Распад Асманскай імперыі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
16 лістапада 1922 года Мехмед VI, фармальна яшчэ заставаўшыся халіфам, звярнуўся да брытанскіх ваенных уладаў з просьбай вывезці яго са Стамбула. 17 лістапада ён пакінуў Стамбул на борце брытанскага лінкора «Малайя».

Распад Асманскай імперыі — перыяд гісторыі Асманскай імперыі, які пачаўся ў 1908 годзе (Младатурэцкая рэвалюцыя) і які скончыўся ў 1922 (падзел Асманскай імперыі).

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

У 1908 годзе Крыт, скарыстаўшыся Младатурэцкай рэвалюцыяй, абвясціў энозіс з Грэцыяй[1].

У 1912 годзе, калі Сербія, Чарнагорыя і Грэцыя прад’явілі правы на кіраванне тэрыторыяй Албаніі, Албанія абвясціла незалежнасць[2].

Асманская імперыя, жахліва слабеючы, паспрабавала абаперціся на дапамогу Германіі, але гэта толькі ўцягнула яе ў Першую сусветную вайну (1914), якая скончылася паражэннем Чацвяртнога саюза[3].

5 снежня 1917 года было падпісана Эрзінджанскае перамір’е, скончыўшае вайну паміж Асманскай імперыяй і Расіяй[4].

На працягу 1917—1918 гадоў саюзнікі занялі блізкаўсходнія валоданні Асманскай імперыі: Сірыя і Ліван перайшлі пад кантроль Францыі, Палестына, Іарданія і Ірак — Вялікабрытаніі; на захадзе Аравійскага паўвострава пры падтрымцы англічан (Лоўрэнс Аравійскі) утварыліся незалежныя дзяржавы: Хіджаз, Неджд, Асір і Емен. Пасля Хіджаз і Асір увайшлі ў склад Саудаўскай Аравіі.

30 кастрычніка 1918 года было заключана Мудраскае перамір’е, за якім рушыў услед Сеўрскі мірны дагавор (10 жніўня 1920 года). 1 лістапада 1922 года Вялікі нацыянальны сход Турцыі прыняў закон аб падзеле султаната і халіфата, пры гэтым султанат скасаваўся. 29 кастрычніка 1923 года была абвешчаная Турэцкая рэспубліка. Так скончылася гісторыя Асманскай імперыі, якая цягнулася больш чым шэсць стагоддзяў.

Распад Асманскай імперыі суправаджаўся масавай разнёй і дэпартацыяй хрысціян (армян, грэкаў, асірыйцаў) і курдаў-язідаў, якая доўжылася да 1926 года.

У ліпені 1923 года быў падпісаны Лазанскі дагавор, якім былі ўсталяваныя новыя межы Турцыі[5].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Фатаграфіі[правіць | правіць зыходнік]

Дэманстрацыя на плошчы Султанахмет у Канстанцінопалі падчас Младатурэцкай рэвалюцыі
Дэмаралізаваныя турэцкія салдаты. 1913 год
Брытанскія войскі ўваходзяць у Багдад. Сакавік 1917 года
Турэцкія акопы на беразе Мёртвага мора. 1917 год
Салдаты Хусэйна бен Алі, якія нясуць сцяг каралеўства Хіджаз падчас Арабскага паўстання 1916-1918 гадоў
70-гадовы святар на чале армянскага вызваленчага атрада


Зноскі

  1. ↑ Ion, Theodore P., «The Cretan Question», The American Journal of International Law, April, 1910, pp. 276—284
  2. ↑ Raymond Zickel and Walter R. Iwaskiw. «National Awakening and the Birth of Albania, 1876—1918», Albania: A Country Study. countrystudies.us (1994).
  3. ↑ Османская империя в энциклопедии «Кругосвет»
  4. ↑ Tadeusz Swietochowski, Russian Azerbaijan 1905—1920, page 119.
  5. ↑ Попов А. Полная история ислама и арабских завоевателей.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Распад_Асманскай_імперыі&oldid=4448872"