Перайсці да зместу

Насельніцтва Беларусі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Насельніцтва Беларусі — агульнасць людзей, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь[1].

Апошні перапіс насельніцтва Беларусі быў праведзены ў 2019 годзе.

Колькасць

[правіць | правіць зыходнік]
Колькасць насельніцтва Беларусі 1960—2017 гг.

На 1 студзеня 2025 года ў Беларусі пражывала 9 109 280 чалавек (паводле ацэнкі Нацыянальнага статыстычнага камітэта)[2].

Нацыянальны склад

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле перапісу насельніцтва 2019 года[3]:

Размяшчэнне

[правіць | правіць зыходнік]

Па рэгіёнах Рэспублікі Беларусь насельніцтва размеркавана наступным чынам (на 1 студзеня 2025 года)[2]:

Нарадзілася/Памёрла

[правіць | правіць зыходнік]
Смяротнасць, 1950—2011 гады.

Калі ў 2016 годзе ў Беларусі нарадзіліся 117 779 дзяцей, то ў 2024 толькі 58 938 — нараджальнасць у краіне за восем гадоў скарацілася амаль удвая. Такое падзенне сведчыць пра пра сур’ёзны дэмаграфічны крызіс.

Статыстыка па смяротнасці з 2020 па 2023 гады не публікавалася. У 2024 годзе памерлі 115 124 беларусаў (з іх найбольшая колькасць у Мінскай вобласці — 19 190 чалавек)[4].

Самагубствы

[правіць | правіць зыходнік]

У Беларусі за першыя шэсць месяцаў 2024 года зарэгістравана 596 суіцыдаў — гэта значыць 6,5 выпадкаў на 100 тысяч насельніцтва. У пачатку 2000-х гадоў гэты паказчык складаў больш за 20 на 100 тысяч.

Устойлівая тэндэнцыя апошніх 20 гадоў дазволіла Беларусі перайсці з катэгорыі краін з сярэдневысокім паказчыкам у катэгорыю з сярэдненізкім і нізкім паказчыкам. У той жа час часцей сталі здзяйсняць самагубствы беларускія дзеці і падлеткі — паказчык у першай палове 2024 года павялічыўся на 40 %.

Найбольшы ўзровень суіцыдаў сярод насельніцтва зарэгістраваны ў Мінску, найменшы — у Мінскай вобласці[5].

Шлюбнасць

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле звестак афіцыйнай статыстыкі, у 2024 годзе ў Беларусі было зарэгістравана[6]:

  • шлюбаў — 46 242
  • разводаў — 34 866

Сярэдні ўзрост тых, хто ўпершыню ўзяў шлюб: у жанчын — 26,7 года, у мужчын — 28,9 года. Больш за ўсё разводаў прыходзілася на перыяды сумеснага жыцця ад 1 да 4 гадоў і ад 5 да 9 гадоў.

Міграцыя

[правіць | правіць зыходнік]
Перасяленцаў на тысячу жыхароў, 1950—2011 гады.:
     прыток     адток

Эміграцыя з Беларусі

[правіць | правіць зыходнік]
Асноўны артыкул: Эміграцыя з Беларусі пасля прэзідэнцкіх выбараў 2020 года

Паводле звестак Міністэрства ўнутраных спраў, у 2021—2022 гадах больш за 200 тысяч грамадзян пакінулі Беларусь[7].

Іміграцыя ў Беларусь

[правіць | правіць зыходнік]
Асноўны артыкул: Іміграцыя ў Беларусь

Станам на 31 снежня 2023 на ўліку ў тэрытарыяльных органах унутраных спраў было больш за 217 тысяч замежнікаў, у тым ліку[8]:

  • маюць дазвол на часовае пражыванне — больш за 48 тысяч;
  • пастаянна пражываюць у Беларусі — больш за 168 тыс.

Больш за 2,5 тысячы замежнікаў атрымалі беларускае грамадзянства ў 2024 годзе[9].

Узрост

[правіць | правіць зыходнік]

На 1 студзеня 2024 года сярэдні ўзрост беларусаў складае 41,5 года, прычым[10]:

  • сярэдні ўзрост мужчын – 38,7 года
  • сярэдні ўзрост жанчын – 43,9 года

Колькасць насельніцтва па асноўных узроставых групах[10]:

  • маладзей працаздольнага ўзросту – 1 600 236 чалавек
  • працаздольнага ўзросту – 5 353 585 чалавек
  • старэй працаздольнага ўзросту – 2 202 157 чалавек

Таксама ў 2024 годзе ў краіне пражывала звыш 600 чалавек, чый узрост перавысіў больш за 100 гадоў[11].

Урбанізацыя

[правіць | правіць зыходнік]
Гарадское і сельскае насельніцтва, 1939—2012 гадоў:
     сяляне     гарадскія

На 1 студзеня 2025 года 79 % насельніцтва — гарадскія жыхары, а 21 % — сельскія. Доля гараджан расце, але гэта не значыць, што гарады дадаюць у людзях — яны проста губляюць іх павольней, чым вёскі. На працягу 2024 года колькасць гарадскога насельніцтва скарацілася на 15,6 тыс. чалавек (-0,2 %), тады як сельскага — адразу на 31,1 тыс. (-1,59 %)[12][13][14].

Мова

[правіць | правіць зыходнік]
Асноўны артыкул: Мовы Беларусі
Родная мова і мова хатніх зносін паводле перапісаў насельніцтва[15]
Год перапісу родная мова мова хатніх зносін
беларуская руская беларуская руская
1989 65,6 31,9 — —
1999 73,7 21,9 36,7 62,8
2009 53,2 41,5 23,4 70,2
2019 54,1 42,3 26,0 71,4

Пол

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле перапісу ў кастрычніку 2009 года ў краіне пражывала 4420 тысяч мужчынаў і 5068 тысяч жанчын. За 10 гадоў між перапісамі 1999 і 2009 гадоў праз рост смяротнасці мужчын у працаздольным узросце іх лік зменшыўся на 6,3 %, а доля ў суадносінах да жанчын скарацілася з 1:1,129 да 1:1,15. Колькасць жанчын таксама скарацілася (на 4,6 %). На 2009 год праз актыўнае перасяленне вясковых дзяўчат у горад там мужчыны колькасна пераважалі ва ўзросце да 27 гадоў, у вёсцы — да 56 гадоў[16].

Дынаміка

[правіць | правіць зыходнік]

З 1994 года, калі насельніцтва краіны дасягнула 10243,5 тысяч чалавек, у Беларусі адзначаецца выміранне жыхароў (дэпапуляцыя)[17]. За 25 гадоў насельніцтва паменшылася на 750 тысяч, што суправаджалася памяншэннем колькасці рускіх (—557 тысяч паміж 1989 і 2009), палякаў (—123 тысяч), ўкраінцаў (—132 тысяч) і яўрэяў (—99 тысяч). Гэта раўнасільна таму, што Беларусь страціла два абласныя цэнтры краіны — Гомель і Брэст, і вярнулася ў 1978 год.

За апошнія 30 гадоў адбылося даволі інтэнсіўнае пераразмеркаванне вясковага і гарадскога насельніцтва, амаль па працэнту штогод на карысць горада. Імавернасць застацца на месцы свайго нараджэння для 20—24-гадовых беларускіх гараджан пад канец 1960-х складала 0,88, для вяскоўцаў — толькі 0,26. Пад канец 1990-х розніца павялічылася адпаведна да 0,92 і 0,22. З кожным годам пагаршаецца здароўе людзей, асабліва немаўлят. Так, колькасць упершыню захварэлых на сардэчна-сасудзістыя захворванні штогод павялічваецца на 3—4 адсоткі (звесткі на 2004 год), такая ж карціна з злаякаснымі захворваннямі[18].

Колькасць насельніцтва на Беларусі па гадах
Час падліку Колькасць насельніцтва,
тыс.		 Прырост/змяншэнне,
тыс. (за папярэдні год)		 Гарадское (%)
XIV стагоддзе ≈1 000[19] — —
1650 2 900[20] — —
1667 ≈1 400[20][21] — —
1700 2 200[20][22] — —
1717 1 500[20][23] — —
1772 2 900[20] — —
1811 3 800[19][24] — —
1863 4 200[19][24] — —
1897 6 673[25] — 13,5
1913 6 899,1[25] — 14,3
1914 7 500[19][26] — —
1917 6 900[19][26] — —
1921 6 700[19][26] — —
1926 4 986,0[25][27] — 17,0
1939 8 912,2[25][26]/≈11 000[28][29] — 20,8/—
1940 9 046,1[25][30] +133,9 21,3
1 студзеня 1941 10 454,9[25][31] — —
1941 9 092,0[25] +45,9 21,7
22 чэрвеня 1941 9 200[25][26]/10 528[25][31] — —
1945 ≈7 700[32] — 22,2
1950 7 709,0[25] — 21,0
1951 7 781,1[25] +72,1 22,2
1952 7 748,7[25] +32,4 23,6
1953 7 693,4[25] +55,3 24,7
1954 7 685,6[25] −7,8 25,9
1955 7 757,2[25] +71,6 26,6
1956 7 850,2[25] +93 27,0
1957 7 910,0[25] +59,8 27,8
1958 7 961,6[25] +51,6 29,0
1959 8 055,7[25] +94,1 30,8
1960 8 147,4[25] +91,7 32,0
1961 8 233,3[25] +85,9 33,3
1962 8 335,2[25] +101,9 34,4
1963 8 435,4[25] +100,2 35,4
1964 8 479,8[25] +44,4 36,5
1965 8 557,9[25] +78,1 37,5
1966 8 655,7[25] +97,8 38,5
1967 8 761,8[25] +106,1 39,6
1968 8 838,7[25] +76,9 40,8
1969 8 915,0[25] +76,3 42,1
1970 8 992,2[25] +77,2 43,3
1971 9 048,7[25] +56,5 44,4
1972 9 118,1[25] +69,4 45,7
1973 9 182,4[25] +64,3 47,1
1974 9 251,4[25] +69 48,5
1975 9 317,2[25] +65,8 49,9
1976 9 360,5[25] +43,3 51,2[33]
1977 9 406,2[25] +45,7 52,4
1978 9 463,5[25] +57,3 53,6
1979 9 532,5[25] +69 54,9
1980 9 591,8[25] +59,3 55,9
1981 9 662,9[25] +71,1 57,0
1982 9 736,1[25] +73,2 58,0
1983 9 800,6[25] +64,5 59,1
1984 9 869,4[25] +68,8 60,2
1985 9 929,0[25] +59,6 61,2
1986 9 986,4[25] +57,4 62,2
1987 10 042,8[25][34] +56,4 63,2
1988 10 089,7[25] +46,9 64,3
1989 10 151,8[25] +62,1 65,4
1990 10 188,9[25] +37,1 66,1
1991 10 189,8[25] +0,9 66,8
1992 10 198,3[25] +8,5 67,2
1993 10 234,6[25] +36,3 67,4
1994 10 243,5[25][35] +8,9 67,6
1995 10 177,3[36] −66,2 68,1
1996 10 141,9 −35,4 68,4
1997 10 093,0 −48,9 68,8
1998 10 045,2 −47,8 69,3
1999 10 019,5 −25,7 69,7
2000 — — —
2001 9 956,7[36] −62,8 70,1
2002 9 900,4[36] −56,3 70,5
2003 9 830,7[36] −69,7 70,9
2004 9 762,8[36] −67,9 71,3
2005 9 697,5[36] −65,3 71,8
2006 9 630,4[36] −67,1 72,2
2007 9 579,5[36] −50,9 72,7
2008 9 542,4[36] −37,1 73,2
2009 9 513,6[36] −28,8 73,9
2010 9 500,0[36] −13,6 74,5
2011 9 481,2[36] −18,8 75,1
2012 9 465,2[36] −16,0 75,8
2013 9 463,8[36] −1,4 76,3
2014 9 468,2[36] +4,4 76,8
2015 9 480,9[36] +12,7 77,2
2016 9 498,4[36] +17,5 77,6
2017 9 504,7[36] +6,3 77,9
2018 9 491,8[36][37] −12,9 78,1
2019 9 429,2[36] −62,6 78,4
2020 9 410,2[38] −19 77,6
2021 9 349,6[38] −60,6 77,9
2022 9 255,5[38] −94,1 78,1
2023 9 200,6
2024 9 156

Шчыльнасць

[правіць | правіць зыходнік]

Шчыльнасць насельніцтва ў сярэднім па краіне складае 45,2 чал./км² (дадзеныя на 1 красавіка 2020 г. з улікам вынікаў перапісу насельніцтва 2019 г.).

  • Шчыльнасць насельніцтва Беларусі па раёнах на 2016 г.
    Шчыльнасць насельніцтва Беларусі па раёнах на 2016 г.


Дадатковыя звесткі

[правіць | правіць зыходнік]
Асноўныя артыкулы: Гарады Беларусі, Пасёлкі гарадскога тыпу Беларусі і Сельскія населеныя пункты Беларусі

На 1 студзеня 2024 года ў Беларусі[39]:

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Население Беларуси (руск.)
  2. ↑ а б Население Беларуси за год уменьшилось, но в Минске — прирост (руск.)
  3. ↑ Национальный состав населения Республики Беларусь, 2020 (руск.)
  4. ↑ Белстат впервые за пять лет показал данные по смертности в Беларуси (руск.)
  5. ↑ Почему в Беларуси участились подростковые самоубийства? (руск.)
  6. ↑ Национальный статистический комитет опубликовал информацию о браках и разводах в Беларуси в 2024 году (руск.)
  7. ↑ В министерстве заявили, что республика всегда открыта для возвращения уехавших граждан (руск.)
  8. ↑ Миграционная ситуация в Республике Беларусь за 2023 год (руск.)
  9. ↑ Более 2,5 тыс. иностранцев получили белорусский паспорт в 2024 году (руск.)
  10. ↑ а б Население Республики Беларусь на 1 января 2024 года (руск.)
  11. ↑ Три жителя Беларуси достигли возраста 110 лет (руск.)
  12. ↑ Городская страна — не значит растущая (руск.)
  13. ↑ Демография-2024: в каких районах и городах сократилось население, а в каких — выросло (руск.)
  14. ↑ Численность населения на 1 января 2024 г. (руск.)
  15. ↑ Современная языковая ситуация в Белоруссии и её динамика в постсоветский период (руск.)
  16. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак zviazda няма тэксту
  17. ↑ Святлана Бусько. Анатоль Тозік: «Зваротная сувязь з насельніцтвам вельмі важная для ўраду» // Звязда : газета. — 22 чэрвеня 2013. — № 114 (27479). — С. 4. — ISSN 1990-763x. Архівавана з першакрыніцы 6 сакавіка 2016.
  18. ↑ Аляксей Мікуліч. Беларусы ў генетычнай прасторы: Антрапалогія этнасу. — Мн.: Тэхналогія, 2005. — 138 с. — ISBN 985-458-122-5.
  19. ↑ а б в г д е Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 2: Рэспубліка Беларусь / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 2. — 760 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0310-1. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 2). С. 90
  20. ↑ а б в г д Атлас: Гісторыя Беларусі, XVI—XVIII стст. [Карты]. — Мн.: Выд. цэнтр БДУ, 2005. — 28 с. ISBN 985-476-309-9 — С. 19
  21. ↑ Насельніцтва ВКЛ. У вайну 1654—1667 гадоў загінуў кожны другі жыхар Літвы: 1,5 мільёна з 2,9 мільёнаў, што жылі ў 1650 годзе. Насельніцтва Літвы дасягнула сваёй даваеннай колькасці толькі ў 1772 годзе, праз 105 гадоў.
  22. ↑ Насельніцтва ВКЛ на пачатку Вялікай Паўночнай вайны (1700—1721).
  23. ↑ Страты ВКЛ у Вялікай Паўночнай вайне (1700—1721) склалі 700 тысяч чалавек.
  24. ↑ а б У сучасных межах. Паводле рэвізій Расійскай імперыі.
  25. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц ч ш э ю я аа аб ав аг ад ае аё аж аз аі ак ал ам ан ао ап ар ас ат ау аф ах ац ач аш аэ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 2: Рэспубліка Беларусь / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 2. — 760 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0310-1. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 2). С. 92
  26. ↑ а б в г д У сучасных межах.
  27. ↑ У межах да 17 верасня 1939 года
  28. ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 2: Рэспубліка Беларусь / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 2. — С. 91. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0310-1. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 2).
  29. ↑ У межах 1939 года.
  30. ↑ У 1940 годзе, упершыню за ўсю гісторыю Беларусі, колькасць насельніцтва перавысіла 9 мільёнаў чалавек.
  31. ↑ а б У межах 1941 года.
  32. ↑ Агульныя страты насельніцтва БССР за гады вайны — каля 1,3 мільёнаў чалавек (каля 800 тысяч яўрэяў і 500 тысяч беларусаў). Дадзеныя дэмаграфіі выразна паказваюць, што ў вайну загінуў кожны шосты жыхар рэспублікі, і дзве трэці загінулых — яўрэі. Пасля 1945 года даваеннай колькасці насельніцтва БССР змагла дасягнуць толькі праз 25 гадоў, у 1970 годзе.
  33. ↑ У 1976 годзе, упершыню за ўсю гісторыю Беларусі, колькасць гарадскога насельніцтва склала больш за 50 %.
  34. ↑ У 1987 годзе, упершыню за ўсю гісторыю Беларусі, колькасць насельніцтва перавысіла 10 мільёнаў чалавек.
  35. ↑ У сучасных межах. Самая вялікая колькасць насельніцтва Беларусі за ўсю гісторыю.
  36. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у Колькасць насельніцтва па абласцях і гораду Мінску Архівавана 29 жніўня 2013.
  37. ↑ blr.belta.by
  38. ↑ а б в Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак belstat.gov.by няма тэксту
  39. ↑ За последние годы в Беларуси стало на 400 деревень и 300 тысяч человек меньше (руск.)

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
commons: Насельніцтва Беларусі на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Насельніцтва_Беларусі&oldid=5017475"