Дом губернатара (Мінск)
Славутасць | |
Дом губернатара | |
---|---|
![]() Перабудаваны будынак езуіцкай школы ў наш час | |
53°54′11″ пн. ш. 27°33′18″ у. д.HGЯO | |
Краіна |
![]() |
Горад | Мінск |
Дата заснавання | 1699 |
Дата пабудовы | 1699 год |
Асноўныя даты | |
1699 — будаўніцтва |
|
Статус |
![]() |
Стан | значна перабудаваны |
![]() |
Дом губерна́тара, або буды́нак езуі́цкай шко́лы — будынак у Мінску на плошчы Свабоды, 7. Уваходзіў комплекс Мінскага езуіцкага калегіума. У будынку месціцца Рэспубліканскі музыкальны каледж.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Miensk%2C_Vysoki_Rynak%2C_Jezuicki-Katedra._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%2C_%D0%92%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BA%D1%96_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%95%D0%B7%D1%83%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96-%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B4%D1%80%D0%B0_%28T._Kramer%2C_1800%29.jpg/220px-Miensk%2C_Vysoki_Rynak%2C_Jezuicki-Katedra._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%2C_%D0%92%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BA%D1%96_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA%2C_%D0%95%D0%B7%D1%83%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96-%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B4%D1%80%D0%B0_%28T._Kramer%2C_1800%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Bundesarchiv_Bild_146-2008-0050%2C_Wei%C3%9Frussland%2C_Minsk%2C_polnische_Kirche.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_146-2008-0050%2C_Wei%C3%9Frussland%2C_Minsk%2C_polnische_Kirche.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Kurlo%C5%ADski_rasstrel%2C_Miensk.jpeg/220px-Kurlo%C5%ADski_rasstrel%2C_Miensk.jpeg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Miensk%2C_BNR._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%2C_%D0%91%D0%9D%D0%A0_%281918%29.jpg/220px-Miensk%2C_BNR._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%2C_%D0%91%D0%9D%D0%A0_%281918%29.jpg)
Пабудаваны ў 1699 годзе (паводле іншых звестак у 1769—1970-я гады) як езуіцкая школа ў складзе комплексу Менскага езуіцкага калегіума. У часе Паўночнай вайны (1700—1721) тут спыняліся расійскі імператар Пётр I, украінскі гетман Іван Мазепа, шведскі кароль Карл XII[1].
У 1770 годзе быў рэканструяваны — уваход у яго быў пазначаны квадратнай у плане вежай з купалам. З 1773 года, пасля забароны ордэна езуітаў у будынку размешчана свецкая шасцігадовая школа. Пасля перабудовы школы ў стылі класіцызм паводле праекта Фёдара Крамера ў 1799—1917 гадах — дом губернатара. Пры перабудове будынак страціў архітэктурны дэкор XVIII ст., у тым ліку і вежу з купалам.
У часе вайны 1812 года, у 1812 годзе тут спыняўся французскі маршал Луі Нікаля Даву. У 1821—1822 гадах у яго бібліятэцы працаваў расійскі дзекабрыст Мікіта Мураўёў, які напісаў у Мінску першы варыянт канстытуцыі будучай Расійскай дзяржавы («Паўночная праўда»)[1].
Уначы 28 чэрвеня 1905 года ў губернатарскі дом была кінутая бомба, пацярпелі казак і гарадавы. З 1910 года тут часова месцілася губернатарская канцылярыя і губернская ўстанова па забеспячэнні праваслаўнага духавенства. У 1914 годзе на другім паверсе адкрыўся вайсковы шпіталь, які ўзначальваў старшы лекар Сяргей Урванцоў. 22 кастрычніка таго ж года шпіталь наведаў расійскі імператар Мікалай II, ён раздаваў параненым Георгіеўскія крыжы[1].
З 20 лютага 1918 года ў будынку месціўся Народны сакратарыят БНР на чале з Язэпам Варонкам[1]. Тут была прынятая Першая Устаўная грамата БНР. 25 лютага нямецкія жаўнеры знялі з будынка беларускі сцяг і канфіскавалі грашовыя сродкі. Нямецкая адміністрацыя забрала будынак на патрэбы сваёй музычнай вайсковай каманды.
Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ў будынку ў студзені 1919 года размяшчаўся Часовы рабочы-сялянскі савецкі ўрад Беларусі на чале са Змітром Жылуновічам (Цішка Гартны)[1]. З лютага 1919 да 1933 года тут месціліся Прэзідыум ЦВК БССР, Саўнаркам і іншыя дзяржаўныя ўстановы БССР, пасля Другой сусветнай вайны — музычная школа. У 1968 годзе зробленая апошняя значная перабудова паводле праекта архітэктара I. Левіна: зроблена прыбудова з боку дваровага фасада і надбудова верхняга паверха, перароблены фасады.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Miensk%2C_Svabody%2C_7._Rconstruction_2019.jpg/220px-Miensk%2C_Svabody%2C_7._Rconstruction_2019.jpg)
Улетку 2019 года пачалася рэканструкцыя з рэстаўрацый будынка, якая прадугледжвае аднаўленне галоўнага фасада ў выглядзе, блізкім да гістарычнага, з захаваннем савецкай надбудовы. 2 жніўня 2020 года будынак адкрыўся пасля рэстаўрацыі[2].
Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]
Будынак уяўляў сабой прамавугольнае ў плане, двухпавярховае, накрытае вальмавым дахам збудаванне. Яго галоўны фасад быў вылучаны квадратнай у плане вежай, завершанай купалам.
У наш час перабудаваны да непазнавальнасці. Цяпер будынак чатырохпавярховы, галоўны фасад вырашаны плоскасна, пазбаўлены дэкору, чляніцца прамавугольнымі аконнымі праёмамі, на верхнім паверсе значна большымі па велічыні. Уваход аформлены строгім парталам.
Галерэя[правіць | правіць зыходнік]
- Будынак на старых фотаздымках
-
На карціне Напалеона Орды, 1870—1877 г.
-
18 сакавіка 1918 г.
-
Дом Саветаў, 1919 г.
-
1932 г.
Зноскі
- ↑ а б в г д Шыбека З. В. Минскъ сто гадоў таму. — Мінск: Беларусь, 2007. — С. 196—197. — 304 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-01-0729-9.
- ↑ realty.tut.by(недаступная спасылка)
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.
- Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, [1984—1988].
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дом губернатара (Мінск)
- Дом губернатара (Мінск) на сайце Глобус Беларусі (руск.)