Пісар вялікі літоўскі

Пісар вялікі літоўскі (лац.: notarius magnus) — ураднік у Вялікім Княстве Літоўскім і Рэчы Паспалітай.

Спіс пісараў і сакратароў вялікага князя Вітаўта

Конрад (von Frankenberg; пісар 1405)
Мікалай Цыбулька (пісар 1409—1429)
Ян Ліхтенвальд (пісар 1410—1418)
Барталамей з Горкі (Бартольд; Бартко; пісар або сакратар 1421—1430)
Мікалай Малдрык з Кобель (пісар або сакратар 1425—1430)
Лутка з Бжэзя (пісар або сакратар 1429—1430)
Ян Дамарат з Стадкова (пісар 1430)

Спіс пісараў і сакратароў вялікага князя Жыгімонта

Саул з Твардова (1432)
Мікалай з Блашковіц (1432—1436)

Спіс пісараў і сакратароў вялікага князя Свідрыгайлы

Снаксар (1438—1446)
князь Барыс (падканцлер 1438)
Федзька Казлоўскі (канцлер 1445)
Яшка (1452)

Спіс пісараў і сакратароў вялікага князя і караля Казіміра

Мікалай (сакратар або пісар 1441)
Пузыр (пісаў прывілеі 1440—1445)
Логвін (пісаў прывілеі 1440—1450)
Сапега (пісаў прывілеі 1440—1450)
Іван Кушлейка (пісар 1440—1460)
Васіль Копаць (пісаў прывілеі 1447—1460)
Якуб (пісар 1449—1466)
Мікіта (пісар 1449—1469)
Васька Паўловіч (пісар 1450—1473)

Марцін з Лускі (з Лужка) (пісар 1457)
Панюта (пісар? 1465)
Кошка (пісар? 1470)
Янушка (пісар 1455—1464, 1482)
Пятрашка (Любіч) (пісар 1469—1486)
Багдан Сапега (Сапежыч) (пісар 1471—1486)
Федзька Уладыка (пісар 1482—1486)
Федзька Сенковіч (пісар 1482—1486)
Федзька (дзяк 1482—1486)
Тунгэль (пісар 1482—1486)
Федзька Аляшковіч (пісар 1482—1486)
Васька Дарашковіч (пісар 1482—1486)
Федзька Бельцэвіч (пісар 1482—1486)
Івашка Уладыка (пісар 1486)
Федзька Янушковіч (Янушкевіч; пісар 1486)
Івашка Сапега (Сапежыч, Сопега) (пісар 1486)
Леў (Леўка) Багавіціновіч (пісар каралеўскі 1487—1490)
Васька Баса (пісар 1490)
Манько Калусоўскі (пісар 1490 — да 1502)

Спіс пісараў і сакратароў вялікага князя і караля Аляксандра 1492—1506

Іван (Івашка) Яцковіч Уладыка (пісар 1486 — да 1599)
Фёдар (Федзька) Янушэвіч (Янушковіч) (пісар або сакратар 1486—1506)
Іван (Івашка) Сапега (Сопега, Сопежыч) (пісар 1486—1504)
Адам Якубавіч з Котры (пісар або сакратар 1492—1506)
Федзька Грыгаровіч (пісар 1492—1501)
Янушка (пісар 1494—1499)
Эразм Цёлак (Vitellinus; сакратар, пісар або пісар лацінскі 1495—1503)
Ігнацій Мекітініч (пісар 1498)
Федзька Гаўрыловіч (1499)
Рыгор Ісаевіч Грамыка (Грынька; пісар 1499—1506)
Станіслаў Венет (Венат, Венетус; пісар 1501)
Богуш Багавіціновіч (пісар 1500—1506)
Леў (Леўка, Леўша) Багавіціновіч (пісар 1502—1503)
Копаць Васілевіч (пісар 1506)
Пётр Апаленскім (1506)
Нікольскі Васілевіч (1506)

Спіс пісараў і сакратароў вялікага князя і караля Жыгімонта 1506—1544

Пісараў рускіх

Копаць Васілевіч (1507—1530)
Міхаіл Богуш-Багавіцінавіч (1504—1530)
Рыгор Ісаевіч Грамыка (1509—1528)
Іван (Івашка) Багданавіч Сапега (1507—1513)
Федзька Міхайлавіч Святоша (1508—1511)
Міхал Васілевіч Свінюскі (1512—1521, 1531—1543)
Багухвал Дзмітравіч (1514—1516, 1525—1528)
Іван Гарнастай (Гарнастаевіч) (1517 — 5.1558)
Васіль Пятровіч (1519)
Анікей Гарнастай (1531—1541)

Сакратароў і пісараў лацінскіх свецкіх

Іван Сямёнавіч Сапега (сакратар найвышэйшы 1506—1517)
Мікалай Мікалаевіч Міхновіч-Рачковіч (пісар лацінскі, 1508, сакратар 1508—1516)
Павел Нарушэвіч (пісар 1517, пісар лацінскі 1521—1524, сакратар або пісар 1532—1539)
Алёхна Крывец (1522)
Станіслаў Якубавіч Скоп (пісар лацінскі або сакратар 1523—1529)
Мікалай Сенковіч Андрошэвіч (Андрушовіч; пісар лацінскі 1527 — ?)
Вацлаў Мікалаевіч (з Мейшаголы; пісар лацінскі або сакратар 1535—1542)

Сакратароў і пісараў лацінскіх духоўных

Адам Якубовіч з Котры (сакратар і пісар 1507—1510)
Мікалай Жукоўскі (з Жукава) (сакратар 1506 — ?)
Ян Філіповіч (сакратар і пісар лацінскі 1508—1510)
Ваўжынец Мендзылескі (сакратар і пісар 1511—1524)
Ян Лявіцкі (пісар лацінскі 1524)
Станіслаў Тарло (сакратар 1524)
Мікалай Вяжгайла (сакратар каралеўскі 1524)
Ян Куніцкі (пісар каралеўскі 1525)
Ян Даманеўскі (з Даманава) (сакратар Я. К. М. 1540—1544)

Пісараў і сакратароў ніжэйшай ступені

Юшка (пісар каралеўскі 1508)
Грыцько Аляксевіч (дзяк 1509)
Ярэмія (пісар яўны 1509)
Федзька Івановіч (дзяк 1509, 1518)
Маноўскі Федаровіч (дзяк 1509)
Анікей Гарнастаевіч (пісаў прывілей 1517)
Закрэўскі (сакратар каралеўскі 1523)
Марцін Тур (пісар каралеўскі 1525, сакратар Я. К. М. 1543)
Андрэй Мацковіч (дзяк або пісар 1525—1529)
Мікалай (пісар яўны 1543)

Спіс пісараў вялікага князя і караля Жыгімонта Аўгуста 1544—1566

Прыватных, канцэлярыі каралеўскай:

Глеб Ясмановіч (дзяк 1549)
Лукаш Гарабурда (дзяк 1550)
Марцін Валадковіч (дзяк 1559)
Міхал Багданавіч Гарабурда (ганец 1559, дзяк 1560—1563)
Базыль Янковіч-Дрэвіньскі (дзяк, сакратар 1.6.1564 і пісар)
Андрэй Васілевіч (дзяк 1571)
Войцех Пжэтоцкі (сакратар і пісар 1551)
Мікалай Мікалаевіч Пац (сакратар Я. К. М. 1555)
Войцех Мікалаевіч Нарбут (сакратар Я. К. М. 1559)
Адам Піліхоўскі (сакратар каралеўскі 1560—1565)
Сенька Цераховіч (пісар Я. К. М. да 1569)
Андрэй Мацковіч (сакратар Я. К. М. 1571)

Вышэйшых:

Іван Гарнастай (? — 4.1558)
Ян Даманеўскі (з Даманава; 1545—1555)
Валяр'ян Пратасевіч-Сушкоўскі (спачатку пісар вялікай княгіні Боны, пісар і сакратар 1545—1549)
Леў Пацей (польск.) (бел. (Леў Пацеевіч Тышкавіч; 1546—1550)
Мацей (пісар 1549)
Станіслаў Камароўскі (сакратар і пісар, 1550—1553)
Гермаген Іванавіч Гарнастай (пісар, 1551—1552)
Астафей Багданавіч Валовіч (пісар, 1551 — 11.3.1566)
Пётр Міхалавіч Сямашка (пісар каралеўскі, 1552—1554)
Ян Кміта (1554)
Вацлаў Мікалаевіч (пісар і сакратар, 1556)
Ян Мікалаевіч Гайка (пісар 1554 — 11.3.1566)
Ян Шымковіч (пісар 1554—1569)
Мікалай Нарушэвіч (сакратар гаспадарскі, пісар 1561—1566)

Спіс пісараў вялікіх літоўскіх у 1566—1795 гадах

З 1566 года была вызначана сталая колькасць пісараў. (1) Першы з іх Мікалай Нарушэвіч быў прызначаны падскарбіем 11 сакавіка 1566 года, але да самой смерці ў 1575 годзе захоўваў урад пісара. Яго пераемнікі падскарбія далей таксама стала займалі ўрад пісара вялікага літоўскага.

Акрамя Нарушэвіча было намінавана яшчэ 5 пісараў, але ў часы вялікага князя Стэфана Баторыя іх колькасць была скарочана да 4.

Спачатку не было паслядоўнасці прызначэння свецкіх і духоўных пісараў. Такая паслядоўнасць была вызначана ў 1709 годзе.

2	3	4	5	6
Ян Шымковіч (? — 1569) Андрэй Іванавіч Абрынскі (1569—1589) Геранім Валовіч (23.4.1589 — 28.2.1605) Яўстах Валовіч (1.3.1605 — 1615) Аляксандр Гасеўскі (1615 — 15.6.1625) Крыштаф Стэфан Сапега (23.9.1621 — 1627) Крыштаф Гасеўскі (15.6.1615 — 24.5.1639) Ян Казімір Пац (5.1639 — 1653) Аляксандр Нарушэвіч (8.1.1654 — 3.1658) Андрэй Катовіч (польск.) (бел. (3.1658 — 1572) князь Міхал Кароль Друцкі-Сакалінскі (1672—1690) князь Канстанцін Ян Шуйскі (5.11.1690 — 1695) Крыштаф Дунін-Раецкі (1695 — 2.3.1701) Марцыян Дамінік Валовіч (2.3.1701 — 1703) Крыштаф Зяновіч (3.9.1703 — 18.11.1709) глядзі ніжэй спіс пісараў вялікіх духоўных	Міхал Гарабурда (1566—1585) Гальяш Пельгрымоўскі (26.2.1586 — 1608) князь Ян Друцкі-Сакалінскі (17.11.1608 — 1630) Станіслаў Нарушэвіч (29.9.1630 — 27.5.1650) Андрэй Казімір Завіша (2.6.1650 — 23.6.1678) Андрэй Казімір Асоўскі (1678—1683) Казімір Міхал Пац (1683—1710) Крыштаф Канстанцін Пац (15.3.1710 — 24.10.1724) князь Міхал Пузына (11.1.1717 — 1724) Антоні Аскерка (1724 — 11.10.1726) Міхал Копаць (11.10.1726 — 5-6.1727) Юрый Тышкевіч (4.1728 — 8.10.1730) Юзаф Тышкевіч (польск.) (бел. (18.10.1730 — 8.7.1737) князь Тадэвуш Агінскі (8.7.1737 — 23.11.1744) князь Юрый Радзівіл (1744; урад не прыняў) Ігнацій Ланеўскі-Воўк (22.11.1744 — 26.11.1746) Канстанцін Людвік Плятэр (26.11.1746 — 1754) Юзаф Сасноўскі (1754 — 11.12.1764) князь Юзаф Радзівіл (11.12.1764 — 29.5.1773) Ігнацы Патоцкі (29.5.1773 — 20.11.1783) Ігнацій Мараўскі (польск.) (бел. (20.11.1783 — 1787) Алёйзы Сулістроўскі (24.12.1787 — 1791) князь Станіслаў Войцех Мірскі (10.1.1791 —)	Мацей Савіцкі (1566—1581) Леў Сапега (1581 — 2.2.1585) Габрыэль Война (26.2.1585 — 1589) Мацей Война (4.1589 — 3.6.1606) Януш Скумін-Тышкевіч (? — 2.1609 — 1621) Марцыян Трызна (15.1.1628 — 30.8.1641) Францішак Далмат-Ісайкоўскі (30.8.1641 — 1649) Ян Даўгяла-Завіша (4.1649 — 21.4.1656) Юрый Станіслаў Валовіч (польск.) (бел. (1656—1656) Валерыян Станіслаў Юдзіцкі (польск.) (бел. (8.3.1657 — 8.1673) Андрэй Казімір Гелгуд (1673—1705, 1705—1711) Канстанцін Бенедыкт Бжастоўскі (20.5.1705 — 1705, 10.6.1711 — 20.3.1715) Юзаф Бжастоўскі (21.3.1715 — 3.1745) Міхал Скарбек-Важыньскі (30.9.1746 — 1755) Ян Юдзіцкі (26.5.1755 — 5.15.1758) Міхал Бжастоўскі (5.12.1758 — 7.12.1762) князь Удальрык Крыштаф Радзівіл (11.12.1762 — 1763) Антоній Тызенгаўз (15.1.1763 — 20.12.1764) Мікалай Тадэвуш Лапацінскі (20.12.1764 — 8.10.1777) Міхал Пшаздзецкі (польск.) (бел. (10.1777 — 1777) Бенедыкт Марыконі (польск.) (бел. (10.10.1777 —)	Базыль Янковіч-Дрэвінскі (1566—1576) Мікалай Ясінскі (1576—1597) Стэфан Пац (26.2.1615 — 24.12.1630) Крыштаф Міхал Сапега (10.3.1631 — 1631) Казімір Леў Сапега (22.9.1631 — 1637) Крыштаф Завіша (27.5.1637 — 9.1649) Піліп Казімір Абуховіч (9.1649 — 25.9.1653) Ян Мікалай Станкевіч (17.8.1653 — 1657) Цыпрыян Павел Бжастоўскі (25.5.1657 — 1672) Ян Уладзіслаў Бжастоўскі (9.6.1672 — 1699) Ян Стэфан Тызенгаўз (4.1.1699 — 21.7.1714) Міхал Бенедыкт Тызенгаўз (21.7.1714 — 1724) князь Міхал Юзаф Масальскі (12.10.1726 — 8.7.1737) Людвік Хамінскі (8.7.1737 — 1739) Антоній Пшаздзецкі (22.8.1739 — 1.9.1750) Антоній Міхал Пац (1.9.1750 — 2.1774) Аляксандр Скумін-Тышкевіч (9.3.1774 — 17.3.1775) Людвік Скумін-Тышкевіч (8.4.1775 — 8.12.1780) Вінцэнт Тышкевіч (8.12.1780 — 23.5.1781) Антоній Дзедушыцкі (польск.) (бел. (23.5.1781 —)	Лаўрын Война (15.12.1566 — 30.7.1576) Вацлаў Агрыпа (1576 — 15.7.1585) Эмануэль Бжастоўскі (? — 19.12.1689) колькасць пісараў скарочана

Спіс пісараў вялікіх духоўных літоўскіх

Караль Панцажынскі (19.11.1709 — 15.10.1720)
Багуслаў Гасеўскі (11.10.1720 — 1724)
Міхал Ян Зянковіч (1724—1730)
Антоній Война (17.4.1730 і 14.10.1730 — 10.6.1740)
Юрый Мікалай Гільзен (10.6.1740 — 1744)
Антоній Эразм Валовіч (19.9.1744 — 14.6.1748)
князь Ігнацій Масальскі (20.6.1748 — 14.12.1754)

Тамаш Ігнацы Зянковіч (13.12.1754 — 12.3.1762)
Павел Ксаверый Бжастоўскі (12.3.1762 — 8.8.1774)
Юзаф Казімір Касакоўскі (18.5.1775 — 3.1781)
Адам Станіслаў Нарушэвіч (24.3.1781 — 1788)
Міхал Хамінскі (21.6.1788 — 1790)
князь Каспар Гедройц (польск.) (бел. (22.6.1790 —)

Глядзіце таксама

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego: 1385—1795. — Kraków, 1885.
Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. T. 1—31. — Poznań, 1879—1908.