Паўднёвааравійскі фронт Першай сусветнай вайны

Паўднё́ваараві́йскі фронт Пе́ршай сусве́тнай вайны́ — серыя бітваў паміж брытанскімі і французскімі войскамі ў перыяд з лістапада 1914 па ліпень 1916 года ў часы Першай сусветнай вайны за кантроль над брытанскай калоніяй Адэн, важным пунктам для караблёў на іх шляху з Азіі ў Суэцкі канал. Брытанская імперыя абвясціла вайну Асманскай імперыі 5 лістапада 1914 года, на што туркі адказалі сваёй дэкларацыяй аб аб’яўленні вайны 11 лістапада. З самага пачатку, туркі планавалі ўварванне ў брытанскі пратэктарат Адэн у саюзе з мясцовымі арабскімі плямёнамі. Туркі сабралі пэўныя сілы на Шэйх-Саідзе, паўвостраве, які выступае ў Чырвонае мора да вострава Перым.

У пачатку вайны англічане валодалі толькі адной сілай, дыслакаванай у Адэнскім пратэктараце, — Адэнскай брыгадай, якая ўваходзіла ў склад Брытанскай індыйскай арміі. У лістападзе 1914 года сілы Асманскай імперыі з Емена пачалі наступ на Адэн і дабіліся некаторых поспехаў, але да 1916 года былі спынены сіламі брыгады і прыбыўшымі падмацаваннямі, што азнаменавала сабой заканчэнне баявых дзеянняў на гэтым фронце.

Саюзнікам англічан у гэтай кампаніі быў султанат Лахдж, які знаходзіўся тады ў значнай ступені намінальнай залежнасці ад брытанскай кароны, — вялікая частка яго тэрыторыі апынулася пад асманскай акупацыяй. У ходзе кампаніі англічане таксама часова акупавалі Фарасанскія астравы на поўнач ад Емена.

Літаратура

• Bruce, Anthony. The Last Crusade: The Palestine Campaign in the First World War. London: Murray, 2002.
• Connelly, Mark. "The British Campaign in Aden, 1914-1918". Journal of the Centre for First World War Studies, 2:1 (2005) 65-96.
• Farndale, Sir Martin. History of the Royal Regiment of Artillery: The Forgotton Fronts and the Home Base, 1914-18. London: Royal Artillery Institution, 1988.
• Mehra, R. N. Aden and Yemen, 1905-1919. Delhi: Agram Prakashan, 1988.
• Walker, G. Goold. Honourable Artillery Company in The Great War 1914-1919. London: Seeley, Service & Co. Ltd., 1930.