Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета
Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета | |
---|---|
| |
Заснаваны | 25 мая 1933 |
Наведвальнікі |
|
Будынак тэатра | |
Месцазнаходжанне | Мінск, пл. Парыжскай камуны, 1 |
Адрас | Площадь Парижской Коммуны |
Кіраўніцтва | |
Дырэктар | Уладзімір Паўлавіч Грыдзюшка |
Мастацкі кіраўнік | Валянцін Елізар'еў |
Галоўны рэжысёр | Міхаіл Панджавідзэ |
Галоўны дырыжор | Віктар Пласкіна |
Галоўны балетмайстар | Юрый Траян |
Галоўны хормайстар | Ніна Ламановіч |
Сайт | bolshoibelarus.by |
|
|
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Нацыяна́льны акадэмі́чны Вялі́кі тэа́тр о́перы і бале́та ў Мінску — адзіны ў Беларусі тэатр оперы і балета, адзін з двух музычных тэатраў краіны (разам з Музычным тэатрам), галоўная музычная і тэатральная пляцоўка краіны.
Размешчаны ў гістарычным раёне Мінска — Траецкім прадмесці ў велічным будынку, акружаным маляўнічым паркам, па адрасе пл. Парыжскай камуны, дом 1.
Будынак оперы — помнік міжнароднага значэння[2], узор савецкага канструктывізму з элементамі ар-дэко[3] (арх. І. Р. Лангбард, Г. Л. Лаўроў).
Пастаноўкі большасці спектакляў у тэатры ідуць на мове арыгінала, а таксама на абедзвюх дзяржаўных мовах краіны — на беларускай і рускай.
Гісторыя будынка
Конкурс і будаўніцтва
Першапачаткова будаўніцтва тэатра планавалася па праекце архітэктара Георгія Лаўрова. У 1932 годзе ў часопісе «Искусство и революция» быў апублікаваны яго артыкул «Да пабудовы Беларускага дзяржаўнага тэатру ў г. Мінску», дзе падрабязна апісваўся гэты праект. Новы будынак павінен быў быць абсталяваны па апошнім слове тэхнікі з адзінай залай на 3400 чалавек[4].
11 чэрвеня 1933 года ў дзень святкавання вызвалення сталіцы БССР ад белапалякаў на плошчы Парыжскай камуны адбылася ўрачыстая закладка будынка[4].
У сувязі з новымі патрабаваннямі праект Георгія Лаўрова быў перагледжаны і адхілены. У 1933 годзе быў абвешчаны новы конкурс на праект тэатра ў Мінску. У ім удзельнічалі бачныя савецкія дойліды М.Г. и Б. Р. Бархіны , Н.А. Троцкі , Л. У. Руднеў?!, І. Р. Лангбард и др., беларускія архітэктары А. П. Воінаў, У. М. Вараксін, Н. М. Макляцова. Па ўмовах конкурсу неабходна было прадставіць праект тэатра з глядзельнай залай на 3000 месцаў і звышмеханізаванай сцэнай[4].
Па выніках конкурсу новым архітэктарам стаў І. Лангбард[5]. Умяшчальнасць была паменшана да 1200 гледачоў[5]. Існуе легенда, што Янка Купала, убачыўшы праект, выклікнуў: «А летуценны хлопец гэты Лангбард!»[6]. Будаўніцтва тэатра завяршылася ў 1938[7] годзе (паводле іншых звестак у 1937).
Будынак тэатра адкрыўся 10 мая 1939 года прэм'ерай оперы беларускага кампазітара Яўгена Цікоцкага «Міхась Падгорны».
Унутранае ўбранне даваеннага тэатра было досыць аскетычным: глядзельная зала, вырашаная ў выглядзе амфітэатра, невялікія балконы і аркестравая яма. Партал сцэны меў вузкую паласу ляпных дэкаратыўных элементаў. З першапачатковых інтэр'ераў захаваліся толькі нахільная кесаніраваная частка столі з прафіляваным карнізам, а таксама люстра глядзельнай залы[8].
Таму ўжо ў 1941 годзе пачаліся першыя перабудовы аскетычных інтэр'ераў[8].
-
Фасад на тэатральны праезд (вул. Чычэрына)
-
Галоўны фасад
-
Агульны выгляд
Падчас Вялікай Айчыннай вайны
У 1941 годзе ў тэатр трапіла бомба і пашкодзіла глядзельную залу[9]. Падчас нямецкай акупацыі 1941—1944 гадоў тэатр быў пераўтвораны ў стайню і сховішча[9]. Інтэр'еры і ўпрыгожванні былі разрабаваны: у Германію вывезлі люстэркі, мэблю, люстры, дываны, карціны, унікальныя рэчы з тэатральнага рэквізіту і дэкарацый. Люстра глядзельнай залы ў гады вайны страціла каля 40 % шкляных дэталяў[8]. Сам будынак немцамі планавалася падарваць, усе памяшканні былі замінаваны[9].
-
Інтэр'ер тэатра, май 1943
-
Оперны тэатр на фоне зруйнаванага Мінску
Пасляваенны перыяд
Па вяртанні ў Мінск пасля вызвалення яго ад нямецкіх акупантаў І. Р. Лангбарда, ён распрацаваў практычна новае рашэнне інтэр'ераў: замест амфітэатра выканана класічная тэатральная зала з партэрам, ложамі ў бельпаверсе, бенуарам і яруснымі балконамі. Былі выдзелены цэнтральная і бакавыя ложы, павялічана аркестравая яма, выкладзены новы паркет, праведзена частковая рэканструкцыя парадных лесвіц. У інтэр'еры фае з'явілася вялікая колькасць ляпных дэкаратыўных элементаў: шэраг медальёнаў, размешчаных на фрызах, з барэльефнымі партрэтамі дзеячаў культуры, гіпсавыя капітэлі калон. Агароджы балконаў фае і глядзельнай залы ўпрыгожвалі ляпныя гірлянды з кветкавым арнаментам, якія чаргуюцца з крыштальнымі бра і маскаронамі. Паводле праекта, усю ляпніну новых інтэр'ераў, выкананую скульптарам Андрэям Бембелем, прапанавалася пазалаціць[8].
Дэкаратыўныя элементы старой партальнай аркі былі разабраны і ўстаноўлены новыя. Новы партал уяўляў сабою шэсць палос з ляпнымі дэкаратыўнымі элементамі. У цэнтральнай частцы знаходзіўся герб БССР са сцягамі па баках[8].
Рэканструкцыя доўжылася тры гады і скончылася 7 лістапада 1947 года. Тэрміны адкрыцця тэатра ўвесь час зрываліся, акрамя будматэрыялаў не хапала таксама працоўных рук, да ўсяго тэатр быў пераўтвораны «…з аднаўляльнага аб'екта ў стацыянарны лагер… ваеннапалонных…»[10]. Больш таго, кіраўніцтва тэатра ў лютым 1947 года жалілася Старшыне Савета Міністраў, што «…са жніўня 1946 г. паступленне праектных матэрыялаў фактычна спынілася… ад аўтарскага нагляду без спецыяльнай аплаты прафесар Лангбард адмовіўся…»[11]. Сродкі для аплаты аўтарскага нагляду былі выдзелены толькі ў маі[12]. Навокал тэатра падчас рэканструкцыі быў разбіты парк, спраектаваны І. Лангбардам.
У 1967 годзе адбылася рэканструкцыя завяршэння тэатру, у выніку чаго апошні атрымаў досыць невыразны нізкі шаломападобны дах, які мастацтвазнаўцы жартаўліва ахрысцілі яе «безгустоўным парасонам»[13], а таксама тэхнічнае пераабсталяванне — упершыню пасля вайны. Падчас рэканструкцыі будынка ў яго сутарэннях была знойдзена зброя часоў Айчыннай вайны, прадметы побыту і муміфікаваны труп нямецкага салдата[14].
Падчас рэканструкцыі ў 1977—1981 гадах (арх. В. Аладаў) сцены ў вестыбюлі і фае былі аздоблены натуральным мармурам. Адбыліся змены і ў дэкаратыўным рашэнні глядзельнай залы, так у 1981 годзе на агароджах балкона і бенуара на месцы згубленага ляпнога ўстаноўлены новы, пазалочаны дэкор, выразаны з дрэва (арх. Т. Куцапалава)[8].
Рэканструкцыя
4 чэрвеня 2005 года пастановай Саўміна № 595 зацверджаны архітэктурны праект "Рэстаўрацыя і рэканструкцыя помніка архітэктуры — будынка творчага аб'яднання «Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета РБ»[15].
Генеральнай праектнай арганізацыяй стала АП «Інстытут „Белпраект“. У распрацоўцы праекта бралі ўдзел звыш 30 субпадрадчыкаў. Заказчыкам праектавання выступіла творчае аб'яднанне „Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета РБ“. З функцыянальных запатрабаванняў, аб'ект быў разбіты на 3 пускавыя комплексы. Першы складаўся з малой рэпетыцыйная залы, грымёрныя, гаспадарчых і інжынерных памяшканняў. Другі — з памяшканняў абслугоўвання, падрыхтоўкі спектакляў і дэкарацый. У трэці ўвайшлі сцэнічны[16] і гледачовы[17] блокі[15].
У 2006—2009 гадах будынак мінскай оперы быў зачынены на рэканструкцыю, падчас якой адбылося вяртанне да першапачатковага варыянта Іосіфа Лангбарда. За кошт пераўтварэння гарышчаў дадалося 3 паверхі карыснай плошчы, пад будынкам з'явілася прастора, роўная вышыні 6-павярховага дома, дзе размясціліся новыя механізмы сцэны[9].
Усе працы абыйшліся дзяржаве ў 260 мільярдаў беларускіх рублёў, уключаючы выдаткі і па добраўпарадкаванне прылеглых тэрыторый[13].
-
Тэатр уначы
-
Заслона і аркестравая яма
-
Балконы
-
Фае
Архітэктура
Будынак з'яўляецца помнікам архітэктуры канструктывізму міжваеннага перыяду. Архітэктурнае рашэнне оперы мае шмат агульнага са знакавым для савецкай архітэктуры праектам Палаца Саветаў у Маскве (арх. Б.М. Іафан , 1933), аб'ём якога яшчэ не пераўтвораны ў пастамент для статуі Леніна[3]. Гэты аб'ём складаецца з некалькіх як бы часткова вылучаных з асноўнай масы элементаў рознага геаметрычнага віду: паўцыліндраў рознай вышыні і дыяметра, некалькіх паралелепіпедаў[18].
Ярусная пабудова кампазіцыі, у якой ураўнаважаны манументальнасць і дынамізм, з аформленымі рытмічным строем лапатак паверхнямі фасадаў, з'яўляецца свабодным пераасэнсаваннем класічных узораў цэнтрычных збудаванняў, у якім прыкметны ўплыў стылю ар-дэко — у праекце прасочваецца характэрная тэндэнцыя да дэкаратывізму, аднак гэта скульптурнае афармленне фасадаў не было рэалізавана ў жыццё з-за недахопу сродкаў у рэспубліканскім буджэце[9]. У афармленні партала сцэны, фае і вестыбюляў выскарыстана дэкаратыўная пластыка[3]. Сіметрычнае рашэнне аб'ёмнай формы і наяўнасць прасторнай плошчы перад акцэнтаваным выхадам паказваюць на асноўныя пункты ўспрымання збудавання[18]. Дамінаванне вертыкалі ў кампазіцыі будынка адпавядае яго ролі горадабудаўнічага акцэнту ў панараме[3].
Інтэр'еры
Калі заходзіш у тэатр і глядзіш суцэльную безыдэйна барочную ляпніну, і яна абвальваецца на вашу свядомасць[19] |
Я чую шмат папрокаў па адрасе маіх прац. У стаўленні да Вялікага беларускага тэатра гэтыя папрокі зусім правільныя. Нават наадварот. Я б сказаў, што яны пераменшаны. Таму што гэта такая агіднасць, калі я праходжу, я сарамліва адварочваюся ад гэтага. Але з вас ніхто не ведае, што тэатр рабіўся без мяне. Я толькі пачаў унутранае аздабленне, а потым працавалі без мяне… Таму вы цяпер і маеце такую агіднасць. Прычым, усё зроблена бесталкова, брыдка, выродліва… Я глядзеў, як распісваюцца сцены тэатра… Дазвольце папрокі вярнуць, таму што гэты тэатр я не рабіў…[19] І. Лангбард |
Падчас апошняй рэстаўрацыі былі адноўлены згубленыя дэкаратыўныя ляпныя элементы ўнутранага ўбрання глядзельнай залы і фае ў адпаведнасці з наяўнымі графічнымі матэрыяламі, выкананымі самім І. Р. Лангбардам, і гістарычнымі фатаграфіямі канца 40 — пачатку 50-х гадоў XX стагоддзя[8].
Стылістыка інтэр'ераў была максімальна набліжана да першапачатковай. Аздабленне было выканана пераважна з натуральнага мармуру і граніту. Значная частка дэкору глядзельнай залы была пазалочана. З чырвонага аксаміту адноўлены генеральная заслона, драпіроўкі на ложах, балконах і дзвярных праёмах. На столі выканыны альфрэйны жывапіс, адрэстаўравана цэнтральная люстра і вялікія люстры фае. Свяцільні 1960—1970-х гадоў заменены на крыштальныя люстры і бронзавыя люстры з плафонамі з матавага шкла, якія адпавядаюць стылістыцы 1950-х гадоў. Падлога фае выканана з дзевяці відаў граніту з арнаментальным рысункам, на балконах фае і ў глядзельнай зале — з наборнага паркета. У глядзельнай зале захаваўся партал 1946—1948 гадоў, на якім адсутнічае толькі герб са сцягамі[8].
Скульптурнае афармленне
Верагодна, на пэўных этапах будаўнічых прац разглядалася магчымасць стварэння скульптур[20]. Але ў сувязі з памяншэннем каласальных памераў першапачатковага праекта Лангбарда і скарачэннем выдаткаў з дзяржбюжэту ў канчатковым выніку архітэктар адмовіўся ад статуй. Выключэннем стала статуя Сталіна, якая дамінавала ў афармленні фае да пачатку 1950-х гадоў[21].
Пад час апошняй рэканструкцыі тэатра скульптурнае афармленне фасадаў выканалі скульптары Генадзь Буралкін, Аляксандр Фінскі і Міхаіл Шкробат. Кожная са скульптур муз, Каліёпы — заступніцы эпічнай паэзіі і Тэрпсіхоры — заступніцы танца, мае ў вышыню 5 метраў і важыць 5 тон, а цэнтральная скульптура гэчаскага бога Апалона, заступніка мастацтва, паэзіі і музыкі, мае ў вышыню 4,7 метраў[22] важыць каля 7 тон. Першапачаткова меркавалася ўстанавіць на порціку над уваходам Апалона, які кіруе квадрыгай, але абралі скульптуру бога з двума вянкамі, якія славяць оперу і балет. Па абодва бакі ад яго размешчаны німфы, кожная 4 метра ў вышыню[22], якія ляцяць і трубяць аб прыходзе заступніка мастацтваў[9].
Новае скульптурнае афармленне фасадаў па матывах старажытнагрэчаскай міфалогіі было сустрэта крытыкай: па першае, на эскізных праектах немагчыма разгледзець якія менавіта статуі прадугледжваў архітэктар, па другое, зыходзячы з функцыянальных задач пабудовы падобнага роду скульптуры не маглі мець места ў той час, бо акрамя ўласна тэатральных гледзішчаў будынак выкарыстоўваўся для буйных грамадскіх мерапрыемстваў да 1966 года, пакуль не быў уведзены ў эксплуатацыю Палац спорту, па трэцяе, багатае скульптурнае афармленне супярэчыць стылістыцы будынка, яго прастаце і строгасці канструктывізму, а таксама парушае важную для Лангбарда вертыкальнасць чляненняў будынка[21].
Сквер Траецкая гара
Пасля вайны, у 1949 годзе пачаліся працы па добраўпарадкаванні прылеглай да тэатра тэрыторыі па праекту І. Лангбарда, быў ліквідаваны Тэатральны праезд, які ішоў ад параднай лесвіцы цэнтральнага ўваходу тэатра да вуліцы Янкі Купалы — замест яго з'явілася Цэнтральная алея[23].
Падчас апошняй рэканструкцыі тэатра на галоўнай алеі быў размешчаны святлодынамічны каскадны фантан, струмені якога паўтараюць сілуэт самога будынка, з'явіліся дадатковыя алеі — Балетная і Оперная, якія былі ўпрыгожаны скульптурнымі групамі „Балет“ (скульптар С. Гумілеўскі) і „Оперная муза“ (скульптары Л. і С. Гумілеўскія)[13][24]. Алеі асвятляюцца ліхтарамі, выкананымі ў стылі XVIII стагоддзя[23].
У чэрвені 2008 г. на новае месца пасля рэстаўрацыі быў перанесены помнік Максіму Багдановічу (скульптар С. Вакар, архітэктары Ю. Казакоў, Л. Маскалевіч), які быў усталяваны у скверы 9 снежня 1981 г. ў гонар 90-годдзя са дня нараджэння класіка і да 2008 г. знаходзіўся насупраць галоўнага ўваходу ў тэатр[2]. Месца для помніка абрана невыпадкова: праз вуліцу, якая носіць цяпер яго імя, стаяў дом, дзе нарадзіўся паэт[25].
14 мая 2009 г. камісія па найменню і пераназванню праспектаў, вуліц, плошчаў і іншых састаўных частак сталіцы прыняла рашэнне надаць безназоўнаму скверу ў межах вул. Куйбышава — А. Пашкевіч — М. Багдановіча — Я. Купалы гістарычную назву Траецкая гара: менавіта так называлася пл. Парыжскай камуны да будаўніцтва на ёй тэатра оперы і балета ў 1930-х гадах[26].
Гісторыя тэатра
Зараджэнне
Гісторыя тэатра пачалася яшчэ ў 1920-я гады на сцэне Першага дзяржаўнага тэатра (БДТ—1), які меў у сваім складзе салістаў оперы, харавую і балетную групы і невялікі сімфанічны аркестр. Ужо тады ставіліся музычна-драматычныя спектаклі, урыўкі з опер «Князь Ігар» А. Барадзіна, «Зачараваны лес» Р. Дрыго , «Фея лялек » Ё. Баера і балетаў, гучала народная музыка. У 1927 годзе опера А. Даргамыжскага?! «Русалка » была пастаўлена цалкам[27]. Пераклад «Русалкі» на беларускую мову зрабіў Ф. Ждановіч, пастаноўка В. Селяха). Першай спробай да ўвасаблення арыгінальнай беларускай камічнай оперы з`віўся твор М. Аладава «Тарас на Парнасе» (лібрэта Ю. Дрэйзіна).
У той жа час К. Алексютовіч спрабуе ставіць першы нацыянальны балет «У чэрвеньскую ноч» (лібрэта і музыка К. Алексютовіча і Маркевіча).
У 1930 годзе оперны клас Мінскага музычнага тэхнікума, які ажыццявіў да таго часу пастаноўку шэрагу опер, быў пераўтвораны ў Дзяржаўную студыю оперы і балета[27], якую ўзначаліў спявак Антон Баначыч — у мінулым партнёр Фёдара Шаляпіна па выступленнях у Марыінскім тэатры. За тры гады ў студыі былі падрыхтаваны прафесійныя артысты і пастаўлены оперы «Залаты пеўнік », «Кармэн», «Яўген Анегін», «Царская нявеста »[27].
Адкрыццё тэатра
Дзяржаўны тэатр оперы і балета быў адкрыты у Мінску 25 мая 1933 года спектаклем «Кармэн» з Ларысай Александроўскай у галоўнай ролі, пастаўлены рэжысёрам Б. Нордам[5]. У ліку першых пастановак калектыву былі оперы «Яўген Анегін» у пастаноўцы В. Барысевіч і «Пікавая дама» у пастаноўцы Б. Мардвінава[27], балет «Чырвоны мак?!». Першым беларускім балетам стаў «Салавей» М. Крошнера, пастаўлены ў 1939 годзе[28]. Ужо ў чэрвені 1940 года тэатр гучна заявіў пра сябе ў Маскве, дзе з поспехам былі паказаны тры нацыянальныя оперы: «Міхась Падгорны» Яўгена Цікоцкага, «У пушчах Палесся» Анатоля Багатырова і «Кветка шчасця» Аляксея Туранкова.
Падчас вайны
Падчас Вялікай Айчыннай вайны многія артысты тэатра пайшлі на фронт або далучыліся да партызанскага руху. Астатні калектыў тэатра, які складаўся з 50 чалавек, эвакуіраваўся ў Паволжа Расіі. Трупа працавала ў Горкім, а затым у Каўрове[5]. Артысты розных жанраў стваралі франтавыя канцэртныя брыгады і выступалі на перадавой перад салдатамі Савецкай Арміі. Адразу пасля вызвалення сталіцы калектыў вярнуўся ў Мінск[5] і 21 снежня 1944 года адкрыў сезон прэм’ерай оперы Яўгена Цікоцкага «Алеся» на сцэне Дома афіцэраў, які цудам уцалеў пасля бамбардзіроўкі[5].
Паваенныя гады
Вяртанне ў сталіцу БССР адзначыла адраджэнне Нацыянальнага тэатра оперы Беларусі. Пасля рамонту і рэканструкцыі будынка тэатра, пашкоджанага бамбёжкай, адбылося ўрачыстае адкрыццё 7 лістапада 1947 года операй «Кастусь Каліноўскі» Дзмітрыя Лукаса[5]. Вельмі хутка Беларускі тэатр оперы і балета ўвайшоў у лік прызнаных лідараў на культурнай прасторы СССР, меў устойлівую рэпутацыю аднаго з самых яскравых і творча жыццяздольных оперных калектываў.
Тэатр шмат разоў гастраляваў на самай прэстыжнай сцэне былога СССР — у Вялікім тэатры ў Маскве. Паспяховыя гастролі 1940 года прынеслі тэатру ганаровае званне «Вялікі», 1964 года — «акадэмічны»[29].
Першы беларускі дзіцячы оперны спектакль «Марынка» кампазітара Р. К. Пукста быў пастаўлены ў 1955 годзе[5][27].
На сцэне тэатра актыўна ставіліся нацыянальныя оперы, створаныя беларускімі кампазітарамі: «Надзея Дурава» Анатоля Багатырова (1956), «Зорка Венера» (1970) і «Новая зямля» (1982) Юрыя Семянякі, «Сівая легенда» Дзмітрыя Смольскага (1978), «Сцежкаю жыцця» Генрыха Вагнера (1980), «Джардана Бруна» (1977), «Візіт дамы» (1995) і «Юбілей» (2002) Сяргея Картэса, «Дзікае паляванне караля Стаха» Уладзіміра Солтана (1989), «Майстар і Маргарыта» Яўгена Глебава, «Князь Наваградскі» Андрэя Бандарэнкі (1992), «Нататкі вар'ята» Вячаслава Кузняцова (2005), «Сіняя Барада і яго жонкі» Віктара Капыцько (2006) і шэраг іншых. У 76-м тэатральным сезоне (2008/2009) адбылася прэм'ера беларускай камічнай оперы «Чужое багацце», рэканструяванай Уладзімірам Байдавым і Віктарам Скарабагатавым за сілу партытурах кампазітара Яна Голанда,
У 1989 годзе была пастаўлена опера «Дзікае паляванне караля Стаха» Уладзіміра Солтана, якая атрымала Дзяржаўную прэмію Беларусі.
Значнай падзеяй у гісторыі Беларускай оперы сталі маштабныя пастаноўкі опер «Вайна і мір» Сяргея Пракоф'ева, «Лэдзі Макбет Мцэнскага павета» Дзмітрыя Шастаковіча, «Барыс Гадуноў» Мадэста Мусаргскага.
Дзейнасці балетнай трупы ў 1980-я — 1990-я гг уласціва ўзбагачэнне рэпертуару і засваення сучаснай харэаграфіі — у гэты час па яркія пастаноўкі Валянціна Елізар'ева «Кармэн-сюіта», «Стварэнне свету», «Тыль Уленшпігель», «Спартак», «Шчаўкунок», «Кармін Бурана», «Балеро», «Рамэа і Джульета», «Страсці», «Жар-птушка», «Вясна свяшчэнная». Сведчаннем прызнання беларускага балета стала прэмія Міжнароднай асацыяцыі танца пад эгідай ЮНЕСКА «Бенуа дэ ля данс », якую атрымаў у 1996 годзе балет «Страсці» («Рагнеда») Андрэя Мдзівані-Валянціна Елізар'ева, прысвечаны лёсу полацкай княгіні[5].
Зоркі мінулага
Народныя артысты СССР:
- Ларыса Александроўская — спявачка, рэжысёр,
- Мікалай Ворвулеў — спявак,
- Яраслаў Вашчак — дырыжор
- Яўген Глебаў — кампазітар, на сцэне тэатра ішлі яго балеты «Мара», «Выбранніца», «Альпійская балада», «Ціль Уленшпігель», «Курган», опера «Майстар і Маргарыта»,
- Святлана Данілюк — спявачка,
- Валянцін Елізар'еў — харэограф,
- Тамара Ніжнікава — спявачка,
- Аркадзь Саўчанка — спявак.
Народныя артысты Беларусі:
- Людміла Бржазоўская — балерына,
- Ніна Давыдзенка — балерына,
- Інэса Душкевіч — балерына,
- Уладзімір Іваноў — танцоўшчык,
- Уладзімір Камкоў — танцоўшчык,
- Людміла Кудраўцава — балерына,
- Рыта Млодак — спявачка, лірыка-драматычнае сапрана,
- Сяргей Нікалаеў — сцэнограф,
- Наталля Руднева — спявачка, меца-сапрана
- Яўген Чамадураў — сцэнограф,
- Сямён Штэйн,— рэжысёр.
Заслужаныя артысты Беларусі:
- Юлія Дзятко — балерына,
- Таццяна Шаметавец — балерына.
Выканаўцы без ганаровых званняў:
- Эрнст Гейдэбрэхт — сцэнограф,
- Яўген Ждан — сцэнограф,
- Таццяна Каламійцава— дырыжор,
- Леў Крамарэўскі — балетмайстар,
- Леў Лях — дырыжор, заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь,
- Алег Маралеў — рэжысёр,
- Уладзімір Машэнскі — дырыжор,
- Вячаслаў Окунеў — сцэнограф,
- Віталь Пятроўскі — танцоўшчык,
- Юрый Ужанцаў, — рэжысёр,
Сучаснасць
У 1996 годзе ў выніку рэарганізацыі адзіны тэатр падзяліўся на самастойныя структуры: тэатр оперы і тэатр балета. У 2009 годзе пасля капітальнай рэканструкцыі будынка было прынята рашэнне зноў аб'яднаць трупы ў адзіны Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета.
Оперны рэпертуар
Аснову опернага рэпертуару[30] Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета Рэспублікі Беларусь складаюць пераважна класічныя оперы.
Асаблівым попытам карыстаюцца творы прадстаўнікоў італьянскай і рускай кампазітарскай школы. У тым ліку «Севільскі цырульнік» Джаакіна Расіні, «Набука», «Баль-маскарад», «Аіда» і «Травіята» Джузэпэ Вердзі, «Мадам Батэрфляй», «Тоска», «Багема» і «Турандот» Джакама Пучыні. Сярод рускіх кампазітараў — «Князь Ігар» Аляксандра Барадзіна, «Іаланта» і «Яўген Анегін» Пятра Чайкоўскага.
З нацыянальных твораў на сцэне ідуць «Дзікае паляванне караля Стаха» Уладзіміра Солтана, прызнаная адной з лепшых беларускіх оперных пастановак[31], «Сівая легенда» Дзмітрыя Смольскага, «Мядзведзь» Сяргея Картэса, «Доктар Айбаліт» Марыны Марозавай (на аснове лібрэта Таццяны Мушынскай)[32].
Балетны рэпертуар
Аснову рэпертуара складаюць класічныя пастаноўкі, а таксама балеты Валянціна Елізар'ева. Пастаноўкі іншых харэографаў (напрыклад, „Марная засцярога“, пастаўлены нямецкім харэографам Дзітмарам Зайфэртам, „Папялушка“ у пастаноўцы маскоўскага харэографа Юрыя Пузакова, „Трыстан і Ізольда“ у версіі Юрыя Траяна, „Шчаўкунок“, пастаўлены Аляксандрай Ціхаміравай) прыкмента саступаюць ім па ўзроўню.
Трупа
У склад трупы акрамя кіраўніцтва ўваходзяць:
Рэжысёры
- Віктар Скарабагатаў — Заслужаны артыст Рэспублікі Беларусь
- Алег Мельнікаў — Заслужаны артыст Рэспублікі Беларусь
Канцэртмайстары
- Ларыса Таўкачова — Заслужаная артыстка Рэспублікі Беларусь
- Георгій Карант — Заслужаны артыст Рэспублікі Беларусь
Педагогі-рэпецітары (балет)
- Людміла Бржазоўская — Народная артыстка Беларускай ССР.
Артысты балета
Народныя артысты Беларусі
Заслужаныя артысты Беларусі
Салісты трупы
- Кацярына Алейнік — вядучы майстар сцэны
Артысты оперы
Народныя артысты Беларусі
- Уладзімір Пятроў, барытон
- Яраслаў Пятроў, бас
- Віктар Чарнабаеў, бас
- Сяргей Франкоўскі, тэнар
Заслужаныя артысты Беларусі
- Аксана Волкава, меца-сапрана
- Нагіма Галеева, меца-сапрана
- Тамара Глаголева, сапрана
- Уладзімір Громаў, барытон
- Ніна Шарубіна, сапрана
- Михаіл Дружына, бас
- Міхаіл Жылюк , барытон
- Аляксандр Кеда, бас
- Васіль Кавальчук, бас
- Мікалай Маісеенка, барытон
- Віктар Стральчэня, тэнар
Салісты трупы
Дырыжоры
- Віктар Пласкіна — Заслужаны артыст Украіны
- Мікалай Калядка — Заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь
- Іван Касцяхін
- Вячаслаў Воліч
Хормайстары
Кіраўніцтва
Дырэктары
- Оскар Гантман (?-1937)
- Фёдар Ярыкаў (1937—1938)— дырэктар-мастацкі кіраўнік
- Оскар Гантман (1938-?)
- Уладзімір Стэльмах (1945—1947)
- Сяргей Картэс (1996—2002) — дырэктар-мастацкі кіраўнік Тэатра оперы
- Андрэй Лапцёнак (2002-?) — дырэктар тэатра оперы
- Валянцін Елізар'еў (1996—2009) — дырэктар-мастацкі кіраўнік Тэатра балета
- Уладзімір Грыдзюшка (з 2009) — дырэктар аб'яднанага Тэатра оперы і балета
Мастацкія кіраўнікі, галоўныя рэжысёры
- Фёдар Ярыкаў (1937—1938)— дырэктар-мастацкі кіраўнік
- Павел Златагораў (1939—1942) — галоўны рэжысёр
- Барыс Мардвінаў (1947—1951) — галоўны рэжысёр
- Ларыса Александроўская (1951—1960) — галоўны рэжысёр
- Дзмітрый Смоліч (1962—1970)— мастацкі кіраўнік і галоўны рэжысёр
- Атар Дадзішкіліяні (1972—1976) — галоўны рэжысёр
- Вячаслаў Цюпа (1987—1992) — галоўны рэжысёр тэатра оперы і балета
- Сяргей Картэс (1991—2002) — спярша мастацкі кіраўнік опернай трупы, з 1996 года — мастацкі кіраўнік-дырэктар Тэатра оперы
- Маргарыта Ізворска-Елізар'ева (2002—2009) — мастацкі кіраўнік Тэатра оперы
- Валянцін Елізар'еў (1996—2009) — мастацкі кіраўнік-дырэктар Тэатра балета
- Міхаіл Панджавідзэ (з 2010) — галоўны рэжысёр аб'яднанага Тэатра оперы і балета
- Валянцін Елізар'еў (з 2018) — мастацкі кіраўнік аб'яднанага Тэатра оперы і балета
Галоўныя дырыжоры
- 1933−1936 — Ілья Гітгарц,
- 1938−1941 — Натан Грубін,
- 1944−1948 — Анісім Брон,
- 1948−1950 — Уладзімір Пірадаў ,
- 1951−1964 — Леў Любімаў,
- 1966−1968 — Газіс Дугашаў,
- 1969−1972 — Кірыл Ціханаў,
- 1972−1980 — Яраслаў Вашчак,
- 1980−1984 — Аляксандр Анісімаў,
- 1984−1989 — Генадзь Праватораў ,
- 1989−2007 — Аляксандр Анісімаў,
- з 2007 — Віктар Пласкіна.
Галоўныя балетмайстры
- Васіль Вайнонен (1944—1946) — мастацкі кіраўнік балета
- Канстанцін Мулер (1946—1960)
- Аляксей Андрэеў?! (1960—1964)
- Атар Дадышкіліяні (1965—1971)
- Аляксей Андрэеў?! (1971—1973)
- Валянцін Елізар'еў (1973—1996 — галоўны балетмайстар, 1996—2009 — дырэктар-мастацкі кіраўнік Тэатра балета
- Юрый Траян (з 2009) — галоўны балетмайстар, пазней мастацкі кіраўнік балета
Галоўныя хармайстары
- Георгій Пятроў (1933—1937, 1945—1960)
- Аляксей Кагадзееў (1960—1993),
- Ніна Ламановіч (з 1993).
Зноскі
- ↑ Тэатры Беларусі | 27.03.2019
- ↑ а б склад. В.Я. Абламскі, І.М. Чарняўскі, Ю.А. Барысюк. Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь. — Мн.: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — ISBN 978-985-6828-35-8.
- ↑ а б в г А.С. Шамрук. Архітэктура Беларусі XX-пачатку XXI ст.:эвалюцыя стыляў і мастацкіх канцэпцый = Архитектура Беларуси XX-начала XXI в.:эволюция стилей и художественных концепций. — Мн.: Белорус. Наука, 2007. — 335 с. — 2 000 экз. — ISBN 978-985-08-0868-4.
- ↑ а б в Театр оперы и балета «…зерно будущего и плевелы настоящего»
- ↑ а б в г д е ё ж з Фотаздымкі і інфармацыя на вэбсайце www.minsk-old-new.com («Мінск Старый і Новы») (руск.)
- ↑ Неизвестный Лангбард
- ↑ Беларусы: у 13 т. Т. 2. Дойлідства / А. І. Лакотка; Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэдкал.: В. К. Бандарчык, М. Ф. Піліпенка, А. І. Лакотка. — Мн.: Тэхналогія, 1997. С. 320
- ↑ а б в г д е ё ж Реконструкция театра оперы и балета: Интерьеры до и после
- ↑ а б в г д е В Театре оперы и балета в Минске нашли… мумифицированный труп немца
- ↑ Да праекта пастановы ГЛ БССР «Аб завяршэнні аднаўленчых прац і ўводзе ў эксплуатацыю будынка Беларускага дзяржаўнага ордэна Леніна тэатра оперы і балета». Оперны тэатр. Перапіска з СМ БССР аб аднаўленні тэатра. 1947 г. // БДАМЛМ, ф. 20, оп. 1, д. 28, з. 7.
- ↑ Аб аднаўленні будынка Беларускага дзяржаўнага ордэна Леніна тэатра оперы і балета… Оперны тэатр. Перапіска з СМ БССР аб аднаўленні тэатра. 1947 г. // БДАМЛМ, ф. 20, оп. 1, д. 28, з. 13.
- ↑ Оперны тэатр. Перапіска з СМ БССР аб аднаўленні тэатра. 1947 г. // БДАМЛМ, ф. 20, оп. 1, д. 28, з. 24.
- ↑ а б в Большие перемены в Большом
- ↑ Национальный Академический Большой Театр Оперы и Балета Республики Беларусь
- ↑ а б В здании Лангбарда будет лучшая сценическая площадка Беларуси
- ↑ сцэна і яе кішэні, механічнае абсталяванне, усталявальнае асвятленне, акустычныя прылады
- ↑ глядзельная зала, фае, вестыбюль, гардэробная, буфет, санвузлы
- ↑ а б Ю.Н. Кишик. Архітэктурная кампазіцыя = Архитектурная копмпозиция. — Мн.: Вышэйшая школа, 2010. — 191 с. — 1 100 экз. — ISBN 978-985-06-1352-3.
- ↑ а б Квартет Лангбарда, или Момент истины
- ↑ Напрыклад, першапачатковы лангбардаўскі праект, які перамог у конкурсе 1934 г. на стварэнне тады яшчэ Вялікага дзяржаўнага тэатра (не „Оперы і балета“ — меркавалася выкарыстоўваць новабудоўлю для грандыёзных тэатральна-агітацыйных пастановак), уключаў не толькі скульптурную групу са сцягамі перад уваходам, але таксама і вялікую трыбуну для прывітання парадаў і дэманстрацый
- ↑ а б Черным по белому: скульптуры на здании театра
- ↑ а б Белорусские воятели Геннадий Буралкин, Александр Финский и Михаил Шкробот создают композицию в виде Аполлона и двух нимф для Большого театра оперы и балета.
- ↑ а б Как задумал Лангбард…
- ↑ CКУЛЬПТУРНАЯ КОМПОЗИЦИЯ
- ↑ 120 лет со дня рождения Максима Богдановича
- ↑ Десять безымянных скверов Минска обрели названия
- ↑ а б в г д Большой театр оперы и балета Республики Беларусь (руск.)
- ↑ Соловей (руск.)
- ↑ Гісторыя тэатра на Афіцыйным сайце (руск.)
- ↑ Рэпертуар на Афіцыйнай старонцы тэатра
- ↑ Театр оперы и балета (руск.)
- ↑ Дзіцячая опера: што «Доктар…» прапісаў?
Літаратура
- Мушынская Т. М. Валянцін Елізар'еў. — Мн., 2003.
- Мушынская Т. М.Гармония дуэта». — Мн., 1987.
- Мушынская Т. М.«Гаркавы смак ісціны». — Мн., 1993.
- Мушынская Т. М. «Жарсці» («Рагнеда»). — Мн., 1997.
- Смольский Б. С. Белорусский государственный ордена Ленина Большой театр оперы и балета. — Мн., 1963.
- Чурко Ю. М. Белорусский балет, Минск, 1966.
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета
- Афіцыйная вэб-старонка тэатра (бел.) (руск.) (англ.)
- Иосиф Лангбард. Театр оперы и балета в Минске (руск.)
- В Театре оперы и балета в Минске нашли… мумифицированный труп немца (руск.)
- Театр оперы и балета «…зерно будущего и плевелы настоящего» (руск.)
- ст. "Беларускі тэатр оперы і балета " у рускамоўнай «Тэатральнай энцыклапедыі» (руск.)
- Гісторыя тэатра на афіцыйнай вэб-старонцы тэатра (руск.)
- Фотаздымкі і інфармацыя на вэбсайце www.minsk-old-new.com («Мінск Старый і Новы») (руск.)
- Iосiф Лянгбард. Менская Опэра у «НН»
- Белорусский балет: как стать балериной (видео) (руск.)
Гэты артыкул уваходзіць у лік добрых артыкулаў беларускамоўнага раздзела Вікіпедыі. |