Першая бітва за Газу

Першая бітва за Газу
Асноўны канфлікт: Сінайска-Палесцінская кампанія
Афіцэры атаманскага палка, якія паспяхова абаранілі Газу падчас першай бітвы (1917)
Дата	26 сакавіка 1917
Месца	Сектар Газа
Вынік	няўдача наступу войскаў Антанты
Праціўнікі
Брытанская імперыя Асманская імперыя
Камандуючыя
Арчыбальд Мюрэй Чарлз Добел Фрыдрых Крэс фон Крэсенштэйн
Страты
523 забітых, 2932 параненых, 512 зніклых без вестак 16 забітых і 41 зніклых немцаў; 300 забітых, 750 параненых, 600 зніклых
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Пе́ршая бі́тва ў се́ктары Га́за — бітва, якая адбылася 26 сакавіка 1917 года, падчас першай спробы Егіпецкай экспедыцыйнай арміі ўварвацца на поўдзень Палестыны, якая адносілася на той час да Асманскай імперыі. Адбылася падчас Сінайскай і Палестынскай кампаніі Першай сусветнай вайны; баі праходзілі ў і каля горада Газу на ўзбярэжжы Міжземнага мора, калі пяхота і конныя часці атакавалі горад. Позна ўвечары брытанскія сілы, якія ўжо знаходзіліся на парозе захопа Газы, былі выведзены з горада з-за асцярог з нагоды надыходзячай цемры і вялікага атаманскага падмацавання. За гэтай паразай праз некалькі тыдняў адбылася яшчэ больш рашучае паражэнне брытанцаў падчас Другой бітвы за Газе, у красавіку 1917 года.

Гісторыя

У жніўні 1916 года перамога Егіпецкай экспедыцыйнай арміі ў Рамані зрабіла немагчымымі наземныя атакі на Суэцкі канал, якому ў лютым 1915 года ўпершыню сталі пагражаць ўдары з боку Асманскай арміі. У снежні 1916 года зноў перамога ў бітве пры Магхабе забяспечыла бяспеку міжземнаморскага порта Эль-Арыш, а таксама маршрута забеспячэння, вадаправода і чыгункі праз Сінайскі паўвостраў. У студзені 1917 года перамога ў бітве пры Рафе завяршыла захоп Сінайскага паўвострава і стварыла магчымасць для ўдару брытанскіх сіл на сектара Газа.

Праз два месяцы, у сакавіку 1917 года, сектар Газа быў атакаваны пяхотай 52-й дывізіі, узмоцненай дадатковай брыгадай. Гэтая атака была падтрымана іншымі брытанскімі часцямі, якія скоўвалі праціўніка і не даваўшыя яму перакінуць падмацаванні ў раён Газы. Атака брытанскай пяхоты на асманскі гарнізон з поўдня і паўднёвага ўсходу горада сустрэла жорсткае супраціўленне. У той час як Аўстралійская конная дывізія працягвала стрымліваць асманскія падмацаванні, новазеландскія часці атакавалі сектар Газа з поўначы; ім удалося ўвайсці ў горад і захапіць шэраг ключавых пазіцый вакол яго. Аднак позні час сутак, рашучасць атаманскіх часцей і пагроза новых падмацаванняў, якія набліжаліся з поўначы і паўночнага ўсходу, прывялі брытанскае камандаванне да рашэння адступіць. У літаратуры выказвалася меркаванне, што гэты крок зрабіў блізкую перамогу агульным паражэннем.

Страты

Страты Вялікабрытаніі склалі 4000 чалавек: 523 забітых, 2932 параненых і больш за 512 зніклых без вестак — у тым ліку пяць афіцэраў і 241 салдат, якія, як пазней высветлілася, трапілі ў палон. Гэта былі галоўным чынам пяхотнікі Уэльскай 53-й дывізіі і Эсэкскай 161-й брыгады Усходне-Англійскай 54-й дывізіі. Асманская армія страціла ў агульнай складанасці 2447 чалавек: з іх 16 складалі забітыя і параненыя немцы і аўстрыйцаў, а таксама 41 зніклы без вестак; 1370 асманскіх салдат былі забітыя ці параненыя, а 1020 лічыліся прапаўшымі без вестак. Па словах Ахмеда Джамаль-пашы, асманскія страты склалі менш за 300 забітых, 750 параненых і 600 зніклых без вестак. Новазеландскія часці страцілі шэсць чалавек забітымі і 43 (або 46) параненымі пры двух зніклых без вестак, а аўстралійская дывізія страціла 37 чалавек.

Наступствы

Брытанскі генерал Арчыбальд Мюрэй і канадскі генерал Чарлз Добел адлюстравалі бітву як свой поспех: 28 сакавіка Мюрэй адправіў паведамленне ў ваеннае міністэрства, што яго сілы змагаліся з дваццаццю тысячамі асманскіх салдат і прычынілі гэтым сілам «вялікія страты». А Добел напісаў, што «яшчэ двух гадзін хапіла б, каб скончыць працу, гэтак выдатна выкананую войскамі пасля перыяду цяжкіх выпрабаванняў і працяглых маршаў, а таксама — у баях з упартым праціўнікам».

Брытанская прэса паведаміла аб тым, што бітва была паспяховай для Імперыі, але асманскі самалёт скінуў на брытанскія пазіцыі паведамленне: «Вы збілі нас у камюніке — але мы збілі вас у Газе». У рэпартажы, апублікаваным газетай Daily Telegraph, гаворыцца, што 26 сакавіка брытанскія войскі былі затрыманыя амаль да паўдня шчыльным ранішнім туманам; падчас гэтага чакання яны выпілі вялікую частку свайго дзённага воднага рацыёну — у выніку чаго ў людзей проста скончылася вада. Таксама дадавалася, што захоп Газы не быў мэтай аперацыі.

Далас, які камандаваў 53-й валійскай дывізіяй, сышоў у адстаўку пасля бітвы па афіцыйнай прычыне «расстройства здароўя». Калі зыходзіць з стандартаў Заходняга фронту Першай сусветнай вайны, то брытанскае паражэнне было не вельмі вялікім і не варта было занадта вялікіх страт. Наступальная моц сіл Мюрэя не была зламана, і падрыхтоўка да аднаўлення наступу пачалася практычна адразу. Ужо 17 красавіка 1917 года пачалася Другая бітва за Газу.

Літаратура

• George Fletcher MacMunn; Cyril Bentham Falls; Archibald Frank Becke. Military operations, Egypt and Palestine. / Great Britain. Committee of Imperial Defence. Historical Section. — London: H. M. Stationery Off., 1928—1930.