Бітва пры Калубары

Бітва пры Калубары
Асноўны канфлікт: Першая сусветная вайна
Становішча на сербскім фронце перад пачаткам контрнаступлення сербскіх войскаў
Дата	16 лістапада — 15 снежня 1914
Месца	рака Калубара, Сербія
Вынік	Перамога Сербіі
Праціўнікі
Аўстра-Венгрыя Сербія
Камандуючыя
Оскар Паціёрэк Радамір Путнік Жывоін Мішыч
Сілы бакоў
200 000 250 000
Страты
120 000 забітых, параненых 70 000 палонных 132 000 забітых, 6980 параненых і палонных
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бітва пры Калубары (16 лістапада — 15 снежня 1914 года) — галоўная бітва Першай сусветнай вайны на Балканах. Сербскія войскі здолелі разбіць карпусы 5-й і 6-й армій аўстрыйскага фельдцэйхмайстара Оскара Паціёрэка, дзякуючы чаму быў вызвалены Бялград.

Расстаноўка сіл перад бітвай

Сербскія салдаты падчас бітвы на Калубары

Пасля бітвы пры Дрыне, сербская армія была вымушана адступіць на правы бераг ракі Калубара. Сербская армія мела ў сваім складзе 250 000 дрэнна экіпіраваных салдат, тады як аўстрыйскія войскі колькасцю ў 280 000 ні ў чым не мелі патрэбу.

• 16 лістапада 1914 года, аўстра-венгерская балканская групоўка (5-я і 6-я арміі, усяго 140 000 чалавек) пад камандаваннем фельдцэйхмайстара Оскара Паціёрэка пачала масіраваную атаку на пазіцыі сербаў. Мэтай наступу быў захоп чыгуначнай галінкі Абрэнавач-Вальева для паляпшэння забеспячэння войскаў на сербскім фронце. 5-й аўстра-венгерскай арміі ўдалося захапіць Лазарэвац, адціснуўшы 2-ю сербскую армію.
• У сваю чаргу, 6-я армія 24 лістапада захапіла стратэгічную вышыню гару Мальен каля Дзівчыбарэ, абвастрыўшы тым самым сітуацыю для сербаў на левым флангу.
• 25 лістапада 5-й арміі ўдалося адціснуць 2-ю і 3-ю сербскія арміі і перайсці раку Л’ег, увайшоўшы ў фланг 1-й сербскай арміі.

Бачачы безвыходнасць становішча генерал Жывоін Мішыч вырашыў пакінуць пазіцыі і адступіць да горада Горна Мілановац. Ён хацеў адкласці немінучую бітву, перагрупаваць войскі і са свежымі сіламі пачаць контратаку. Ваявода Радамір Путнік першапачаткова не ўхваліў план генерала Мішыча, так як гэта пагражала стратай Белграда. Аднак, рэчаіснасць пераканала фельдмаршала рушыць услед плану Мішыча.

30 лістапада сербскія войскі пакідаюць Бялград. Оскар Паціёрэк вырашаецца змяць 2-ю сербскую войска на сваім правым флангу, і тым самым агаляе свае пазіцыі. Фельдцэйхмайстар палічыў, што саслабленая 1-я сербская армія нічога не будзе рабіць на фронце. Оскар Паціёрэк не даў войскам перадышку і яны былі канчаткова знясіленыя, тады як сербы адпачывалі і рыхтаваліся да контрнаступлення.

Контрнаступленне

Помнік 1300 капралам
1-ой сербскай арміі

Путнік аддаў загад аб усеагульным наступе сербскай арміі 3 снежня 1914 года. Дзякуючы расцягнутасці аўстра-венгерскіх войскаў, сербы адзін за адным пачалі разбіваць карпусы 6-й арміі, захапіўшы 5 снежня стратэгічную вышыню гару Сувабор. Хоць наступленне на іншых участках фронту было не гэтак уражлівым, Оскар Паціёрэк загадаў адступіць на левы бераг Калубары, каб арганізаваць масіраваную атаку на 2-ю сербскую армію. Арганізаваныя атакі і штурмы сербскіх пазіцый не былі паспяховымі. Атрымаўшы падмацаванні, сербы разграмілі 8-ы корпус 5-й арміі, чым прымусілі аўстра-венгерскія часці пакінуць Бялград і 15 снежня сербскія войскі ўступілі ў сталіцу.

Сербскія войскі атрымалі вельмі важную перамогу, так як 10 наступных месяцаў Сербія не была арэнай буйных бітваў. Страты Сербіі за ўвесь 1914 былі каласальнымі — 170 000 салдат і афіцэраў і ніякай надзеі на дапамогу ад саюзнікаў.

Літаратура

• Корсун Н. Г. Балканский фронт мировой войны 1914–1918 гг. — М.: Воениздат НКО СССР, 1939. — 124 с.
• Jordan, David (2008). The Balkans, Italy & Africa 1914–1918: From Sarajevo to the Piave and Lake Tanganyika. London: Amber Books. ISBN 978-1-906626-14-3.