падчас «Невядомай вайны» мясцовыя жыхары, як і многія тысячы жыхароў іншых беларускіх зямель, прымусова пераганяліся на ўсход, перадаваліся ў прыгон маскоўскім служылым людзям, прадаваліся ў рабства.
  • Сакавік 1659: горацкія жыхары, які ўзняліся на ўзброеную барацьбу з усходнімі захопнікамі, доўга трымалі ў аблозе ў Вялікіх Гарах атрад маскоўскіх салдат.
  • 1676: у Горках існавалі праваслаўнае брацтва і школа.
  • 1683: налічвалі 510 будынкаў, існавала 2 прадмесці — Казіміраўская Слабада і Зарэчча.
  • 17001721: у часы Паўночнай вайны знаходзіліся ў зоне ваенных дзеянняў. У ліпені-жніўні 1708 тут размяшчаліся расійскія войскі на чале з А.Меншыкавым і Б. Шарамецьевым, 9 ліпеня — 16 жніўня 1708 у Горках быў Пётр I. Узгорак, дзе знаходзілася стаўка расійскага цара, атрымаў назву Пятрова гара.
  • 1717: горад з навакольнымі землямі набыў князь А. Меншыкаў і валодаў да высылкі ў Сібір у 1727 годзе.
  • 1772: у выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай апынуліся ў складзе Расійскай імперыі, мястэчка Аршанскага павета.
  • 1799: у Горках і навакольных вёсках быў расійскі паэт Г. Дзяржавін і напісаў тут вершы «Горкі», «Млынар», «Вішы» і інш.
  • У канцы ХVIII стагоддзя: сталі ўласнасцю графа Л. Салагуба.
  • 1809: у Горы-Горацкім маёнтку пачала дзейнічаць мануфактура з фарбавальняй.
  • 1828: за невыкананне абавязкаў па забеспячэнні арміі Кутузава ў 1812 г. харчаваннем, расійскі ўрад вырашыў канфіскаваць Горы-Горацкі маёнтак у Л.Салагуба.
  • 15 жніўня 1840: адбылося ўрачыстае адкрыццё Горыгорацкай земляробчай школы (з 1848 — Горыгорацкі земляробчы інстытут).
  • Канец XIX ст.: дзякуючы працы Эдуарда Рэга, прафесара батанікі, па праекце італьянскага архітэктара А.Кампіёні на тэрыторыі Горацкага інстытута быў закладзены дэндрарый.
  • 1852: выйшаў першы том «Запісак Горыгорацкага земляробчага інстытута». У перыёдыку размяшчаліся матэрыялы па працы вучэбнай фермы, адлюстроўваліся дасягненні сельскагаспадарчай навукі таго часу.
  • 1857: у горадзе ўтвораны легальны прафесарска-студэнцкі клуб. Яго ўдзельнікі абмяркоўвалі надзённыя пытанні і будучую сялянскую рэформу па адмене прыгоннага права.
  • 26 снежня 1861: горад, цэнтр павета.
  • 1862: у горадзе сфарміравалася падпольная студэнцкая арганізацыя, якая рыхтавалася да ўдзелу ў паўстанні К. Каліноўскага. У яе склад уваходзілі С. Віскоўскі, В. Дамарацкі, В. Антановіч, Р. Чарвінскі, З. Міткевіч, С. Дымкевіч і іншыя. Яны разам з іншымі студэнтамі адкрылі для сялянскіх дзяцей народную школу, выкладанне ў якой вялося на беларускай мове.
  • 21 красавіка 1862: паўсотні студэнтаў зладзілі ў фальварку Шыманоўка палітычную акцыю, падчас якой спявалі патрыятычныя і рэвалюцыйныя песні.
  • 24 красавіка 1863: атрад Л. Звяждоўскага, паплечніка К. Каліноўскага, вызваліў горад ад царскай улады, але паўстанне было задушана.[1]
  • 1864: за ўдзел мясцовых студэнтаў і выкладчыкаў у паўстанні К. Каліноўскага 1863—1864 гг. інстытут у Горках зачынены і пераведзены ў Санкт-Пецярбург.
  • 27 жніўня 1867: зацверджаны герб Горак «у залатым полі тры чорныя горкі, з іх вырастае па аднаму зялёнаму коласу».[2]
  • 1873: каля вёскі Пнёўшчына на правым беразе ракі Лядня на складзеным з камянёў кургане быў знойдзены гранітны валун пірамідальнай формы з рунічнымі ці фінікійскімі надпісамі: «Помнік Ваала. Тут мы яго выдзеўбалі (высеклі)».
  • Канец XIX ст.: у горадзе з'явіліся паштовая станцыя, аптэка, пачаў працаваць чыгуналіцейны завод, метэастанцыя.
  • 1881: на земскія сродкі ў горадзе пракладзеныя два масты цераз Парасіцу і Проню.
  • 1902: арганізаваная першая сацыял-дэмакратычная група.
  • 1904: у горадзе працавала 10 гасцёвень і нумароў, 7 заезных дамоў, 5 шынкоў, харчэвень і чайных. Вуліцы асвятляла 45 ліхтароў. Тут працавала прыватная бібліятэка, таварыства дапамогі бедным, прыватная друкарня, чатыры царквы, пры адной з якіх дзейнічала школа граматы. Падобная школа абслугоўвала і яўрэйскае насельніцтва горада.
  • 16 студзеня 1905: падчас мірнай дэманстрацыі супраць расійскага царызму забіты горацкія навучэнцы Ф.Ярафееў і П.Бруцэр.
  • 1917: узнікла Секцыя вучняў горацкіх сельскагаспадарчых школ, якая займалася вывучэннем беларускай мовы, пашырэннем цікавасці мясцовага насельніцтва да нацыянальнай культуры, ладзіла выступленні маладзёжнага тэатра.
  • 1919: у складзе Гомельскай, з 1922 у Смаленскай губерні РСФСР.
  • 7 красавіка 1919: горацкія сярэднія сельгасустановы рэарганізаваныя ў Горацкі сельскагаспадарчы інстытут.
  • 10 кастрычніка 1919: пачала працаваць маладзёжная арганізацыя Беларуская секцыя студэнтаў. Яна мела на мэце пашыраць свядомасць паміж беларусамі, знаёміць з літаратурай, тэатральнымі творамі, гісторыяй, культурным і эканамічным становішчам Беларусі і дапамагаць беларускаму нацыянальнаму руху.
  • 1921: пабудаваны будынак чыгуначнай станцыі «Беларускія Горкі» (з 1930 г. — «Пагодзіна»).
  • 1924: вярнуліся ў склад БССР, цэнтр раёна.
  • 28 лістапада 1925: горад наведалі народныя пісьменнікі Янка Купала і Якуб Колас.
  • з ліпеня 1925 па снежань 1929 у Горках дацэнтам БДСГА працаваў Ян Серада, першы старшыня Рады БНР.
  • 1926: У Горках жыў і працаваў загадчыкам кафедры беларускай мовы, літаратуры і гісторыі БДСГА Максім Гарэцкі.
  • 22 кастрычніка 1930: Выйшаў першы нумар раённай газеты «Ленінскі шлях».
  • 12 ліпеня 1941: горад заняты нямецка-фашысцкімі войскамі.
  • 7 кастрычніка 1941 фашысты расстралялі больш за 2500 членаў яурэйскай абшчыны.
  • Ліпень 1942: гітлераўцы арыштавалі 75 удзельнікаў падпольнага супраціўлення ў горадзе.
  • 26 чэрвеня 1944: падчас аперацыі «Баграціён» Горкі былі вызвалены ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
  • 1948: Горацкі сельскагаспадарчы інстытут рэарганізавалі ў Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію.
  • 5 жніўня 1959: адкрылася паветраная лінія Горкі — Мінск, пачаў працаваць аэрапорт, які зараз не функцыянуе.[3]
  • 1967: на рацэ Парасіца створанае першае штучнае возера ў горадзе.
  • 1975: пабудаваны мемарыял «Тужлівая маці». Ля яго запалены «Вечны агонь».
  • 1984: заснаваны раённы гісторыка-этнаграфічны музей.
  • 1987: пачаў працаваць гарадскі стадыён.
  • Канец 1980-х: арганізаваны незалежны «Клуб выбаршчыкаў» начале з Я.Мажугіным.
  • 1999: выйшаў першы нумар прыватнай газеты «Региональные ведомости».
  • 2007: пачаў працу сайт http://horki.info.
  • 2009: выйшаў першы нумар агульнапалітычнай газеты «УзГорак».

Насельніцтва

  • 1888 — 6331 (з іх юдаістаў 3326).[4]
  • 1900 — 7990 чал.[5]
  • 1970 — 22 тыс. чал.[6]
  • 1991 — 32,6 тыс. чал.[7]
  • 2004 — 33,9 тыс. чал.
  • 2006 — 34,6 тыс. чал.
  • 2008 — 34,3 тыс. чал.
  • 2009 — 34,3 тыс. чал.[8]

Адукацыя

Пяць сярэдніх (адна з іх гімназія), адна вячэрняя, музычная, дзіцяча-юнацкая спартыўная школы, 6 дашкольных устаноў. Працуе Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія.

Медыцына

Горацкая цэнтральная раённая бальніца, раённая паліклініка, паліклініка БДСГА, працуе сетка аптэк.

Культура

Дзейнічаюць 2 бібліятэкі, Горацкі раённы цэнтр культуры і Палац культуры БДСГА. На тэрыторыі горада для яго жыхароў створаная добраўпарадкаваная зона адпачынку — парк з сажалкамі.

Маецца добры вопыт працы школы мастацкіх рамёстваў. З'яўляецца месцам правядзення семінараў, навучання супрацоўнікаў школаў рамёстваў, якія працуюць у іншых раёнах.

Вядомыя землякі

Медыі

Сродкі масавай інфармацыі прадстаўленыя раённай газетай «Горацкі веснік» (тыраж 3 620 асобнікаў, перыядычнасць выпуску — 2 разы на тыдзень), газетай БДСГА «Савецкі студэнт» (тыраж 1 000 асобнікаў, перыядычнасць — 2 разы на месяц), раённым радыёвяшчаннем «Голас Горацкага краю» (выхад у эфір 9 разоў на тыдзень, агульны аб'ём вяшчання — 2 гадзіны 50 хвілін). У сетку кабельнага тэлебачання ўключана больш за 1,5 тыс. абанентаў. Разам з гэтым у Горках выдаецца прыватная агульнапалітычная газета «УзГорак» (тыраж 1 000 асобнікаў, перыядычнасць — 1 раз на тыдзень), штодзённа ў Інтэрнеце абнаўляецца сайт пра мясцовыя падзеі http://horki.info. Таксама свае сайты маюць Горацкая гімназія № 1 і Горацкі раённы выканаўчы камітэт.

Грамадскія аб'яднанні

  • Прафкам супрацоўнікаў і выкладчыкаў БДСГА
  • Студэнцкі прафкам
  • ГА «БРСМ»
  • Спартклуб БДСГА
  • Гандбольны клуб «Колас»
  • Падлеткавы клуб «Дыялог»
  • Беларускае таварыства інвалідаў

Цэрквы

Забудова

Тэрыторыю сучаснага горада рэчкі Проня, Капылка і Парасіца, а таксама чыгунка падзяляюць на 3 жылыя раёны: індывідуальнай забудовы, раён акадэміі і прамысловы. У цэнтральнай частцы размяшчаецца капітальная 1—2- і 3—5-павярховая забудова, 3—5-павярховыя будынкі знаходзяцца ў мікрараёне і ў паўночнай частцы. Раён БДСГА забудаваны 3—9-павярховымі жылымі дамамі.

Эканоміка

Горацкі элеватар

Прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў, харчовай і мясцовай прамысловасці.

  • ААТ «Прэма»
  • РУП «ІК-9» ДВП МУС Рэспублікі Беларусь
  • РУВП «Магілёўхлебпрам» філіял «Горацкі хлебазавод»
  • ААТ «Малочныя горкі»
  • ААТ «Горкілён»
  • «Скайфорэст»
  • ПУП ФМПК «Вітраж»
  • ПУВП «Праметэй» ПУ «АкваКрыстал»

Інфармацыя для турыстаў

У горадзе знаходзіцца дэндралагічны парк і батанічны сад БДСГА. Працуе спартыўны комплекс з басейнам, атлетычным залам, саунай, стадыёнам. Дзейнічае кінатэатр «Крыніца». Спыніцца можна ў гасцёўні «Проня» або ў гасцёўні БДСГА.

Музеі

Забавы

  • Клуб «Парнас».
  • Кавярня «Шанс».
  • Кавярня «Адпачынак».
  • Піцэрыя «Время есть».
  • Кавярня «Лакомка».
  • Кавярня «Звездочет».
  • Кавярня «Овертайм».
  • Кавярня «Ташир».
  • Кавярня «Версаль».
  • Піцэрыя «Гурман»

Славутасці

  • Гістарычная забудова горада (ХІХ — ХХ стст.).
  • Комплекс будынкаў сельскагаспадарчай акадэміі (ХІХ — ХХ стст.).
  • Могілкі яўрэйскія.
  • Надмагільны камень удзельніку паўстання 1863—1864 гадоў В. Дамарацкаму.
  • Царква Св. Мікалая (1850).

Страчаная спадчына

  • Касцёл Св. Андрэя Баболі (XVIII ст.).

Зноскі

  1. У Горках ушанавалі памяць ваяра-каліноўца // Horki.info, 25.03.2008
  2. Горкі // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
  3. Транспарт г. Горкі // Магілёўская абласная бібліятэка
  4. Горки // Горкі // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  5. г. Горки (Могилевская область) // Belarus.by
  6. Горки // Вялікая Савецкая Энцыклапедыя (3 выданне)
  7. Горки // Большой энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. — ISBN 5-85270-262-5.
  8. Афіцыйны сайт Горацкага райвыканкама

Літаратура

Кнігі i брашуры

  • Горкі // Анатоль Цітоў. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.)/Анатоль Цітоў — Мн.: Полымя, 1998.— 287 с. ISBN 985-07-0131-5.
  • Горкі // Нашы гарады: грамадска-палітычнае даведачнае выданне / У. А. Малішэўскі, П. М. Пабока. — Мн.: Народная асвета, 1991. — 303 с.: фота. — ISBN 5-341-00240-7.
  • Horki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich.Tom III: Haag — Kępy. — Warszawa, 1882. S. 125
  • Горки // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн., 2007.— 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9.
  • Лившиц В. М. Горки. Историко-экономический очерк. Минск: «Беларусь», 1984. — 80 с., ил.
  • Лившиц В. М. Горки. Историко-экономический очерк. Минск: «Полымя», 1989, 95 с., ил. ISBN 5-345-00084-0
  • Лившиц В. М. Белорусская сельскохозяйственная академия. Памятники и памятные горада. Соавт.: Добролюбов Н. Н. Минск: «Ураджай»,1990. — 93 с. ISBN 5-7860-0551-8
  • Лившиц В. М. Горки. Фотоальбом. Автор текста. Минск: «Беларусь», 1991, с.110, цв. ил. ISBN 5-538-00738-Х
  • Ліўшыц У. М. Горацкі гістарычна-этнаграфічны музей. Даведнік. Мінск: «Полымя», 1991. — 95 с., іл. ISBN 5-345-00376-9
  • Ліўшыц У. М. Летапіс горада Горкі. Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1995, 103 с. *ISBN 985-6120-04-7
  • Ліўшыц У. М. "Ішло ў бясмерце Горацкае гетта… " Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1995. — 24 с. ISBN 985-6120-06-3
  • Ліўшыц У. М. Летапіс Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі (1836—1995 гг.). аўт.-склад. Горки: ред.-изд. отдел БСХА, 1995. — 208 с. ISBN 985-6120-11-Х
  • Ліўшыц У. М. Раскопкі вакол горацкага «Парнаса. Літаратуразнаўчыя нарысы». Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 2001. — 194 с., ил. 20. ISBN 985-6120-44-6
  • Ліўшыц У. М. Горкі: Старонкі гісторыі. Мінск: «Красико — принт», 2007. — 312 с., ил.16 л. ISBN 985-405-384-9
  • Лившиц, В. М. Горецкая еврейская община : страницы истории / В. М. Лившиц. — Горки : Нацрат Илит, 2009. — 298 с.
  • Лившиц, В. М. Евреи в Горках: судьбы и дела.— Горки-Нацрат Илит. Типография БГСХА.2012.-310с.
  • Ліўшыц, У. М. У краі бярозавых гаёў. Аўтар тэкста/сааўтар А. В. Бяляцкі.- Магілёў. Магілёўская друкарня імя С.Собаля.-120с. ил. ISBN 978-985-6848-96-7
  • Лившиц В. М. Гордость и слава Горецкой земли. В 3-х книгах. Книга 1. Учёные—земляки. — Горки: 2013.124 с.
  • Лившиц В. М. Гордость и слава Горецкой земли. В 3-х книгах. Книга 2.Земляки -Герои Советского Союза, генералы вооруженных сил и внутренних сил СССР. — Горки: 2014.124 с.
  • Стельмашонок И. М. Освобождение Горецкого района в годы Великой Отечественной войны. Горки:1994. 64 с.
  • Стельмашонок И. М. Защищая Родину(из истории горецкого антифашисткого подполья и партизанского движения, участия воинов-земляков в борьбе с немецко-фашисткими захватчиками).Горки: 1995. 44 с.
  • Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Горацкага раёна. Мінск:1996."Вышэйшая школа".589 с. ISBN 985-06-0180-9

Артыкулы ў энцыклапедыях

  • Ліўшыц, У. М. Горкі//Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. — Мінск.: 1996. Т. 3. — С. 89-91.
  • Ліўшыц, У. М. Горы-Горацкая земляробчая школа//Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. — Мінск.: 1996. Т. 3. — С. 93.
  • Ліўшыц, У. М. Горы-Горацкі земляробчы інстытут //Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. — Мінск.: Т. 3. 1996. Т.3 — С. 93-91.
  • Ліўшыц, У. М. Горацкі гістарычна-этнаграфічны музей //Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т.- Мінск.: 1996. Т. 3.1966 — С. 86-87.
  • Ліўшыц, У. М. Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія// Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Мінск.: Т. 1. 1993. — С. 414—415.
  • Ліўшыц, У. М. Горы-Горацкая земляробчая школа// Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мінск.: 1997. Т. 5.. — С. 367.
  • Ліўшыц, У. М. Горы-Горацкі земляробчы інстытут//Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мінск.: 1997. Т. 5. 1997. — С. 367—368
  • Ліўшыц, У. М. Горкі//Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мінск.: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, 1997. Т. 5.- С. 360.
  • Ліўшыц, У. М. Беларуская сельскагаспадарчая акадэмія// Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. — Мінск.: 1995. Т. 2. — С. 492.
  • Ліўшыц Уладзімір. Горкі // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — С. 546

Спасылкі