Лонданскае пагадненне (1915)

Ло́нданскае пагадне́нне — сакрэтны дагавор паміж Італіяй і краінамі Антанты, падпісанае ў Лондане 26 красавіка 1915 года прадстаўнікамі Італіі, Вялікабрытаніі, Францыі і Расіі. Вызначала ўмовы ўступлення Італіі ў Першую сусветную вайну.

Умовы пагаднення

Згодна з пагадненнем, Італія пакідала Траісты саюз і далучалася да Антанты, што ўжо было ўстаноўлена сакрэтным пагадненнем, падпісаным у Лондане 4—5 верасня 1914 года. Акрамя таго, на працягу месяца Італія павінна была абвясціць вайну Германіі і Аўстра-Венгрыі, што і было зроблена (дэкларацыя аб абвяшчэнні вайны была апублікавана 23 мая таго ж года). Наўзамен Італія прэтэндавала па заканчэнні вайны на частку зямель, якія належалі Аўстра-Венгрыі, а таксама на іншыя тэрыторыі.

Раздзел Ціроля. Чырвоным адзначаны тэрыторыі, якія адышлі Аўстрыі.

Італіі павінны былі адысці:

1. Ціроль аж да альпійскага водападзелу, што ўключае ў сябе сучасныя італьянскія правінцыі Трэнта і Бальцана (Паўднёвы Тыроль).
2. Трыест.
3. Гарыца і Градзішка.
4. Істрыя, акрамя горада Рыека.
5. Частка Унутранай Крайны.
6. Паўночная Далмацыя, уключаючы Задар і большасць астравоў.
7. Астравы Дадэканес.
8. Горад Влёра.
9. Пратэктарат над Албаніяй.
10. Частка азіяцкіх і афрыканскіх калоній Германіі.

Сербскаму каралеўству былі абяцаны:

1. Узбярэжжа Далмацыі паміж ракой Крка і паселішчам Стогн, уключаючы Пелешац.
2. Спліт.
3. Востраў Брач.

Чарнагорскаму каралеўству прызначаліся:

1. Узбярэжжа Далмацыі паміж горадам Будва і паселішчам Стогн, уключаючы Дуброўнік і Котарскі заліў, але выключаючы Пелешац.
2. Частка ўзбярэжжа Албаніі.

Таксама (аднак менш вызначана) Сербіі былі абяцаны:

1. Боснія і Герцагавіна.
2. Срэм.
3. Бачка.
4. Славонія.
5. Частка тэрыторыі Албаніі.

Італія прапанавала і саюзнікі пагадзіліся, што пытанне пра далейшы лёс узбярэжжа Харватыі паміж Істрыяй і Задарам павінен быць урэгуляваны пасля вайны. Італія таксама настойвала на тым, што Сербія не павінна быць паведамлена аб дамоўленасцях. Аднак 4 жніўня 1915 года саюзнікі накіравалі сербскім уладам афіцыйную ноту, якая пацвярджае пасляваенныя тэрытарыяльныя прэтэнзіі Сербіі і Чарнагорыі.

Пагадненне трымалася ў таямніцы, аднак было апублікавана пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі ў Расіі (апублікавана ў газеце «Известия» ў лістападзе 1917 года).

Лёс пагаднення пасля вайны

На Парыжскай мірнай канферэнцыі прадстаўнікі Італіі настойвалі на вядзенні перамоваў толькі са сваімі былымі саюзнікамі, прадстаўнікамі Сербіі і Чарнагорыі, але не з прадстаўнікамі пераможанага боку, уключанымі ў склад дэлегацыі новага дзяржаўнага ўтварэння, Каралеўства сербаў, харватаў і славенцаў. Канкрэтна, італьянская дэлегацыя выказвала пратэст супраць удзелу ў канферэнцыі двух харватаў і двух славенцаў, трое з якіх былі дэпутатамі, а адзін — міністрам у аўстрыйскім кабінеце ў час вайны.

Пагадненне было анулявана ў 1919 годзе Версальскім мірным дагаворам, паколькі прэзідэнт ЗША Вудра Вільсан, падтрымліваючы патрабаванні славянскіх народаў і не прызнаючы дагавор, адхіліў прэтэнзіі Італіі на Далматыю. Раздзел Ціроля быў пацверджаны ў тым жа годзе Сен-Жэрменскім мірным дагаворам.

Спасылкі

• Лонданскі дагавор 1915 года