Іван Кошка

Іван Кошка
Бацька	Іван Антонавіч Кошка[d]
Дзеці	Ганна з Кошкаў[d] і Н з Кошкаў[d]

Іван Іванавіч Кошка (да 1443 — пасля 1526) — магчыма, пісар гаспадарскі (зг. 1470), акольнічы смаленскі (зг. 1492—1526), намеснік маладзечанскі (зг. 1500).

Са смаленскіх баяр. Бацька — Іван Антонавіч, атрымаў ад вялікага князя Казіміра слугу Пратаса, дзве тонькі на рацэ і Лапоцькава ў Смаленскай зямлі. Таксама вядомы бацькаў брат — Алізар, яго сын Якаў, уладальнік сяла Белая у Смаленскім павеце, і невядомы на імя ўнук.

Сам Іван Кошка ў 1457 годзе атрымаў ад вялікага князя Казіміра 2 чалавекі і зямліцу, а ў 1467 годзе людзей, якіх раней трымаў нейкі Кляменцій. Магчыма, Іван тоесны згаданаму пад 1470 годам Кошку, службоўцу Канцылярыі вялікага князя Казіміра, імаверна, пісару гаспадарскаму. У 1482 і 1497 гадах Іван Кошка атрымаў пацвярджэнні на бацькавы і свае наданні ад гаспадара, а таксама свае куплі.

Маскоўскае пасольства скардзілася на смаленскага акольнічага Івана Кошку за затрыманне ў Смаленску людзей маскоўскага падданага князя Сямёна Варатынскага ў 1493 годзе. Таксама Кошка ўдзельнічаў у памежных канфліктах, за грабяжы маскоўскіх людзей на памежжы вялікалітоўскімі падданымі, у тым ліку Кошкай, маскоўцы ў 1498 годзе абрабавалі смаленскіх мяшчан.

У 1500 годзе Іван Кошка згаданы як акольнічы смаленскі і намеснік маладзечанскі.

Пасля захопу ў вайну 1500—1503 гадоў смаленскіх маёнткаў маскоўцамі Іван Кошка з’ехаў. Пагатоў, як актыўны ўдзельнік памежных канфліктаў наўрад ці мог разлічваць на нешта пад уладай вялікага князя маскоўскага.

Замест страчаных маёнткаў атрымаў у 1506 і 1507 гадах ад вялікага князя Аляксандра дворац Гадуцішкі ў Віленскім павеце і 60 чалавек. У 1509 годзе на гэтыя ж уладанні атрымаў прывілей і Васіль Сямёнавіч Жылінскі, таксама замест маёнткаў страчаных на ўсходзе праз маскоўцаў. Адзін з зяцёў Івана Кошкі — князь Іван Львовіч Вяземскі, ездзіў да вялікага князя Жыгімонта аднаўляць наданне вялікага князя Аляксандра для свайго цесця. У 1507 годзе Кошка атрымаў сяло Белае ў Смаленскім павеце, перад тым належнае дваюраднаму брату Якаву Алізараву, якога звезлі ў маскоўскі палон, а яго сын сам ад’ехаў да маскоўскага боку. Дворац Гадуцішкі Кошка пазней прадаў віленскаму ваяводзе Мікалаю Радзівілу.

Пратэкцыяй Івана Кошкі, адзін з яго зяцёў — князь Вяземскі таксама атрымаў маёнтак у Віленскім павеце, як кампенсацыю за страчаныя ў Смаленскай зямлі ўладанні.

Такім чынам, акольнічы Кошка выехаў са Смаленскай зямлі з жонкай, дочкамі і зяцямі. Дзве дачкі сталі асноўнымі яго спадчынніцамі, іх нашчадкі мелі правы прэтэндаваць на смаленскія ўладанні пасля вызвалення тых ад маскоўцаў.

Меў дзвюх дачок:

• Ганну — пазней у шлюбе са смаленскім акольнічым і скарбнікам князем Канстанцінам Крошынскім.
• невядомую імем — пазней у шлюбе з князем Іванам Львовічам Вяземскім.

Літаратура

• Сліж Н. Маёмасныя справы Мар’і Канстанцінаўны Крошынскай у святле яе тастаменту // Studia Historica Europae Orientalis = Исследования по истории Восточной Европы: науч. сб.. — 2021. — В. 14. — С. 151—163.