Бітва на Балтыйскім моры (Першая сусветная вайна)

Кампанія на Балтыйскім моры
Асноўны канфлікт: Першая сусветная вайна на моры
Смерць расійскага дадрэдноўта «Слава» пасля марской бітвы каля Маанзундскага архіпелага. 17 кастрычніка 1917 года
Дата	жнівень 1914 — сакавік 1918
Месца	Балтыйскае мора
Вынік	перамога Германскай імперыі ў большасці марскіх бітваў; Брэсцкі мір
Праціўнікі
Германскі імперскі флот Балтыйскі флот Расійскай імперыі Брытанская падводная флатылія ў Балтыйскім моры
Камандуючыя
Генрых Прускі Франц фон Хіпер Рудзігер фон дэр Гольц М. О. Эсэн В. А. Канін А. І. Непенін А. С. Максімаў Дз. М. Вердзярэўскі А. У. Развозаў А. А. Эбергард А. М. Шчасны Бахіраў М.К. В. М. Альтфатэр Фрэнсіс Кромі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кампанія на Балтыйскім моры ў часы Першай сусветнай вайны — баявыя дзеянні флотаў Антанты (Расійскай і Брытанскай імперый) супраць ваенна-марскіх сіл Германскай імперыі ў Балтыйскім моры падчас Першай сусветнай вайны.

Агляд

Да пачатку ваенных дзеянняў Балтыйскі флот Расіі значна саступаў нямецкаму кайзерскаму флоту, таму ўсе планы былі распрацаваны для падтрымкі дзеянняў іх сухапутных сіл. Аднак кайзераўскі флот для дзеянняў у Балтыйскім моры быў абмежаваны невялікай групоўкай ваенных караблёў, якія выконвалі нязначныя задачы. З пачатку жніўня 1914 года пачаліся баявыя дзеянні, якія насілі хутчэй разведвальны характар, чым поўнамаштабнае баявое сутыкненне паміж флотамі дзвюх краін. Падчас кампаніі 1914 года Балтыйскі флот Расіі перайшоў ад пасіўнага чакання праціўніка ў вусці Фінскага заліва да актыўных дзеянняў на ўсёй тэрыторыі мора.

У 1915 годзе нямецкі флот, засяроджваючы асноўныя намаганні на падтрымцы сваіх войскаў, якія надыходзілі ўздоўж Курляндскага ўзбярэжжа, перакінуў з Паўночнага мора да Балтыкі вялікае злучэнне лінейных караблёў, крэйсераў і эскадраных мінаносцаў. У выніку адбыліся сутычкі з расійскім флотам у Готландскім баю і бітве ў Рыжскім заліве. Няўдалая аперацыя па ўварванні ў Рыжскі заліў прымусіла немцаў часова адмовіцца ад актыўных дзеянняў і да канца кампаніі 1915 года перайсці да абароны і дэманстрацыйных дзеянняў . Замест гэтага Балтыйскі флот скарыстаўся паляпшэннем аператыўнай абстаноўкі і пачаў баявыя дзеянні на марскіх камунікацыях Германіі з выкарыстаннем падводных лодак, надводных караблёў і мін.

Да пачатку кампаніі 1916 года нямецкае галоўнае камандаванне вярнула лінейныя падраздзяленні, што дзейнічалі на Балтыцы, у Паўночнае мора. Аднак, нягледзячы на пераважнае панаванне рускіх над узнікаючым ворагам, Балтыйскі флот не збіраўся прадпрымаць актыўных крокаў, знаходзячыся ў пасіўным стане. Адзіным буйным сутыкненнем стаў налёт расійскіх караблёў на нямецкі канвой у шведскім заліве Норчэпінг у чэрвені 1916 года, які скончыўся правалам.

Кампанія 1917 года стала поўным поспехам нямецкага флоту. Ваенна-марскі флот Расіі працягваў знаходзіцца ў пасіўным стане, не робячы ніякіх спробаў актыўных баёў у моры. Акрамя таго, зімовыя і вясновыя ледзяныя ўмовы не спрыялі маштабным ваенным дзеянням. Але вырашальным фактарам было тое, што ў Расійскай імперыі разгарэўся востры палітычны крызіс, які ў канцы лютага   — у пачатку сакавіка 1917 года прывёў да звяржэння рускай манархіі і стварэння Часовага ўрада. Да таго, у верасні 1917 года, пасля перамогі ў Рыжскай аперацыі, нямецкае камандаванне правяло аперацыю Альбіён па захопу астравоў Маанзунд. А пасля 7 лістапада 1917 года і перамогі бальшавіцкага перавароту ў Расіі верагоднасць сутыкнення з расійскім флотам у Прыбалтыцы стала практычна малаверагоднай, а флот Германскай імперыі спыніў сваю дзейнасць у моры, па сутнасці выйграўшы.

Гісторыя

Перадумовы

Да пачатку Першай сусветнай вайны расійскі Балтыйскі флот, які быў бязмежна слабейшы за германскі флот, разгарнуўся ў вусці Фінскага заліва ў адпаведнасці з даваеннымі планамі ў чаканні спробы праціўніка прарвацца праз заліў з вялікай сілай. Ваенна-марскі флот Расіі не меў далёка ідучых аператыўных планаў дзеянняў у адкрытым моры і быў пераважна гатовы дзейнічаць у падтрымку сваіх сухапутных сіл у выпадку нападу штурмавой сілы праціўніка ў Фінскім заліве. Зыходзячы з гэтага, ваенна-марскі флот знаходзіўся ў падпарадкаванні камандуючага 6-й арміяй ( генерал ад артылерыі Фан-дэр-Фліт К. П.), якая адказвала за абарону Санкт-Пецярбурга і ўзбярэжжа Фінскага заліва.

Аднак флот Кайзера не меў такога намеру. Наадварот, самі немцы чакалі наступальных дзеянняў расійскага імператарскага флоту, а для дзеянняў на Балтыйскім моры камандаванне ваенна-марскога флоту вылучыла значна слабейшую, чым расійская, групу баявых караблёў, якая павінна была абмяжоўвацца толькі нязначнымі дзеяннямі, арыентуючыся на стрымліванне рускіх і прадухіленне іх баявых дзеянняў. Каб схаваць абарончы характар свайго плана на Балтыцы, немцы распачалі дэманстрацыйныя акцыі і ўсталявалі мінныя палі каля расійскага ўзбярэжжа. 20 ліпеня (2 жніўня) 1914 года яны паставілі 100 мін каля Лібавы і стралялі па ёй, хаця расійскіх караблёў там не было. Затым немцы паставілі мінную агароджу з 200 мін на ўваходзе ў Фінскі заліў на мерыдыяне мыса Тахкон (на паўночна-заходнім канцы острава Хіюмаа (Дага) — Ганге. Але гэтыя бар’еры не мелі эфекту, на які спадзявалася каманда кайзерліхмарынэ, як гэта неўзабаве выявілі рускія.

Літаратура

• Заянчкоўскі А. М. Першая сусветная вайна = Первая мировая война. — СПб.: Палігон, 2000. — 878 с. — ISBN 5-89173-082-0.
• История Первой мировой войны 1914—1918 гг. / под редакцией И. И. Ростунова. — в 2-х томах. — М.: Наука, 1975. — 25 500 экз.
• Фирле Рудольф. Война на Балтийском море = Firle R. Der Krieg in der Ostsee. — Л.: Редакционно-издательский отдел Морских Сил РККФ, 1926. — 296 с.
• Dupuy, Trevor Nevitt and The military history of World War I: naval and overseas war, 1916—1918 (1967)
• Halpern, Paul G. (1995). A Naval History of World War I. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-352-4.
• Больных А. Г. Морские битвы Первой мировой: Трагедия ошибок. — АСТ, 2001. — 560 с. — ISBN 5170044291. (руск.)
• Меркушов В. А. Записки подводника 1905—1915. — М.: Согласие, 2004.

Спасылкі

• Марская вайна Архівавана 27 ліпеня 2014. (укр.)
• Пачатак вайны і паход 1914 года на Балтыйскім моры.
• Кампанія 1915-1917 гг на Балтыйскім моры