Уладзімір Святаславіч

Уладзімір Святаславіч
Володимѣръ Свѧтославичь
князь кіеўскі 11 чэрвеня 980 — 15 ліпеня 1015
Папярэднік	Яраполк Святаславіч
Пераемнік	Святаполк Уладзіміравіч
князь наўгародскі 970 — каля 988
Папярэднік	Святаслаў Ігаравіч
Пераемнік	Вышаслаў Уладзіміравіч
Нараджэнне	каля 960 Будуціна пад Псковам
Смерць	15 ліпеня 1015(1015-07-15) Берастава пад Кіевам
Месца пахавання	Дзясяцінная царква, цяпер месца пахавання невядома
Род	Рурыкавічы
Бацька	Святаслаў Ігаравіч
Маці	Малуша
Жонка	Рагнеда Полацкая (з 978), 4 невядомых па імёнах жонкі, Ганна Візантыйская (з 989)
Дзеці	13 сыноў, 10 дачок
Веравызнанне	Паганства, прыняў хрысціянства
Бітвы	Svyatoslaviches' feud[d] Polish Campaign of Vladimir the Great[d] Q65159720? Q55659141? Rus'–Byzantine War[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Уладзімір Святаславіч (каля 960 — 1015) — князь кіеўскі (978—1015), хрысціцель Русі.

У 970 годзе атрымаў ад бацькі ноўгарадскі сталец, у 978 годзе захапіў кіеўскі сталец. У 980-я гады абраў хрысціянства дзяржаўнай рэлігіяй Кіеўскай дзяржавы. Ахрышчаны пад імем Васіль. Таксама вядомы ў царкоўнай гісторыі як Уладзімір Святы, Уладзімір Вялікі, Уладзімір Хрысціцель, а ў былінах як Уладзімір Краснае Сонейка. Праслаўлены як святы роўнаапостальны; дзень памяці ў Рускай праваслаўнай царкве — 15 ліпеня па Юліянскім календары.

Паходжанне і выхаванне

Сын кіеўскага князя Святаслава Ігаравіча і Малушы, ключніцы кіеўскай княгіні Вольгі. Паходжанне Малушы дыскусійнае, нават з высокім статусам пры двары княгіні Вольгі, яна была нявольніцай («рабой»).

Год нараджэння Уладзіміра невядомы. Яго бацька Святаслаў нарадзіўся ў 942 (летапісная храналогія гэтага перыяду ўмоўная), а старэйшы сын Уладзіміра Вышаслаў — каля 977 года, адсюль гісторыкі выводзяць год нараджэння Уладзіміра як 960-ы з дакладнасцю да некалькіх гадоў. Як паведамляюць пазнейшыя крыніцы (Ніканаўскі і Усцюжскі летапісы XVI ст.), Уладзімір Святаславіч нарадзіўся ў сяле Будуціне або Будзяціне:

«Володимиръ бо бе отъ Малки, ключници Олжины; Малка же бе сестра Добрыне, — и бе Добрыня дядя Володимиру; и бе рожение Володимеру въ Будутине веси, тамо бо въ гневе отслала ея Олга, село бо бяше ея тамо, и умираючи даде его святей Богородици» (Ніканаўскі летапіс).

Меркаванні даследчыкаў пра лакалізацыю Будзяцінага сяла разыходзяцца, называюць паселішчы пад Псковам (Буднік), Гомелем (Будацін) або Уладзімірам-Валынскім (Будзяцічы).

Пра далейшы лёс Малушы летапісы не паведамляюць, а малалетні Уладзімір вярнуўся ў Кіеў, дзе быў пад наглядам княгіні Вольгі. Выхаваннем яго, магчыма, займаўся дзядзька па маці Дабрыня, у звычаях Русі было авяраць выхаванне княскага сына старэйшым дружыннікам.

Княжанне ў Ноўгарадзе

Паводле Аповесці мінулых часоў Уладзімір сярод сыноў Святаслава быў трэцім па старшынстве пасля Яраполка і драўлянскага князя Алега Святаславіча. Таксама ёсць гіпотэза, што на праўдзе ён быў другім (старэйшым за Алега), бо атрымаў ад бацькі пры зыходзе таго на вайну з Візантыяй ў 970 годзе Ноўгарад, другі ў іерархіі сталец у дзяржавеі, тым часам як Алег атрымаў толькі драўлянскую зямлю са сталіцай у Оўручы. Настаўнікам і ваяводам дзецкага Уладзіміра ў Ноўгарадзе стаў Дабрыня.

Скандынаўскія сагі распавядаюць як будучы нарвежскі кароль Олаф Тругвасан правёў дзяцінства і юнацтва ў Ноўгарадзе. Маці Олафа, Астрыд, бегла ад забойцаў мужа ў Ноўгарад да конунга Вальдэмара (Уладзіміра), якому служыў яе брат Сігурд, але дарогай яе з дзіцём захопілі разбойнікамі эсты. Сігурд, збіраў даніну з эстаў па загадзе Уладзіміра, сустрэў выпадкова Олафа і выкупіў яго з рабства. Олаф рос пад заступніцтвам Уладзіміра, пазней быў узяты ў дружыну, быў паважаны сярод дружыннікаў.

Кіеўскае княжанне

Заняцце кіеўскага стальца

Пасля гібелі ў 972 годзе князя Святаслава Кіевам валодаў яго сын Яраполк. У 976 годзе падчас канфлікту Яраполка з братам, драўлянскім князем Алегам Святаславічам, апошні адступаючы перад войскам Яраполка ўпаў з мосту і ў рове быў раздушаны коньмі, якія таксама туды падалі. Уладзімір пасля такой весткі збег «за мора», а Яраполк завалодаў усёй Руссю.

Уладзімір з Дабрынем набраў у Скандынавіі войска з варагаў і ў 978 годзе вярнуўся ў Ноўгарад, выгнаў пасадніка Яраполка.

Уладзімір захапіў Полацк, які перайшоў на бок Кіева, забіў полацкага князя Рагвалода і яго сям’ю, толькі дачку Рагнеду, прасватаную ўжо за Яраполка, гвалтам узяў яшчэ адной жонкай. Затым з вялікім варажскім войскам аблажыў Кіеў, дзе замкнуўся Яраполк. Па версіі летапісу Яраполкаў ваявода Блуд, падкуплены Уладзімірам, пераканаў Яраполка бегчы ў маленькі горад Родзень, напалохаўшы мецяжом кіяўлян. У Родні Уладзімір запрасіў Яраполка на перамовы, дзе два варагі «паднялі яго мячамі пад пазухі». Удаву Яраполка, магчыма, цяжарную, Уладзімір узяў яшчэ адной жонкай.

Калі варагі нанятыя ў Скандынавіі запатрабавалі плату за службу, Уладзімір абяцаў ім даніну з кіеўлян, але праз месяц адмовіўся і большасць варагаў адаслаў на службу ў Канстанцінопаль, параіўшы візантыйскаму імператару развесці іх па розных месцах. Нейкую частку варагаў Уладзімір разаслаў па ўласных гарадах.

Паводле «Аповесці мінулых часоў» Уладзімір пачаў княжыць у Кіеве ў 980 годзе. Паводле самага ранняга Жыція Уладзіміра, складзенага манахам Якавам («Памяць і пахвала князю Уладзіміру», 2-я палова XI ст.) гэта адбылася 11 чэрвеня 978 года. Дата 11 чэрвеня 978 года больш верагодная, бо 980 год атрыманы пры пазнейшай расстаноўцы гадоў у летапісе, там жа згадана пра 37 гадоў княжання Уладзіміра, што таксама паказвае на 978 год, як час яго пачатку.

Паганскае праўленне

Новы князь кіеўскі (таксама называўся хазарскім тытулам каган) прыняў меры да рэфармацыі паганскага культу. Узвёў у Кіеве капішча з ідаламі шасці галоўных багоў славянскага паганства (Пяруна, Хорса, Даждзьбога, Стрыбога, Сімаргла і Мокашы, без Вялеса), таксама ёсць звесткі, што князь ўвёў, падобна скандынавам, практыку чалавечых ахвяраў багам..

Паколькі ёсць ускосныя звесткі пра сімпатыі ранейшага князя Яраполка да хрысціянскай веры і яго кантакты з лацінскім Захадам, то вельмі верагодна здагадка пра паганскую рэакцыю пры Уладзіміры, то ёсць барацьбе з хрысціянствам, якое раней сцвярджалася ў Кіеве. Археалагічным пацвярджэннем гэтага можа служыць знаходка на месцы Уладзімірава пантэона рэшткаў каменнага будынка са слядамі фрэскавага жывапісу — па ўсёй бачнасці царквы, якая існавала пры Яраполку. Падчас ганенняў ў Кіеве загінулі адны з першых хрысціянскіх мучанікаў на Русі — варагі Фёдар і Ян.

Аповесць мінулых часоў так перадае лад жыцця Уладзіміра да хрышчэння:

«Быў жа Уладзімір пераможаны пажадлівасцю, і былі ў яго жонкі […], а наложніц было ў яго 300 у Вышгарадзе, 300 у Белгарадзе і 200 на Берастове, у сяльцы, якое завуць цяпер Берастовым. І быў ён ненасытны ў блудзе, прыводзячы да сябе замужніх жанчын і разбэшчваў дзяўчат». Арыгінальны тэкст (стар.-руск.)   «Был же Владимир побеждён похотью, и были у него жёны […], а наложниц было у него 300 в Вышгороде, 300 в Белгороде и 200 на Берестове, в сельце, которое называют сейчас Берестовое. И был он ненасытен в блуде, приводя к себе замужних женщин и растляя девиц».

Царкоўныя крыніцы сцвярджаюць, што князь развёўся з усімі былымі паганскімі жонкамі. Напрыклад, адной з іх ён прапанаваў абраць мужа з баяр, але яна адмовілася і прыняла манаскі пострыг

Хрышчэнне

Вялікі князь Уладзімір абірае рэлігію. І. Эгінк, 1822

Асноўны артыкул: Хрышчэнне Русі

Гл. таксама: Ганна Візантыйская і Руска-візантыйская вайна 988 года

Летапіснае апавяданне пра «выбары вер» («выпрабаванні вер») Уладзімірам носіць легендарны характар​​. Да двара выклікаліся прапаведнікі ісламу, іўдаізму, заходняга «лацінскага» хрысціянства, але Уладзімір пасля гутаркі з «грэчаскім філосафам» спыніўся на ўсходнім хрысціянстве (пасля расколу Адзінай Царквы з яго вырасце праваслаўе). Нягледзячы на агіяграфічны трафарэт, у апавяданні ёсць гістарычнае зерне. Так, Уладзімір кажа «немцам»: «Иде́те опять, яко отцы наши сего не прияли суть» (гэта значыць ідзіце назад, бо нашы бацькі гэтага не прынялі). У гэтым можна бачыць водгукі падзей 962 года, калі германскі імператар дасылаў у Кіеў епіскапа і святароў па просьбе княгіні Вольгі. Ці не прынятыя на Русі, яны «еле спаслись».

Звесткі пра пасольства ў Харэзм рускага ўладара 2-й паловы X стагоддзя (імя з арабскага аднаўляецца як Уладзімір), які хацеў, каб яго краіна прыняла іслам, захаваліся ў арабскіх і персідскіх крыніцах. Так сярэднеазіяцкі лекар і гісторык аль-Марвазі (пачатак XII ст.) паведамляе:

«І калі яны звярнуліся ў хрысціянства, рэлігія прытупіла іх мячы, і вера закрыла ім дзверы занятку, і вярнуліся яны да цяжкай жыцця і беднасці, і скараціліся ў іх сродкі існавання. Тады захацелі яны стаць мусульманамі, каб дазволены быў ім набег і святая вайна і вяртанне да таго, што было раней. Тады паслалі яны паслоў да правіцеля Харэзма, чатырох чалавек з набліжаных іх цара, таму што ў іх незалежны цар і называецца іх цар Уладзімір — падобна на тое, як цар цюрак называецца Хакан […] І прыйшлі паслы іх у Харэзм і паведамілі пасланне іх. І ўзрадаваўся Харэзмшах рашэнню іх звярнуцца ў іслам, і паслаў да іх навучыць іх законам ісламу. І звярнуліся яны ў іслам».

Гутарка Уладзіміра з грэчаскім філасафам пра хрысціянства. Радзівілаўскі летапіс, л. 49 об.

Паводле летапісу ў 987 годзе Уладзімір пасля рады з баярамі вырашыў ахрысціцца «па законе грэчаскім».

У наступным 988 годзе ён захапіў Корсунь (Херсанес у Крыме) і запатрабаваў у жонкі сястру візантыйскіх імператараў Васілія II і Канстанціна VIII Ганну, пагражаючы ў адваротным выпадку пайсці на Канстанцінопаль. Імператары пагадзіліся, запатрабаваўшы ў сваю чаргу хрышчэнне князя, каб сястра выйшла за адзінаверцаў. Атрымаўшы згоду Уладзіміра, візантыйцы даслалі ў Корсунь Ганну са святарамі. Уладзімір разам са сваёй дружынай прайшоў абрад хрышчэння, пасля чаго здзейсніў цырымонію шлюбу і вярнуўся ў Кіеў, дзе адразу ж загадаў перакуліць паганскія ідалы.

Руіны Херсанеса і сабор Св. Уладзіміра

Згодна манаху Якаву, больш ранняй крыніцы, чым «Аповесць мінулых часоў», князь Уладзімір хрысціўся ў 988 годзе, узяў Корсунь на 3- й год пасля хрышчэння з мэтай захопу хрысціянскіх святынь і толькі потым патрабаваў сабе жонку ад візантыйскіх імператараў.

Сірыйскі гісторык XI стагоддзя Ях’я Антыяхійскі выкладае гісторыю хрышчэння па-іншаму. Супраць візантыйскага імператара Васілія II збунтаваўся яго военачальнік Варда Фока, які атрымаў некалькі перамог.

«…і заахвоціла яго [імператара Васілія] патрэба паслаць да цара русаў — а яны яго ворагі, — каб прасіць іх дапамагчы яму ў гэтым яго становішчы. І пагадзіўся ён на гэта. І яны паміж сабою дамовіліся пра сваяцтва і ажаніўся цар русаў з сястрой цара Васілія, пасля таго як ён паставіў яму ўмову, каб ён хрысціўся і ўвесь народ яго краіны, а яны народ вялікі […] І паслаў да яго цар Васілій пасля мітрапалітаў і епіскапаў і яны ахрысцілі цара […] і калі было вырашана паміж імі справа пра шлюб, прыбылі войскі русаў таксама і злучыліся з войскамі грэкаў, якія былі ў цара Васілія, і выправіліся ўсе разам на барацьбу з Вардам Фокам морам і сушай.»

Паводле Ях’і, злучаныя сілы русаў і грэкаў разграмілі войскі Фокі пад Хрысопалем у канцы 988 года, а ў красавіку 989 года саюзнікі ў бітве пад Абідасам пакончылі з Вардам Фокам. Арабскі гісторык пачатку XIII стагоддзя Ібн аль-Асір таксама паведаміў пра хрышчэнне русаў у версіі, блізкай да Ях’і Антыёхіі, але адносіў падзею да 986 года, прычым цар русаў у яго аповядзе спачатку хрысціўся, потым ажаніўся і тады пайшоў ваяваць з Вардам Фокам.

Пра памеры рускай ваеннай дапамогі Візантыі і хрышчэнні паведамляе таксама армянскі гісторык Стэфан Таронскі, сучаснік князя Уладзіміра:

«Тады ўвесь народ Рузаў [русаў], які там быў [у Арменіі, каля 1000] падняўся на бой; іх было 6 000 чалавек — пешых, узброеных дзідамі і шчытамі, — якіх прасіў цар Васілій у цара Рузаў у той час, калі ён выдаў сястру сваю замуж за апошняга. У гэты ж самы час Рузы паверылі ў Хрыста.»

Дэталі храналогіі — на якім этапе апісваных падзей Уладзімір прыняў хрышчэнне, ці адбылося гэта ў Кіеве, у горадзе Васіліве або Корсуні — былі згубленыя ў Русі яшчэ ў пачатку XII стагоддзя, у часы складання «Аповесці мінулых часоў», пра што летапісец проста паведамляе. Тым больш дыскусійнае гэтае пытанне ў сучаснай гістарыяграфіі. Датай Хрышчэння Русі традыцыйна лічыцца, што ў летапісах 988 года, хоць гістарычныя сведчанні паказваюць на 987 як год хрышчэння самога князя Уладзіміра і 989 як год Хрышчэння Русі.

Асноўныя складнікі сюжэтнай лініі Корсунскай легенды, у якой адлюстраваны падзеі Уладзімірава хрышчэння, літаральна супадаюць з павер’ямі, звязанымі са святой крыніцай і цудатворнай іконай Прасвятой Багародзіцы ў сяле Будзяцічы на Валыні (атаясняецца з месцам нараджэння Уладзіміра). Гэта акалічнасць сведчыць, што ў Будзяцічах функцыянавалі легенды пра Свяціцеля Русі.

У хрышчэнні Уладзімір прыняў імя Васіль, у імя брата жонкі, уладарнага візантыйскага імператара Васіля II, што адпавядала тагачаснай практыцы палітычных хрышчэння.

«Хрышчэнне Уладзіміра». Фрэска В. М. Васняцова

У Кіеве хрышчэнне народа прайшло параўнальна мірна, тым часам як у Ноўгарадзе, дзе хрышчэннем кіраваў Дабрыня, адбыліся паўстанні народа і яны былі задушаны сілай. У Растоўска-Суздальскай зямлі, дзе мясцовыя славянскія і фіна-вугорскія плямёны захоўвалі з прычыны аддаленасці пэўную аўтаномію, хрысціяне заставаліся меншасцю і пасля Уладзіміра. Да XIII стагоддзя паганства вызнавалі вяцічы.

Разам з хростам ўстанаўлівалася царкоўная іерархія. Русь стала адной з мітраполій (Кіеўскай) Канстанцінопальскага патрыярхату. Дыяцэзія была створана таксама ў Ноўгарадзе, а па некаторых даных — у Белгарадзе-Кіеўскім (не блытаць з сучасным Белгарадам), Пераяславе і Чарнігаве. Не перашкаджаў Уладзімір і дзейнасці заходніх прапаведнікаў. Калі яго сын Святаполк ўзяў жонку з Польшчы, разам з ёй каля 1000 года прыбыў Райнберн, біскуп Кольберга (Калабжэга), які пазней скончыў жыццё ў вязніцы. Пры дапамозе нямецкага місіянера Бруна фон Кверфурта, асабіста сустракаўся з Уладзімірам, у 1007 годзе была заснаваная дыяцэзія ў печанегаў, па ўсёй бачнасці недаўгавечная.

Ваенныя паходы

На працягу ўсяго ўладарства вёў войны, агулам паспяховыя, чым умацаваў пазіцыі Русі, аслабленыя пасля паражэння Святаслава ў вайне з Візантыяй (970—971).

Уладзімір ідзе ў паход на вяцічаў. Мініяцюра з Радзівілаўскага летапісу

У 981 годзе (па іншай версіі, якая зыходзіць з раннейшай даты заняцця стальца Уладзіміраі і палітычнага становішча ў Польшчы — 979) Уладзімір ваяваў з польскім князем Мешкам I за памежныя тэрыторыі. У выніку Уладзімір атрымаў Галічыну і Чырвоную Русь з гарадамі Чэрвен і Пшамысль.

У 981—982 гадах Уладзімір здзейсніў паход на вяцічаў, які скончыўся абкладаннем данінай.

У 983 годзе Уладзімір перамог балцкія плямёны ятвягаў, устанавіў кантроль над Ятвягіяй-Судовіяй, што адкрывала шляхі да Балтыкі.

У 984 годзе Уладзімір здзейсніў паход на радзімічаў, чые землі ляжалі паміж Чарнігавам і Смаленскам, падначаленне радзімічаў спрыяла сувязям паўночных і паўднёвых рэгіёнаў Русі.

У 985 годзе Уладзімір ваяваў з «балгарамі». Некаторыя даследчыкі ідэнтыфікуюць іх з дунайскі балгарамі, аднак паводле «Памяці і пахвалы» праціўнікам Уладзіміра былі «срэбныя», то-бок волжскія булгары. Узяўшы перамогу, Уладзімір заключыў з булгарамі мір на выгадных для Русі умовах. У 985 годзе ён абклаў данінай Хазарыю.

У 988 годзе Уладзімір меркавана заваяваў зямлі Таманскага паўвострава.

У 988—989 аблога Корсунь у Крыме. Па Аповесці мінулых часоў горад здаўся пасля працяглай аблогі, калі рускія перакапалі трубы, па якіх у горад паступала вада з калодзежаў. Затым візантыйскія імператары даслалі сваю сястру Ганну замуж за Уладзіміра, пасля чаго ён вярнуў горад Візантыі і па вяртанні ў Кіеў прыступіў да хрышчэння народа.

У 991 годзе паход у Днястроўскія землі супраць белых харватаў.

У 992 паспяховая вайна з Польшчай за Чэрвеньскую Русь.

Старажытнаруская дзяржава (светлазялёным колерам) у эпоху Уладзіміра Вялікага

У 994—997 Уладзімір паўтарыў паход супраць волжска-камскіх булгар і рушыў на Паўночны Каўказ.

Уладзімір вёў актыўную знешнюю палітыку, за час уладарства заключыў дагаворы з іншымі ўладарамі — венгерскім каралём Іштванам, польскім Баляславам Храбрым, чэшскім Баляславам Набожным, Папам Сільвестр II, візантыйскім імператарам Васіліем II.

Пасля 988 года войны з заходнімі дзяржавамі спыніліся, але ўвесь час свайго ўладарства Уладзімір вёў войны з печанегамі, якія арганізоўвалі пастаянныя набег — у 990, 992 на Пераяслаў, 993, у 996 адбылася бітва каля Васілева, у 997 напад на Кіеў, у 1001, у 1013 адбылося польска-печанежскае ўварванне на Русь.

Пры Уладзіміры створаны новыя і ўмацаваны старыя крэпасці на памежных з качэўнікамі рэках Дзясне, Астры, Трубяжы, Суле, Стугне, іх гарнізоны набіраліся з «лепшых мужоў» з ліку наўгародцаў, крывічоў і вяцічаў, будаваліся вартавыя курганы. Па паўднёвых і паўднёва-ўсходніх межах тагачаснай Русі, на правым і левым беразе Дняпра, узведзены шэраг земляных умацаваных пунктаў, каб папярэджваць і стрымліваць напады качэўнікаў.

Паміж сабою ўмацаванні звязваліся сістэмай валоў і тыноў, утваралі на поўдні Русі несуцэльную ўмацаваную лінію. Кіеў пры Уладзіміры быў акружаны асобнымі умацаваннямі, падобных прызначэннем да пазнейшых фартоў у крэпасцях.

Па сведчанні візантыйскага імператара Канстанціна VII Багранароднага, печанегі качавалі на адлегласці аднаго дзённага пераходу ад Русі.

Успаміны пра печанежскую вайну ўжо праз стагоддзе пасля прынялі эпічныя формы (легенда пра белгарадскі кісель, Мікіту Кажамяку і іншыя).

У 1006—1007 годзе Кіеў наведаў нямецкі місіянер Бруна Кверфуртскі, ён ехаў да печанегаў для пропаведзі Евангелля і спыніўся госцем у князя Уладзіміра, якога ў лісце да імператара Генрыха II называе ўладаром русаў (лац.: senior Ruzorum). Князь Уладзімір ўгаворваў місіянера не ездзіць да печанегаў, кажучы, што ў іх ён не знойдзе душ для выратавання, а хутчэй сам загіне ганебнай смерць. Князь не мог угаварыць Бруна, толькі праводзіў яго са сваёй дружынай (лац.: cum exercitu) да меж Русі, «якія ён з усіх бакоў засланіў моцным частаколам на вельмі вялікім працягу з прычыны качэўя каля іх непрыяцеля». Імаверна, Бруна гаварыў пра Зміевы валы, даўжыня якіх у цяперашняй Кіеўскай вобласці складае каля 800 кіламетраў.

Заканадаўства і чаканка манеты

Усе законы Уладзімір прымаў пры ўзгадненні са сваім саветам, які складаўся з яго дружыны (ваенных начальнікаў) і старэйшын, прадстаўнікоў розных гарадоў. Званы былі разам з баярамі і пасаднікамі і «старейшины по всем градом».

Вялікія гарады мелі вайсковую арганізацыю, кожны ўтвараў полк, называны тысячай, ён дзяліўся на сотні і дзясяткі. Тысячай камандаваў выбраны горадам, а потым прызначаны князем тысяцкі, сотнямі і дзесяткамі таксама выбарныя соцкія і дзясяцкія.

Старцы, або старэйшыны, гарадскія згадваюцца побач князя, разам з баярамі, у справах кіравання, як і пры ўсіх прыдворных урачыстасцях, утвараючы быццам бы земскую арыстакратыю побач з княжацкай служылай.

Уладзіміру прыпісваюць «Царкоўны статут», які вызначае кампетэнцыю царкоўных судоў. Доўгі час лічыўся падробкай XIII стагоддзя, аднак пазней узяў верх пункт гледжання, згодна з якой гэта сапраўдны статут Уладзіміра, але з пазнейшымі дапаўненнямі і скажэннямі.

Па летапісу, Уладзімір спачатку і пагадзіўся з уяўленнямі херсанескага духавенства пра неабходнасць смяротнага пакарання, але потым, параіўшыся з баярамі і гарадскімі старцамі, усталяваў караць злачынцаў па старому звычаю, вірай. Некаторыя даследчыкі лічаць, што Уладзімір спрабаваў змяніць парадак атрымання пасад.

Уладзімір пачаў таксама чаканку манеты — залатой («злотнікаў») і срэбнай («срэбранікаў»), паўтарыўшы візантыйскія ўзоры таго часу. На большасці манет Уладзіміра намаляваны князь, які сядзіць на троне, і надпіс:

Срэбранік вялікага Кіеўскага князя Уладзіміра. Адэскі музе нумізматыкі

«Владимѣръ на столѣ»(Уладзімір на троне); ёсць варыянты з пагрудным малюнкам (гл. малюнак) і іншым тэкстам легенды, у прыватнасці, на некаторых варыянтах срэбранікаў паказана імя святога Васіля, у гонар якога Уладзімір быў названы ў хрышчэнні. Мяркуючы па няпоўнагалоснай форме слоў (не Володимѣръ, а Владимѣръ; не золото, а злато), манетныя майстры былі балгарамі. Злотнікі і срэбранікі сталі першымі манетамі, выпушчанымі на тэрыторыі Русі. Толькі на іх захаваліся прыжыццёвыя сімвалічныя выявы князя Уладзіміра, чалавека з невялікай барадой і доўгімі вусамі.

Па манетах вядомы і княжаскі знак Уладзіміра — знакаміты Трызуб, прыняты ў XX ст. Украінай як дзяржаўны герб. Выпуск манеты быў абумоўлены не сапраўднымі эканамічнымі патрэбамі — Русь выдатна абслугоўвалася візантыйскай і арабскай залатой і срэбнай манетай, — а палітычнымі мэтамі: манета служыла дадатковым знакам суверэнітэту хрысціянскага гаспадара.

Культурна-сацыяльная палітыка

Часы Уладзіміра адзначаны пачаткам распаўсюджвання пісьменнасці на Русі — што звязана з Хрышчэннем. Як і многія іншыя прагрэсіўныя рэформы, праводзілася яна гвалтоўна:

«Пасылаў ён збіраць у лепшых людзей дзяцей і аддаваць іх у навучанне кніжнае. Маці ж дзяцей гэтых плакалі пра іх, бо не зацвердзіліся яшчэ яны ў веры і плакалі пра іх як пра мёртвых».

Настаўнікамі выступалі не столькі візантыйцы, колькі балгары, у тым ліку тыя, што вучыліся на Афоне. Праз пакаленне на Русі выраслі ўжо выдатныя майстры слова і знаўцы літаратуры, такія, як адзін з першых рускіх пісьменнікаў мітрапаліт Іларыён Кіеўскі.

Пры Уладзіміры пачынаецца маштабнае каменнае будаўніцтва на Русі, хоць першыя пабудовы, якія захаваліся, ставяцца да часу яго сына Яраслава. Закладзены гарады Уладзімір-на-Клязьме (990 г.), Белгарад (991 г.), Пераяслаў (992 г.) і многія іншыя.

Кіяўлян Уладзімір шчодра частаваў на балях кожную нядзелю, нават, паводле падання, загадаў развозіць на калёсах ежу і пітво для нямоглых і хворых. Асаблівую ўвагу аказваў дружыне, з якой раіўся пра справы дзяржаўныя і ваенныя, ні ў чым ёй не адмаўляў, кажучы: «Срэбрам і золатам не знайду сабе дружыны, а з дружынай здабуду срэбра і золата, як дзед мой і маці з дружынай дашукаўшы золата і срэбра.».

Сям’я і дзеці

Карціна А. П. Ласенка «Уладзімір і Рагнеда» на сюжэт летапіснага аповяду пра Рагнеду. 1770

Уладзімір да хрышчэння быў вядомы як «вялікі распуснік» (лац.: fornicator maximus, паводле нямецкага храніста Цітмара Мерзебургскага), меў некалькі соцень наложніц у Кіеве і загараднай рэзідэнцыі Берастове. Акрамя гэтага меў некалькі язычніцкіх шлюбах, у прыватнасці, з Рагнедай, з «чахіняй» (на саюз з Чэхіяй ён, па некаторых звестках, абапіраўся ў барацьбе з Яраполкам, саюзнікам германскага імператара) і «балгарыняй» (з волжскіх або дунайскіх балгар — невядома; па адной з версій, яна была дачкой цара дунайскіх балгараў Пятра, а Барыс і Глеб яе дзеці), з удавой свайго брата Яраполка, грэчаскай манашкай, прывезенай Святаславам падчас аднаго з паходаў, яна нарадзіла сына Святаполка, якога лічылі сынам «ад двух бацькоў»; Уладзімір разглядаў яго як свайго законнага сына, тым часам як сам Святаполк, паводле ўскосных звестак, магчыма лічыў сябе сынам Яраполка.

Пасля хрышчэння Уладзімір быў, як мяркуецца, у двух хрысціянскіх шлюбах — з візантыйскай царэўнай Ганнай і, пасля яе смерці ў 1011 годзе, з невядомай «мачахай Яраслава», паланёнай Святаполкам у 1018 годзе.

Дзеці (агулам 13 сыноў і не менш за 10 дачок), паводле адной з летапісных версій, верагоднасць якой аспрэчваецца:

1. З «чахіняй» (паводле «Сагі пра Олафа сына Тругві» — Алогіі, паводле Тацішчава — варажкі Аловы, «нарвежскай княжны Аловы»):
   1. Вышаслаў, князь наўгародскі, старэйшы сын Уладзіміра. Памёр да смерці бацькі.
2. З удавой Яраполка Святаславіча (паводле радаводаў — «грэкіні Прадзіславы» (жонка з каля 978):
   1. Святаполк Уладзіміравіч, князь тураўскі, потым кіеўскі. Магчыма быў сынам не Уладзіміра, а Яраполка Святаславіча, але Уладзімір прызнаў яго сваім сынам.
3. З Рагнедай, дачкой полацкага князя Рагвалода (жонка з каля 977):
   1. Ізяслаў, князь полацкі. Летапіс змяшчае маляўнічы аповед пра тое, як маленькі Ізяслаў заступіўся за маці і быў адпраўлены з ёй на ўдзел у Полацк. Памёр таксама пры жыцці бацькі, маладым, у 1001 годзе. Родапачынальнік полацкай галіны Рурыкавічаў.
   2. Мсціслаў; калі ён згадваецца ў некаторых версіях спісу сыноў Уладзіміра не памылкова (імя Мсціслава паўторана двойчы, гл. ніжэй), напэўна, памёр у маленстве.
   3. Яраслаў Уладзіміравіч, князь растоўскі, пасля смерці Вышаслава — наўгародскі, пасля перамогі над Святаполкам — кіеўскі.
   4. Усевалад, князь Уладзіміра-Валынскі, часам атаясамліваецца з «Вісівальдам, конунгам з Гардарыкі», які загінуў у Швецыі ў 993 годзе.
   5. Прадслава, зроблена наложніцай польскім князем Баляславам I Храбрым.
   6. Праміслава (пам. 1015), па некаторых крыніцах з 1000 г. жонка венгерскага прынца Ласла Лысага (пам. 1029).
   7. Мсціслава, у 1018 г. сярод іншых дачок Уладзіміра была захоплена польскім князем Баляславам I Храбрым.
4. З Адэллю (паводле позніх, ненадзейных звестках):
   1. Мсціслаў Тмутараканскі, князь тмутараканскі і чарнігаўскі, пасля паспяховай вайны з Яраславам кіраўнік паловы Русі; памёр у 1036, не пакінуўшы нашчадкаў.
   2. Станіслаў, князь смаленскі (звесткі пра надзел Станіслава не зусім надзейныя). (Паводле некаторых радаслоўцаў — таксама «ад балгарыні»).
   3. Судзіслаў, князь пскоўскі, у 1024—1059 у зняволенні, памёр у 1063, перажыўшы ўсіх братоў. (Паводле некаторых радаслоўцаў — таксама «ад балгарыні»).
5. З «багемскай княжной» Мальфрыдай (паводле позніх звестак):
   1. Святаслаў, (пам. 1015), князь драўлянскі.
6. З «балгарыняй», паводле радаслоўцаў — «балгарскай княжной Мілалікай», некаторыя гісторыкі спрабавалі ідэнтыфікаваць яе з царэўнай Ганнай:
   1. Барыс, князь растоўскі.
   2. Глеб, князь мурамскі.
7. Невядома, з якой жонкай:
   1. Позвізд, мяркуючы з паганскага імя нарадзіўся да хрышчэння Уладзіміра. (Па некаторых радаслоўцах — таксама «ад балгарыні»).
   2. Марыя Дабранега (пам. 1087) — жонкай польскага караля Казіміра I.

Акрамя таго, ва Уладзіміра было яшчэ некалькі дачок, невядомых імем. Агулам дачок Уладзіміра на 1018 год было не менш за 9, пра што паведамляе Цітмар. Пэўны лёс усіх іх невядомы.

Польскі гісторык Анджэй Попэ выказаў праўдападобную гіпотэзу, што жонка наўгародскага пасадніка Астраміра Феафана была дачкой Уладзіміра і Ганны. Акрамя таго, магчыма, дачкой Уладзіміра была жонка маркграфа Паўночнай маркі Бернхарда (пам. каля 1051) і маці маркграфа Вільгельма (пам. 1056).

Апошнія гады

У апошнія гады жыцця Уладзімір, верагодна, збіраўся змяніць прынцып атрымання пасада і завяшчаць уладу любімаму сыну Барысу. Ва ўсякім разе, менавіта Барысу ён даверыў сваю дружыну. Двое старэйшых сыноў, якія заставаліся ў жывых — Святаполк тураўскі і Яраслаў наўгародскі — амаль адначасова паўсталі супраць бацькі ў 1014 годзе. Таму, калі Уладзімір памёр ад хваробы ў загараднай рэзідэнцыі Берастове 15 ліпеня 1015, прыдворныя не паведамлялі пра яго смерць, бо Святаполк знаходзіўся ў Кіеве і яны не хацелі каб ён даведаўся раней за гараджан і заняў бацькоўскі сталец. Цела князя, абгорнутае дываном, таемна вывезлі ноччу на санях і прывезлі ў Кіеўскую Дзесяціннай царквы, дзе і пахавалі; мармуровыя саркафагі Уладзіміра і яго жонкі стаялі пасярэдзіне храма. Дзесяцінная царква разбураная манголамі ў 1240 годзе.

У 1632—1636 гг. у Кіеве пры разборы руін былі выяўленыя старыя саркафагі, прынятыя мітрапалітам Пятром Магілам за пахаванні Уладзіміра і Ганны, а потым пасля здабывання парэшткаў закапаныя ізноў. Ідэнтыфікацыя грабніцы (або магільняў) была праведзена па надпісу, якая аднак відавочна позняга паходжання і змяшчае фактычныя супярэчнасці (датыроўка ад Нараджэння Хрыстова і т. п.). Месца пахавання было нанава раскапана М. Я. Яфімавым у 1826, сапраўды былі знойдзеныя саркафагі, але яны не адпавядалі апісанням XVII стагоддзя.

Рэшткі (мошчы), вынятыя з пахавання, былі раздадзеныя ў кіеўскія і маскоўскі саборы і да цяперашняга часу апынуліся страчанымі. Сучасныя даследчыкі сумняваюцца ў тым, што гэта сапраўды былі ракі Уладзіміра і Ганны.

Памяць пра Уладзіміра Хрысціцеля

Царкоўнае шанаванне

Уладзімір
Дата нараджэння	каля 956
Месца нараджэння	невядома
Дата смерці	15 ліпеня 1015
Месца смерці	Берастава[d], Кіеў, Кіеўская Русь
Месца пахавання	Дзесяцінная царква[d]
Шануецца	у Праваслаўнай і Каталіцкай Цэрквах
Услаўлены	не пазней XIV стагоддзя
У ліку	роўнаапостальнага
Дзень памяці	15 ліпеня (па грыгарыянскім і юліянскім календары)
Заступнік	Украіны, Расіі
Працы	Хрышчэнне Русі
Бацька	Святаслаў Ігаравіч[…]
Маці	Малуша
Муж	Алава, Рагнеда Рагвалодаўна, Мальфрыда, Ганна і Юлія
Дзеці	Вышаслаў Уладзіміравіч, Ізяслаў Уладзіміравіч, мерк. Святаполк, Яраслаў Уладзіміравіч, Усевалад Уладзіміравіч, Святаслаў Уладзіміравіч[d], Мсціслаў Уладзіміравіч, Барыс Уладзіміравіч[d], Глеб Уладзіміравіч[d], Станіслаў Уладзіміравіч, Pozvizd Vladimirovich[d], Судзіслаў Уладзіміравіч, Прадслава Уладзіміраўна, Праміслава Уладзіміраўна, Дабранега Уладзіміраўна, Mstislava Vladimirovna[d] і Агата Кіеўская
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дакладных звестак пра пачатак царкоўнага шанавання (і фармальнай кананізацыі, калі такая была) князя Уладзіміра няма. Магчыма, Уладзіміра першапачаткова памінаюць разам з яго сынамі, святымі Барысам і Глебам. Паводле ўскосных звестак, ужо ў першыя гады пасля яго смерці паўстала агіяграфічная традыцыя, прыпадабняе князя апосталу Паўлу, прычым жыційныя апавяданні пра зварот Уладзіміра (сляпога і цудоўным чынам вылечанага па малітвах хрысціян) сустракаюцца і ў заходнееўрапейскіх помніках гэтага часу. Ужо ў «Похвале кагану Владимиру» мітрапаліта Іларыёна называе князя «блажэнным» («О блаженый и треблаженый княже Володимерѣ, благовѣрне, и христолюбиве, и страннолюбче, мъзда твоа многа предъ Богомъ!»), хоць гісторыкі царквы прызнаюць яго словы хутчэй пажаданнем кананізацыі чым дзейсным фактам.

Згодна з сербскім Пролагам XIV стагоддзя, узыходзячым да старажытнарускім арыгіналаў сярэдзіны XII стагоддзя, афіцыйнае прызнанне Уладзіміра святым да сярэдзіны XII стагоддзя яшчэ не адбылося. Рускія летапісы таксама замоўчваюць пра кананізацыю Уладзіміра Хрысціцеля.

Першыя надзейныя звесткі пра афіцыйнае шанаванне Уладзіміра як святога роўнаапостальнага ставяцца да XIV стагоддзя: усе Пролагі і богаслужбовыя кнігі таго часу маюць памяць св. Уладзіміра пад 15 ліпеня. Шэраг даследчыкаў вылучаў гіпотэзу, што пачатак шанавання мог быць звязаны з перамогай наўгародцаў ў Неўскай бітве (1240), якая адбылася 15 ліпеня, але ў многіх старажытных спісах жыція Аляксандра Неўскага (пам. 1263) у пераліку святых дня Неўскай бітвы якраз адсутнічае імя Уладзіміра. Верагодна, кананізацыя магла адбыцца ў 2-й палове XIII стагоддзя, паколькі менавіта гэтым перыядам часу датуецца Пролаг з устаўкай з праложнага жыція святога Уладзіміра.

У 1635 мітрапаліт Кіеўскі Пётр Магіла здабыў мошчы Уладзіміра з руін Дзясяціннай царквы, што мяркуе пачатак шанавання яго парэшткаў.

Увага да дня памяці св. Уладзіміра было прыцягнута царкоўна-грамадскімі імпрэзамі з нагоды 900-годдзя Хрышчэння Русі ў 1888. Указам Святога Сінода 1888, «для запечатления навсегда в благоговейной памяти православных чад русской Церкви имени Просветителя русского народа», дзень памяці св. Уладзіміра вызначана аднесці да святаў, якія маюць у Статуце знак крыжа ў паўколе — «имже бдение совершается»; да таго належала паліялейная служба. Тады ж будуюцца ў Расіі Князь-Уладзімірскія храмы, найбольш выдатны з якіх — Уладзімірскі сабор у Кіеве.

У рускай эміграцыі царкоўнае шанаванне князя ва ўмовах распачатай у 1929 годзе ў СССР татальнай ліквідацыі арганізаванай царкоўнасці набыло пэўнае палітычнае гучанне; 18/31 снежня 1929 года Архіерэйскі Сінод (Руская праваслаўная царква за мяжой), паводле даклада мітрапаліта Антонія (Храпавіцкага), пастанавіў «усталяваць дзень Св. Роўнаапостальнага Князя Уладзіміра, асветніка Русі, (15 ліпеня ст. ст.) агульным рускім царкоўна-нацыянальным святам і прасіць архіпастыраў і пастыраў Рускай Праваслаўнай Зарубежнай Царквы ў гэты дзень асабліва адзначыць значэнне рускай праваслаўнай культуры і ў царкоўнай і дзяржаўнай жыцця рускага дзяржавы. <…>».

Паколькі князь Уладзімір жыў да расколу хрысціянскай царквы (схізмы 1054), ён шануецца і каталікамі.

«Цар Уладзімір». Святочная мінея 1619 года

Руская Царква здзяйсняе яго памяць у дзень яго прадстаўлення — 15 ліпеня па Юліянскім календары. У той жа дзень, 28 ліпеня па Грыгарыянскім календары, святкуюць яе рымакаталікі; св. Уладзімір лічыцца заступнікам украінскіх і расійскіх каталікоў.

З 2002 Святы роўнаапостальны вялікі князь Уладзімір лічыцца нябесным заступнікам унутраных войскаў МУС Расіі. Яго вобраз асвячоны ў Галоўнай іконе ўнутраных войскаў, якая захоўваецца ў Праабражэнскай царквы Храма Хрыста Збавіцеля. Пачынанне па здабыццю ўнутранымі войскамі МУС Расіі асабліва ўшанаванай абразы і святых заступнікаў воінскіх калектываў Благаслаўляючы Патрыярхам Маскоўскім і ўсяе Русі Алексіем II.

24 чэрвеня 2008 года на Архірэйскім Саборы РПЦ Патрыярх Аляксій II ў сваім дакладзе сказаў: «Сёння ў агульнацаркоўным календары дзень 15/28 ліпеня, калі мы шануем памяць роўнаапостальнага князя Уладзіміра, „идолы поправшаго и всю Российскую землю Святым Крещением просветившаго“ (Называнне святому), нават не вылучаны чырвоным колерам і разглядаецца як „сярэдняе“ свята. Але Хрышчэнне Русі, здзейсненае святым князем, духоўным правадыром нашага народа і героем нашых народных былін, стала найвялікшай падзеяй айчыннай гісторыі, без якой не нарадзілася б у ёй усё лепшае і ўзвышанае, што непарыўна звязана з праваслаўнай верай. Мяркую, што дзень вялікага князя Уладзіміра трэба і адзначаць як вялікае свята.».

Былінны і фальклорны вобраз

Андрэй Пятровіч Рабушкін. «Уладзімір Краснае Сонейка і яго жонка Апраксія Каралевішна». 1895. Ілюстрацыя да кнігі «Рускія былінныя волаты»

Асноўны артыкул: Князь Уладзімір, персанаж

У былінах вядомы пад імем Уладзіміра Краснае Сонейка, «ласкавага князя Уладзіміра». Да часу яго кіравання ставяцца подзвігі трох волатаў. Тыповы вобраз князя Уладзіміра ў былінах — зборны: у ім аб’яднаны рысы некаторых пазнейшых кіраўнікоў, а гістарычная дакладнасць, магчыма, скажоная.

Парныя вобразы Уладзіміра (у хрышчэнні — Васіля) і яго маці Малушы прадстаўлены ва украінскіх калядных фальклорных постацях Васіля і Маланкі (Меланкі, Міланкі). У царкоўным календары дзень св. Маланні завяршае гадавы круг, дзень св. Васіля яго пачынае. Гэта каляндарная акалічнасць зблізіла ў народным уяўленні святога Васіля Вялікага і прападобную Меланню рымлянку, ператварыўшы іх ва ўстойлівую фальклорную пару, захаваўшы не толькі згадкі пра рэальных гістарычных персанажаў (Уладзіміры і Малушу), але і цэлы шэраг дэталяў, якія адлюстроўваюць прававыя нормы X стагоддзя і характарызуюць тагачасны побыт.

Гарады, помнікі, ордэны

• Уладзімір заснаваў у 990 годзе і назваў у гонар сябе горад Уладзімір, цяпер абласны цэнтр Расійскай Федэрацыі.
• У X стагоддзі назваў сваім імем горад Уладзімір на Валыні, цяпер у Валынскай вобласці Украіны.
• У 1782 годзе імператрыца Кацярына II заснавала Імператарскі ордэн Святога Роўнаапостальнага Князя Уладзіміра ў 4 ступенях.
• У 1853 годзе князю Уладзіміру быў пастаўлены помнік у Кіеве. Першапачаткова ідэя, якая нарадзілася ў асяроддзі кіеўскага генерал-губернатара Дзмітрыя Бібікава, паставіць помнік князю Уладзіміру на пустой высокай гары над новым цэнтрам горада — Крашчацікам, выклікала пярэчанні Кіеўскага мітрапаліта Філарэта (Амфітэатрава).
• У 1957 годзе Руская праваслаўная царква заснавала ордэн Святога роўнаапостальнага вялікага князя Уладзіміра ў 3 ступенях.
• У 1999 годзе ў Белгарадзе адкрыты помнік святога роўнаапостальнага князя Уладзіміра — Хрысціцеля Русі. Скульптар В. М. Клыкаў. Вышыня помніка складае 22 метраў.
• У 2007 годзе ва Уладзіміры адкрыты помнік Уладзіміру Святому і епіскапу Суздальскаму Феадору працы скульптара Сяргея Ісакава.
• У 2010 годзе ў г. Корасцень адкрыты помнік юнаму князю Уладзіміру і яго маці Малушы.

• 
  Помнік Уладзіміру Вялікаму ў Кіеве, Украіна. Найстарэйшы з помнікаў Уладзіміру Вялікаму, усталяваны ў 1853 годзе
• 
  Помнік Тысячагоддзе Расіі, узведзены ў 1862 годзе ў Ноўгарадзе, Расія. У цэнтры кампазіцыі намаляваны Рурык са шчытом, злева ад яго - Уладзімір Хрысціцель трымае ў руцэ крыж і топча нагой ідала Пяруна
• 
  Помнік Уладзіміру, усталяваны ўкраінскай дыяспарай у Лондане, Вялікабрытанія
• 
  Помнік Уладзіміру Хрысціцелю усталяваны ўкраінскай дыяспарай у Таронта, Канада.
• 
  Помнік князю Уладзіміру і свяціцелю Феадору ва Уладзіміры, Расія
• 
  Статуя Уладзіміра Хрысціцеля ў кафедральным саборы Святога Уваскрэсення ў Івана-Франкоўску, Украіна
• 
  Статуя Уладзіміра Святога ў Казанскім саборы ў Санкт-Пецярбургу, Расія
• 
  Помнік Уладзіміру Святаславічу ў Квінслендскім універсітэце ў Брысбене, Аўстралія

Князь Уладзімір на грашовых купюрах і манетах

Князь Уладзімір I намаляваны на чатырох розных украінскіх банкнотах наміналам 1 грыўна (1995—2007) і дзьвух манетах.

• 
  Украінская манета 1 грыўна 2006 г.
• 
  Украінская інвестыцыйная манета 10 грн.

Князь Уладзімір у філатэліі

Князь Уладзімір I намаляваны на паштовых марках і канвертах.

• 
  Помнік Уладзіміру Вялікаму ў Кіеве. Паштовая марка УНР (Украіна), 1919 г.
• 
  Уладзімір Вялікі. Паштовая марка Украіны. 2000 г.
• 
  Паштовая картка Расіі, 2009 Помнік св. роўнаапостальнага князя Уладзіміра ў г. Белгарадзе.
• 
  Канверт Украіны 2008 1020-годдзе Хрышчэння Русі св. Уладзімірам.

Заліў Уладзіміра

Заліў Уладзіміра, Японскае мора

У гонар князя Уладзіміра быў названы заліў Уладзіміра Японскага мора (Прыморскі край, Ольгінскі раён).

Князь Уладзімір на знаках палітычных арганізацый

Згодна з Палажэннем № 65 Расійскай фашысцкай партыі «Аб рэлігійным значку У. Ф. П.» кожны фашыст павінен быў насіць рэлігійны значок той рэлігіі, да якой ён належаў. Праект рэлігійнага значка нацыянальна-мяншынственнай арганізацыі павінен быў выпрацоўвацца заснавальнікамі рэлігіі і зацвярджацца Вярхоўным Саветам УФП. Рэлігійным значком Праваслаўных Расійскіх фашыстаў з’яўлялася выява Св. Роўнаапостальнага Князя Уладзіміра на шчыце блакітнага фону, абрамленага ўладзімірскай стужкай.

Князь Уладзімір у белетрыстыцы

У эпоху «Уладзіміра-сонца», абмаляванага па «Гісторыі дзяржавы Расійскага» Карамзіна, адбываецца дзеянне «Руслана і Людмілы» Пушкіна.

Свае творы Уладзіміру I таксама прысвячалі Феафан Пракаповіч, Я. Б. Княжнін, Ф. П. Ключароў, М. М. Хераскаў, А. С. Грыбаедаў і А. М. Мураўёў.

Князь Уладзімір з’яўляецца цэнтральным персанажам шэрагу гістарычных раманаў: «Голуб над Понтам» («Калі паў Херсанес») Антаніна Ладзінскага, «Уладзімір» Сямёна Склярэнкі, «Князь Уладзімір» Юрыя Нікіціна, «Дачка імператрыцы» Міхаіла Казоўскага (1999), «Паганец» (2009) і «Княжава Русь» (2010) Аляксандра Мазіна і іншых. У раманах «Князь» (2005) і «Герой» (2006) Аляксандра Мазіна згадваецца пра нараджэнне і дзяцінства Уладзіміра.

Князь Уладзімір ў кінематографе

Уладзімір Святаславіч з’яўляецца адным з персанажаў фільма «Яраслаў Мудры» (Масфільм / кінастудыя імя А. Даўжэнкі, 1981); яго ролю выканаў Пётр Вельямінаў.

У 1983 годзе на кінастудыі імя А. Даўжэнкі (Кіеў) зняты фільм «Легенда пра княгіню Вольгу», у якім аповяд вядзецца праз прызму ўспамінаў Уладзіміра. Ролю Уладзіміра ў ім сыграў Іван Мікалайчук.

У 1993 годзе рэжысёр Юрый Тамашэўскі зняў поўнаметражны мастацкі фільм «Уладзімір Святы» (у галоўнай ролі Уладзіслаў Стржэльчык).

У 2005 годзе выйшаў фільм «Сага старажытных булгар. Лесвіца Уладзіміра Краснае Сонейка», дзе Уладзіміра сыграў Андрэй Сухаў.

У 2006 па матывах жыццяпісу св. Уладзіміра быў зняты паўнаметражны мультфільм «Князь Уладзімір».

Іншае

Маскоўскі аўтазавод Масквіч выпускаў Масквіч-2142R5 «Князь Уладзімір».

Рурык, князь Наўгародскі

Ігар Рурыкавіч, вялікі князь Кіеўскі

Ефанда

Святаслаў Ігаравіч, вялікі князь Кіеўскі

Вольга, княгіня Кіеўская

Уладзімір Святаславіч, вялікі князь Кіеўскі

Малк Любечанін

Малуша

Літаратура

• Белорусская ССР: Краткая энциклопедия в 5 т. (руск.) / Ред. колл.: П. У. Бровка и др. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. Биографический справочник. — 737 с. — 50 000 экз.
• Русская военная сила. История развития военного дела от начала Руси до нашего времени. Т.1. — М., 1892.

• Історія України в особах: IX—XVIII ст. К.:Видавництво «Україна», 1993, 396 с.
• Карпов А. Ю. Владимир Святой. — М.: Молодая гвардия, 1997. — 446 с. — (Жизнь замечательных людей: Серия биографий; Вып. 738). — 10 000 экз. — ISBN 5-235-02274-2
• Назарко Іриней о. ЧСВВ. Святий Володимир Великий: Володар і христитель Руси-України / 2-е вид. — Жовква: Місіонер, 2012. — 200с.
• Ричка В. Володимир Святий в історичній пам’яті. — Київ: Видавничий дім «Скіф», 2012. — 208с.
• Бурій В. 28 липня — рівноапостольного князя Володимира / Валерій Бурій // Місто робітниче (Ватутіне). — 2013. — 26 лип. — С. 4.
• Войтович Л. Княжеские династии Восточной Европы (конец IX — начало XVI в.).
• Гильфердинг А. Ф. Неизданное свидетельство современника о Владимире Святом и Болеславе Храбром. — М.: Тип. Александра Семёна, 1856. — 39 с.
• Древняя Русь в свете зарубежных источников./ под редакцией Е. А. Мельниковой. — М.: Логос, 1999.
• Карпов А. Ю. Владимир Святой. — М.: Молодая гвардия — ЖЗЛ; Русское слово, 1997.
• Карташёв А. В. Религиозно-социальная реформа князя Владимира.
• Ключевский В. О. Курс русской истории. Архівавана 13 студзеня 2008.
• Назаренко А. В. Древняя Русь на международных путях. — М.: Языки русской культуры, 2001.
• Петров А. В. Владимир Святославич и его сыновья в контексте норманнского вопроса // Древняя Русь: во времени, в личностях, в идеях. (Παλιορωσια. Альманах. Вып. 3). — СПб., 2015. С. 8-30.
• Присёлков М. Д. Очерки по церковно-политической истории Киевской Руси X—XII в. СПб., 1913.
• Ульянов О. Г. Венчание на царство Владимира Святого и утверждение царского титула Ивана Грозного в грамоте Константинопольского патриарха Иоасафа II // Историк и общество. Исторический факт и политическая полемика. Сборник статей / Отв. ред. М. П. Айзенштат. М.:ИВИ РАН, 2011. С. 80-97.
• Федотов Г. П.] Канонизация Святого Владимира. Владимирский сборник. Белград, 1938.

Спасылкі

• Голубовский П. В. Болгары и хазары, восточные соседи Руси при Владимире Святом на сайте «Руниверс»
• Похвала равноапостольному князю Владимиру и житие его. Сочинение мниха Иакова
• Житие святого равноапостольного Великого князя Владимира в святом крещении Василия, крестителя Руси
• Антон Карташев. История Русской церкви. Распространение христианства
• А. В. Назаренко. Равноапостольный князь Киевский Владимир (Василий) Святославич (Фрагмент статьи из VIII т. «Православной энциклопедии», М. 2004)
• Архиепископ Аверкий (Таушев). Храним ли мы заветы святого князя Владимира?
• Плотникова О. А. Сакральный образ князя Владимира в системе средневекового «литературного этикета»
• Карамзин Н. М. Предания веков (отрывки из «Истории государства Российского». М.,1988. Князь Владимир Архівавана 3 лістапада 2007.
• Усачев А. С. Из истории русской средневековой агиографии: два произведения о равноапостольном князе Владимире Святославиче (исследование и тексты) // Вестник церковной истории. 2006. № 2. С. 5-44